10-12 Mart tarihleri arasında Rusya'nın Batı Sibirya bölgesindeki Hantı-Mansiysk şehrinde Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Forumu'nun 10. yıl Toplantısı düzenlendi. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK) Uzmanlarından Kerim Has bu toplantıyı izledikten sonra kurumun internet sitesi için ‘Eşiğinde Şanghay İşbirliği Örgütü: Quo Vadis?' başlıklı bir yazı kaleme aldı. ‘Ali Topuz ile Dünya Hali'ne konuk olan Has'la bu yazısı üzerinden yola çıkarak Şanghay İşbirliği Örgütü'ne dair konuştuk.
ŞANGHAY BEŞLİSİ'NDEN, ŞANGHAY İŞBİRLİĞİ ÖRGÜTÜ'NE…
Kerim Has, Şanghay Beşlisi'nin, Şanghay İşbirliği Örgütü'ne dönüşmesini şöyle anlattı: "1996 yılında dönemin Rusya Dışişleri Bakanı Yevgeni Primakov'un Çin'e yönelik bir açılım planı vardı. Bu bağlamda Orta Asya'daki sınır anlaşmazlıklarının çözülmesi için Şanghay Beşlisi kuruldu. Daha sonraları bu topluluk, farklı ihtiyaçların da ortaya çıkmasıyla 2001 yılında Şanghay İşbirliği Örgütü'ne dönüştü. Bu yıl da Temmuz ayında Rusya'nın Ufa şehrinde 15. Liderler Zirvesi düzenlendi."
Türkiye'nin Şanghay İşbirliği Örgütü'yle ilişkisinin şu an diyalog ortaklığı şeklinde olduğunu belirten Has, örgütün altı üyesi olduğunu, bunlar haricinde ise beş gözlemci üyenin toplulukta yer aldığını söyledi. Bu gözlemci üyeler Hindistan, Pakistan, Afganistan, Moğolistan ve İran olurken, Türkiye, Sri Lanka ve Belarus ise diyalog ortağı üyeler olarak toplulukta bulunuyor.
"GÜVENLİK POLİTİKALARI AĞIRLIK KAZANDI"
Kerim Has, örgütün amacına yönelik izlediği seyri ise şu şekilde özetledi: "2001 yılında, NATO'nun Afganistan'a bir çıkarması oldu. Daha sonra 2002 yılında özellikle Orta Asya'da radikal akımların güçlenmesiyle Şanghay İşbirliği Örgütü bağlamında Özbekistan'ın Başkenti Taşkent'te bölgesel terörle mücadele merkezi kuruldu. Örgüt başlarda daha çok ekonomik planda gelişme gösterme amacı güdüyordu. Fakat geçtiğimiz 10 sene içerisinde sahada, fiilen güvenlik politikalarını ön plana çıkarmaya başladı."
