Viyana'daki İran'la nükleer anlaşmanın canlandırılması görüşmelerinde ilerleme kaydedildiği haberlerinin ardından mart ayında İranlı ekonomist Said Lilaz'ın İran Dışişleri Bakanı Cevad Zarif'le yaptığı sohbetin ses kaydının Londra merkezli Iran International sitesinde yayımlanmasıyla ortalık karıştı.
EXCLUSIVE: @IranIntl has received a copy of an interview from March where #Iran's foreign minister complains about the role of #Soleimani in Iran's foreign policy and says his role in determining foreign policy is "nil."https://t.co/L4RJna4Sq4
— Iran International English (@IranIntl_En) April 25, 2021
Ses kaydına göre ABD tarafından Ocak 2020'de öldürülen eski Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani dahil Devrim Muhafızları'nın İran'da her alanda dizginleri ele geçirip karar mekanizmasını yönlendirmesi, bu kapsamda dini lider Ayetullah Ali Hamaney ile birlikte Dışişleri Bakanlığı'nı hiçe sayarak dış politikayı etkilemesi ve nükleer anlaşmayı engellemeye çalışmasına dair eleştirilerini sıralayan Zarif, skandalın ardından soluğu Irak ziyaretinde aldı. Ama İran'daki muhafazakar gazeteler tarafından "İran'a karşı", "Dost değil", "Zarif'in batışı", "Mili çıkara ateş", "Zavallı" gibi manşetlerle hedef alınmaktan kurtulamadı.
Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani hükümeti, ses kaydının özgünlüğünü yalanlamasa da Zarif'in sözlerinin cımbızlanarak yayımlandığını ve dolayısıyla bağlamından koparıldığını savundu.
In leaked recording, Iran’s Zarif criticises Guards’ influence in diplomacy https://t.co/ZkkHGNiLuq pic.twitter.com/wopgL7lRrQ
— Reuters (@Reuters) April 26, 2021
Ses kaydını sızdıranlar hakkında soruşturma açıldığını duyuran Hükümet Sözcüsü Ali Rebii, faillerin bulunması için İstihbarat Bakanlığı'na talimat verildiğini açıkladı. Sohbetin yazılı ve görsel kayıtlarının Bakanlar Kurulu ofisinde arşivlendiğini ve daha sonra kamuoyuyla paylaşılmasının planlandığını aktaran Rebii, ses kaydının 'çalındığını' ve bunun da İran halkına karşı yapılmış bir 'komplo' olduğunu söyledi.
İran Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Said Hatipzade de "Zarif'in söylediklerine bir bütün olarak bakılmalı, bütünün içinden kendilerine uygun kısmı çekip almışlar" açıklamasını getirdi.
Lilaz-Zarif görüşmesinin 'röportaj niteliği taşımadığını, içeriğinin yayımlanmasının amaçlanmadığını' söyleyen Dışişleri Sözcüsü, bunun 'İranlı ekonomistin sözlü tarih araştırma projesi kapsamında yapılmış bir sohbet' olduğunu belirtti.
Hatipzade, "Yönetim içinde gerçekleşen rutin ve gizli bir sohbetti. Dışişleri Bakanlığı, görüşmeyi gerçekleştiren ve kaydeden ekibin seçilmesi ve ardından dosyaların saklanmasında rol oynamamıştır. Bunu kimin ve niçin yaptığını bilmiyoruz" diye konuştu.
Rebii de 'Zarif'in Irak dönüşü yanlış anlamalar hakkında gerekli açıklamaları yapmasını beklediklerini' dile getirdi.
Meanwhile #Iran's foreign minister uploaded an audio file onto Instagram today where he said "I believe you should not work for history...I say that don't worry about history so much, but worry about God and the people." 3/3 pic.twitter.com/pRYlFRz6Au
— Iran International English (@IranIntl_En) April 27, 2021
Ses kaydına göre Zarif'in anlaşmanın kotarıldığı dönemdeki ABD Dışişleri Bakanı hakkında söyledikleri, bugün Başkan Joe Biden'ın İklim Kriziyle Mücadeleden Sorumlu Özel Temsilcisi konumundaki John Kerry'yi yaktı.
Buna göre Zarif, İran dış siyasetindeki rolünün yüzde sıfır olduğundan yakınırken Kerry ile ilgili şu ifadeleri kullandı:
"Kerry beni arıyor ve İsrail'in Suriye'deki İran hedeflerine 200 saldırı düzenlediğini söylüyor. Bunu ben bilmiyordum. ABD, Ayn el-Esed Hava Üssü'ne saldırıyı benden önce öğrendi. Kudüs Gücü'nün iki yetkilisi, saldırıdan 45 dakika önce Irak Başbakanı'na gidip ABD'nin bir üssünü vuracaklarını söylüyor. Savaş meydanındaki politikalar ülkenin stratejisine tabidir, ancak böyle olmadı ve ülkenin siyasetinin nasıl olacağını savaş meydanı belirledi."
Washington'da 'İsrail'in Suriye'yi en az 200 kez vurması' sözünü askeri istihbarat addeden Cumhuriyetçi Partililerin bunu 'düşmanla' paylaştığı gerekçesiyle ateş hattına dizdiği Kerry, Twitter'da yalanlama yayımladı:
"Şunu ifade edebilirim ki, bu haber ve tüm bu iddialar kesin surette yanlıştır. Ne bakanken ne de ondan sonra böyle bir şey olmuştur."
I can tell you that this story and these allegations are unequivocally false. This never happened - either when I was Secretary of State or since. https://t.co/BTOdFE1khW
— John Kerry (@JohnKerry) April 26, 2021
Ancak Cumhuriyetçi Partililer, koro halinde, Kerry'nin görevden alınması ve soruşturulup yargılanması taleplerini yükseltti.
Trump döneminin BM Daimi Temsilcisi Nikki Haley, "Bu pek çok düzeyde iğrenç bir şey. Kerry ile Biden'ın, Kerry'nin neden dünyanın bir numaralı terör destekçisi olan İran’a ipucu verirken en büyük ortağımız İsrail’i sırtından bıçakladığına yanıt vermesi gerekir" dedi.
Trump döneminin Dışişleri Bakanı Mike Pompeo "Yıllar önce söyledim. Bu kişi (Zarif), Kerry ile hem dışişleri bakanlığı döneminde hem de bakanlığı bittikten sonra siyasi meseleleri görüşmeye devam ediyor. Üstelik Zarif’e göre Kerry İran’ı İsrail operasyonları konusunda bilgilendirmiş" diye konuştu.
Biden yönetimi İran'la yeni bir anlaşma yapmadan önce Kerry-Zarif görüşmelerinin ayrıntılarının ortaya çıkarılması gerektiğini savunan Pompeo, Kerry hakkında soruşturma açılmasını istedi.
Cumhuriyetçi Senatörler Rick Scott ile Dan Sullivan, kendilerine göre gizli istihbaratı İran Dışişleri Bakanı ile paylaştığı gerekçesiyle Kerry'nin istifasını talep etti.
New: @SenRickScott has joined @SenDanSullivan in calling on John Kerry to resign if what #Iran's foreign minister said on the Zarif tapes that @IranIntl published are true regarding disclosure of Israeli strikes in #Syria. https://t.co/Oic6mAJ6TO
— Iran International English (@IranIntl_En) April 26, 2021
Kerry'nin derhal istifasını ve soruşturma açılmasını talep eden Temsilciler Meclisi'ndeki Cumhuriyetçi vekillerden olan Dış İlişkiler Komisyonu üyesi Darrel Issa, "Şayet Kerry ülkemizin istihbaratının gizli bilgilerini İran ile paylaşmış ve İsrail’i tehlikeye atmış ise söz veriyorum bunu hesabını verecek" dedi.
Cumhuriyetçi vekil Elise Stefanik, "Bu bir suçtur ve Kerry derhal sorgulanıp yargılanmalıdır. Başkan Biden, Kerry'i derhal tüm görevlerinden ve danışmanlık pozisyonlarından almalıdır" diye tweetledi.
Ancak İsrail'in neredeyse günaşırı sıklıkla gerçekleşen Suriye saldırıları herhangi bir sır niteliği taşımazken, Şam'daki Beşar Esad hükümeti bunlarla ilgili düzenli olarak Birleşmiş Milletler'e şikayette bulunarak kayıtlara geçmesini sağlıyor.
Diğer yandan ses kaydına göre Zarif, Rusya'nın anlaşmaya varılmasını engellemesinden şikayet etmesine karşın, anlaşmanın sağlanmasında ve hayatta kalıp bugünleri görmesinde Moskova anahtar rol oynadı. Zarif'in cımbızlanan sözlerine göre İran'ı Devrim Muhafızları yönetiyorsa Süleymani ve diğerlerinin engelleme çabasına rağmen anlaşmanın nasıl imzalandığı ve onaylandığı sorusu da yanıta muhtaç.
İran Dışişleri Bakanı Zarif: Rusya, nükleer anlaşmanın sonuca ulaşmaması için maksimum çaba gösterdi https://t.co/nckG4bh1kC pic.twitter.com/nAX4TCNA0I
— ANADOLU AJANSI (@anadoluajansi) April 25, 2021
