‘Suriye Anayasa Komisyonu'na bütün toplumsal katmanlar katılmalı’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Suriye Özel Temsilcisi Aleksandr Lavrentyev, Moskova’nın, yakında kurulacak olan Suriye Anayasa Komisyonu'nda muhalefetin geniş olarak temsil edilmesi gerektiğini belirtti.

Komisyona kürtlerin katılma meselesine de değinen Lavrentyev, bu konuda Rusya’nın Türkiye ile temas halinde olduğunu ve Kürtlerin, hem hükümet hem de muhalefet heyetleri içerisinde hem de sivil toplum kesitinde yer alacağını söyledi.

Uzmanlar, böyle bir yaklaşımın Suriye’nin geleceği açısından sağlıklı olduğunu ve BM Suriye Özel Temsilcisi Staffan De Mistura’nın önümüzdeki hafta ABD, Fransa, Almanya, İngiltere, Ürdün ve Suudi Arabistan yetkilileri ile yapacağı müzakerelerde de bu yaklaşımın destekleneceğini tahmin etmekte.

Suriye Anayasa Komisyonunun taşıması gereken özellikleri ve perspektiflerini Sputnik’e değerlendiren İnsan Hakları Derneği Genel Başkanı Öztürk Türkdoğan, şunları söyledi:

Söz konusu bu Suriye Anayasa Komisyonu, Suriye’de yaşayan halkların tamamını temsil edebilecek bir bileşim olacaksa bu gerçekten faydalı olur. Ama bu yapılmayıp farklı siyasi amaçlarla eğer kullanılacaksa bu, istenen amacı vermez. Suriye’nin sorunu, iç barışı sağlamak ve demokratik bir Anayasaya kavuşmak. Yani Suriye’nin bütünlüğü çerçevesinde Suriye’de yaşayan etnik ve inanç topluluklarının haklarını gözeten demokratik bir çözüm üretmek.

Aslında bu konuda Birleşmiş Milletler’in ikiz sözleşmeleri, yani BM Uluslararası Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi ile BM Uluslararası Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi yol gösterici ilkeler barındırıyor. Yani Suriye’de yaşayan halklar, kendi geleceğini belirleme hakkı çerçevesinde çözümler üretebilirler ki, bu BM Sözleşmeleri kapsamında güvence altına alınmıştır. Aynı şekilde dil, inanç ve ekonomik haklar da güvence altına alınabilir.

Şimdi Cenevre’de Pazartesi günü toplanacak olanlar bu açıdan soruna yaklaşacaklarsa bu faydalı olur. Ama bu açıdan değil de tamamen siyasi kaygılarla yaklaşırlarsa istenilen sonucun elde edilmesi güç olur. Aslında burada problem bence, Suriye dışındaki ülkelerin Suriye sorununa çok fazla karışmış olmasıdır. Aslında Suriyeliler bu sorunu kendi başlarına çözebilecek kapasiteye sahipler. Yani Suriye rejimi ve Suriye’de bulunan muhalefet gruplarının tamamı bunu tartışabilirler, konuşabilirler ve bir çözüm bulabilirler. Diğer devletlerin ise bunlara sadece yardımcı olması gerekir. Ama bunlar yardımcı olma görevi yerine belirleyici görev üstlenirlerse işte o zaman istenilen amaç elde edilemez diye özellikle belirtmek istiyorum.

Sonuçta Suriye’nin geleceğine Suriye’nin halklarının karar vermesi gerekir. Ama Suriye halklarının karar vereceği masaya da Suriye halklarının tamamının oturması gerekir ki, sağlıklı bir çözüm bulunabilsin. Burada da bence işte bu sahalarda faaliyet gösteren sivil toplum örgütleri temsilcileri katılırlarsa bu faydalı olur. Aksi takdirde zarar verebilir diye düşünüyorum.

Bizim diğer muhatabımız, güvenlik uzmanı ve eski asker Abdullah Ağar ise, geniş katılım yaklaşımını şöyle değerlendirdi:

Suriye çözüm sürecine müdahil olanlar için, terör örgütlerinden arındırılmış Sünni Arap taban başta olmak üzere şu ana kadar hak mahrumiyeti yaşamış kitlelerin, demografik oranları çerçevesinde Suriye’deki Anayasal süreçlerinde yer almalarının sağlanması, Suriye’nin geleceği açısından öncelikli bir sorumluluk.

Şimdi Sünni Araplar %65 iken şimdi %15’e sıkışmış, büyük bir çoğunluğu yurt dışına kaçmışken, yani bunların modele dahil edilmemesi gibi bir durum söz konusu olursa Anayasada yer bulamazlarsa çatışma devam edecek. Çünkü barışla ilgili toplumsal katmanların kabulü söz konusu olmayacak. Bu kabulle beraber bir diğer tarafıyla da şu var: Anayasada mezhebi ihtilafa bulunacak çözümün etnik farklılıkları da gözetmesi çok önemli olduğunu düşünüyorum. Bunu yolu ve modeli de aslında laiklik. Bu laikliğe dair ortaya çıkan fotografın ülke yönetiminde kendisini göstermesi. Bu anlamda Suriye Anayasal süreçlerinde laikliğe vurgu ve laikliğin ortaya koyacağı çözüm, ülkenin bütünlüğü anlamında, mezhebi, meşrebi ve sosyolojik anlamda kırılganlıkların ve düşmanlıkların önüne geçecek. Bunun görülmesinin çok önemli olduğunu düşünüyorum.