Rusya ve Türkiye'nin Libya konusundaki tutumları nedir? Libya çözümüne ilişkin Rusya-Türkiye diyaloğu hangi senaryoya göre gelişecek? Libyalı tarafların potansiyeli ve imkanları nelerdir ve bu faktörler barış sürecini nasıl etkileyebilir?
Rusya Bilimler Akademisi Şarkiyat Enstitüsü Arap ve İslam Araştırmaları Merkezi’nin kıdemli araştırma görevlisi Konstantin Truevtsev, Sputnik’e açıklamasında, Rusya’nın Libya pozisyonuna ilişkin, üstünlüklerini ve Türkiye’nin pozisyonundan farklarına dikkat çekti.
Truevtsev bu konuyla ilgili şu değerlendirmede bulundu:
“Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkilerin olumlu yönü, en azından 2016’dan başlayarak, farklı ülkelere yönelik görünüşte zıt olan çıkarlara rağmen birbirleriyle pazarlık yapmayı öğrenmiş olmaları. Bu özellikle Suriye’yi etkiledi. Libya konusunda ise Rusya, Hafter ile iletişim konusun daha büyük tecrübeye sahip. Ama aynı zamanda Serrac ve hatta Misrata temsilcileri ile de özgürce görüşebiliyor. Bu taraflar Moskova’ya gelerek burada görüş alış verişinde bulundu. Bu yüzden Rusya ve Türkiye’nin Libya konusundaki pozisyonları eşit değil ama aynı zamanda zıt kutuplu da değil. Tam da zıt kutuplu olmaması, Rusya ve Türkiye’ye anlaşma fırsatını sağlıyor. Rusya farklı taraflarla açık diyaloga hazır. Bu bizim üstünlüğümüz. Hatta Rusya’nın pozisyonunun, bugün Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de Yunanistan ve Kıbrıs gibi ülkelere yönelik daha uzlaşmacı konum almasını büyük ölçüde etkilediğini düşünüyorum.”
Rusya Yenilikçi Gelişme Enstitüsü İslam Bilimleri Merkezi Başkanı Kirill Semenov, Libya konusunda Türkiye ile diyalog kurmanın iki olası yaklaşımına dikkat çekerek Rusya’nın seçtiği yolun yapıcılığının altını çizdi.
Semenov, bu konuyla ilgili şu yorumda bulundu:
“Türkiye Libya’da somut varlığa sahip. Rusya’nın Libya sorununda Türkiye ile işbirliği için sadece iki seçeneği vardı. İlki, Birleşik Arap Emirlikleri ve Mısır’ın aldığı tutum almak. Bu, Türkiye ile tamamen cepheleşme ve Hafter’e askeri destek yolu. Rusya’nın seçtiği diğer çıkış yolu, diyaloga katılımı ve Libya taraflar arasında arabuluculuk misyonunu öngörüyor. Bu noktada, Trablus’a her türlü destek sağlayan Ankara ile diyalog kurmadan yapamazsınız. Libya’da Türk askerleri bulunuyor, bu yüzden Ankara olmadan olmaz. Diğer yandan Moskova ve Ankara, işbirliği yapmayı öğrendiği Suriye’deki başarılı deneyimi büyük ölçüde Libya’ya da yansıttı. Türkiye, Rusya için en uygun ortaklardan biri, buna Libya konusu da dahil. Bu nedenle elbette bu diyalog sürecek ve umarım oldukça verimli olacak”.
Rusya’nın “Yüksek Ekonomi Okulu” Ulusal Araştırma Üniversitesi kıdemli öğretim görevlisi, Ortadoğu uzmanı Grigoriy Lukyanov, Türkiye’nin Libya çözümündeki öneminin sadece askeri ve güçlü ekonomi varlığıyla belirlenmediği görüşünde.
Lukyanov, bu konuda şu değerlendirmede bulundu:
“Türkiye bugün Libya sürecinin vazgeçilmez katılımcısı. Rusya da Türkiye tam da bu şekilde görüyor. Türkiye Libya’da askeri varlığının yanı sıra, çok büyük ekonomik varlığa da sahip. Bu da Türkiye’yi Mısır, BAE gibi diğer aktörlerden farklı kılan özellik. BAE sadece politik ve askeri güçlere para yatırdıysa Türkler uzun yıllardır Libya’ya mallarını ihraç ediyor, buna tüketim malları ve gıda da dahil. Bununla birlikte Türkler Libya’dan petrol ithal etti. Bu yüzden Türkiye’nin Libya’daki konumu diğer aktörlerin sahip olduğu konumdan çok daha güçlü. Bu görmezden gelinemez. Aynı zamanda bugün Türkiye bazı Avrupa ülkeleriyle çatışma öncesi durumda bulunuyor. Bu çatışmaların askeri boyut kazanma tehdidi yalnızca Akdeniz’in askerileştirmesi ve NATO içinde bölünme değil, aynı zamanda Libya’daki çatışmayı etkileme potansiyelini taşıyor. Bu yüzden Türkiye’nin Rusya’ya ihtiyacı var. Çünkü Türkiye; BAE, Mısır ve bazen Suudi Arabistan’ın oluşturmaya çalıştığı Arap koalisyonuna karşı tek başına kalmak istemiyor. Diğer yandan Türkiye, Fransa öncülüğündeki Avrupa ülkelerinin oluşturmaya başladığı Türkiye karşıtı koalisyon ile de tek başına karşı karşıya kalmak istemiyor. Bu yüzden Libya’daki Rus-Türk diyaloguna olan ilgi karşılıklı nitelik taşıyor. Türkiye’nin Rusya’ya ihtiyacı var, ama Rusya’nın da Türkiye olmadan elde edilen başarıları müzakere süreci üzerinden pekiştirmesi çok daha zor ve maliyetli olacak”.
