Türkiye'de ihracat ocak ayında yüzde 14.4 gerileyerek 9.2 milyar dolara indi. Uçak geriliminin ardından Rusya’nın Türkiye'ye uygulamaya başladığı yaptırımların etkisi de hissedildi ve bu ülkeye yapılan ihracat yüzde 65 azaldı.
Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (SETA) ekonomi uzmanı Doç. Dr. Hatice Karahan, Rusya'nın yaptırımlarının etkilerini ve alternatif pazar arayışlarını değerlendirdi.
Karahan, Dünya Ticaret Örgütü'nün 2015 verilerine göre, Rusya'nın dünyadan yaptığı ithalatın yüzde 38 azaldığını, bu oranın Türkiye'de ise yüzde 40 civarında olduğunu anımsattı.
2015'te Rusya'nın Türkiye'den yaptığı ithalatla ilgili asıl düşüşün Rusya ekonomisindeki daralmadan kaynaklandığının altını çizen Karahan, "Rusya'nın yaşadığı jeopolitik sebepler, petrol fiyatlarındaki düşle birlikte gelen ekonomik daralma Türkiye'den yaptığı ithalata da yansıdı. Ancak bu sadece Türkiye'ye yönelik değildi, dünya genelinden yapılan ithalatta da görüldü. Dolayısıyla Türkiye ile yaptığı ticarette bir düşüş var ama dünya ticaretinden bağımsız değil bu" dedi.
‘YAPTIRIMLARIN ETKİSİ DEVAM EDECEK’
Karahan, ocak ayında yürürlüğe giren yaptırımların etkilerini de değerlendirdi:
“Rusya'ya yapılan ithalatta zaten bir düşüş var. Bunun üzerine bir de yaptırımlardan gelen ek etki oldu. Ocak ayında yüzde 65'lik bir düşüş var. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine baktığımızda ağırlıklı olarak bu etkinin yaş meyve-sebze sektöründen geldiğini görüyoruz. Tekstil ve otomotiv sektöründe de daralma var. Ama bunu genel talep daralmasına bağlı olarak okumalıyız. Bununla birlikte önümüzdeki aylarda yine yaptırım uygulanan sektörlerden ek bir etki gelebilir, ancak çok ciddi yeni kayıplar beklemeyebiliriz.’
‘TURİZME ETKİLER YAZ AYLARINDA KENDİNİ GÖSTERİR’
Karahan, özellikle turizm sektöründeki olası kayıplara dikkat çekti. Türkiye için Rus turistlerin önemli bir paya sahip olduğunu kaydeden Karahan, “2015'te yine Rusya'nın ekonomisindeki daralmaya bağlı olarak yüzde 18 civarında bir düşüş olduğunu görüyoruz Türkiye'deki Rus turist sayısında. Ek yaptırımlarla birlikte bunun bir miktar daha düşebileceğini öngörebiliriz. Bu etkiler biraz daha yaz aylarında ortaya çıkacak” dedi.
‘MALİYET HESABI YAPMAK ZOR’
Karahan, Rusya'nın yaptırımlarının Türkiye'ye yıllık maliyetinin ise hesaplanmasının ise kolay olmadığını ifade etti:
“Örneğin Türkiye ve Rusya arasındaki ekonomik ilişkiler yumuşama dönemine girebilir, bu iyi bir senaryodur. Bir diğer alternatif ise Türkiye'nin, Rusya'nın yaptırım uyguladığı sektörlerde alternatif pazarlara yönelmesi olur. Fakat yine de ambargoların bir ek maliyeti olacağı ortada” diye konuştu.
‘İRAN, YENİ BİR ALTERNATİF OLABİLİR’
“Gerek ihracat gerek turizm anlamında Türkiye şu anda yeni bir fırsat olarak İran'la işbirlikleri yapacaktır. Özellikle İran'ın uluslararası finans sistemine dahil olması, Türkiye ve İran arasındaki ilişkileri güçlendirecektir. Türkiye İhracatçılar Meclisi, 2016 yılında yüzde 8'lik bir ihracat artışı bekliyor İran'a. Dolayısıyla Rusya'dan kaybedilen açık, bir miktar İran'a yönlendirilmesi söz konusu olacaktır. Tabii sektörler ve talepler farklı. Rusya'nın kaybının birebir İran'la karşılanmasını da bekleyemeyiz."
Turizm anlamında da İran ve Çin'in alternatif olabileceğini kaydeden Karahan, Avrupa pazarının da yavaş yavaş toparlandığını ve dolayısıyla yaş meyve-sebze gibi sektörler de çalışmalar yapıldığı takdirde Avrupa'da da bir ek pazarlar bulunabileceğini söyledi.
