'Afganistan'da Batı'dan kalan boşluğu Çin dolduruyor'

Afgan yönetimi ve Taliban liderleri arasında Çin'de yapılan gizli görüşmeyi değerlendiren Afganistan uzmanı Esedullah Oğuz, Afganistan'da giderek kontrolden çıkan radikal İslamcı akımların kendi topraklarına sıçramasından çekinen Çin'in, bölgede Batı'nın bıraktığı boşluğu doldurmaya çalıştığını ifade etti.

The Wall Street Journal gazetesinin haberine göre, Afganistan yönetimi 19-20 Mayıs tarihlerinde Çin'in batısındaki Urumçi kentinde, Taliban liderleriyle gizli bir görüşme yaptı. Görüşmeye Çinli yetkililer ve Pakistan istihbarat servisi (ISI) temsilcileri de katıldı. Çin'in inisiyatifiyle gerçekleştirilen 2 günlük toplantılarda Taliban ve seçimle iş başına gelmiş Afgan yönetimi arasında müzakere başlatılması olanağı tartışıldı.

Çin, son aylarda Afgan taraflar arasında arabuluculuk yapmaya hazır olduğunu belirtiyordu. Bölgeleri dengeleri yakından bilen Afganistan uzmanı Esedullah Oğuz, Çin'in Afganistan'daki iç savaş konusunda arabulucu rolüne üstlenme çabasının arkasında yatan nedenleri Sputnik'e değerlendirdi.

'BATI AFGANİSTAN'I KARIŞTIRIP GERİ ÇEKİLDİ, İŞ BAŞA DÜŞTÜ'

Çin'in Afganistan'da ABD ve Avrupa'nın bıraktığı boşluğu doldurmaya çalıştığını söyleyen Esedullah Oğuz, "Afganistan'ın komşuları, 15 yıl boyunca Batılıların Afganistan'da ortalığı toparlamasını beklediler, ancak bu olmadı. Şimdi öyle görünüyor ki iş başa düştü. Batı, Afganistan'ı düzene sokmak yerine ülkeyi daha da karıştırarak geri çekildi. Afganistan'daki sorunlardan doğrudan etkilenecek olanlar ise bu ülkenin komşuları. Bu bağlamda Çin, bana göre, Afganistan'da ABD ve Avrupa'nın bıraktığı boşluğu doldurmaya çalışıyor. Afganistan'ın kuzeyinde ortaya çıkan IŞİD sorunu da, komşu ülkeleri cidden kaygılandırmaya başladı. Çin'in Afganlar arası görüşmeye ev sahipliği yapmasının bir nedeni de bu. Afganistan'da giderek kontrolden çıkan radikal İslamcı akımların kendi topraklarına sıçramasından çekiniyor" ifadelerini kullandı.

'PAKİSTAN, DÜŞMANI HİNDİSTAN'A KARŞI ÇİN İLE YAKINLAŞIYOR'

Afgan taraflar arasındaki barış arayışlarına Çin ile birlikte Pakistan'ın da dahil olmasını yorumlayan Oğuz, İslamabad yönetiminin Afganistan meselesi yüzünden Çin'le yakınlaşarak, büyük düşmanı Hindistan'a karşı yeni müttefikler edinmeye çalıştığını kaydetti. Uzman, "Afganistan, her iki ülkeyi de (Çin ve Pakistan) yakından ilgilendiren bir onu. Pakistan'da Taliban hareketinin zaman zaman kontrolden çıkması, Çini huzursuz ediyor. Ayrıca Taliban Pakistan'da zaman zaman büyük çaplı saldırılar düzenliyor. Ayrıca, Pakistan Talibanı'nın kontrolündeki Veziristan'da çok sayıda Orta Asyalı ve Uygur asıllı İslamcı militan bulunuyor. Bunların kontrol altına alınması, Çin'in güvenliği ve huzuru açısından hayati öneme sahip" yorumunda bulundu.

ÇİN'İN UYGUR İSYANI KORKUSU

Basında yer alan bazı haberlere göre Çin, Afganistan ve Pakistan'ı yakınlaştıran bir diğer konu, Pekin'in Uygur Türklerinin Afganistan ve Pakistan'da Çin'e karşı silahlı mücadele hazırlığı yürütme ihtimalinden korkuyor olması. Independent yazarı Kim Sengupta konuyla ilgili makalesinde "Çok sayıda Uygur Türkünün, Pakistan ve Afganistan'daki Taliban kamplarına katıldığı yönünde istihbarat raporları yazılıyor. Çin, kendisini daha önce diğer büyük güçlerin girdiğine benzer büyük bir oyunun içinde bulmuş durumda" diye yazdı.
Bu iddiayı değerlendiren Esedullah Oğuz, ise Pakistan ve Afganistan'da çok az Uygur bulunduğunu belirterek, Uygurların Çin'e karşı topyekun bir ayaklanma başlatma ihtimalinin çok zayıf olduğunu söyledi. Afganistan uzmanı, "Çin'i esas kaygılandıran şey, Veziristan'da Taliban ve El Kaide'den gerilla savaş taktiklerini ve intihar saldırı yöntemlerini öğrenen Uygur militanların Çin'in Uygur özerk bölgesinde bir gerilla savaşı başlatması. Böyle bir savaşın önünü almak çok zor. Çin, Afganistan'daki yangın kendi topraklarına sıçramadan önlem almaya çalışıyor" dedi.