AK Parti'den tartışma yaratacak 'başkanlık' önerisi

Anayasayı değiştirerek mevcut parlamenter sistemi başkanlık sistemine çevirmeyi hedefleyen AK Parti yeni teklifiyle parlamentonun feshinden yüksek yargı dahil üst düzey bürokratların atanmasına kadar başkana geniş yetkiler getirmeyi öngörürken, teklifte 2012'de sunulana kıyasla başkanın görev tanımı genişletiliyor.

Söz konusu teklifin referanduma götürülmesi için en az 330 milletvekilinin desteğini almak AK Parti'nin önündeki en önemli engel olarak duruyor. Oy kullanma imkânı olmayan Meclis Başkanı çıkarıldığında AK Parti'nin bu sınıra ulaşabilmesi için dışarıdan 14 milletvekilinin desteğine ihtiyaç var. Muhalefet partileri başkanlık sistemine karşı çıktığı için Anayasa Uzlaşma Komisyonu dağılmıştı.

BAŞKANA PARLAMENTOYU FESHETME YETKİSİ

AK Parti'nin teklifi başkana parlamentoyu feshetmenin yanı sıra Anayasa Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi Başkanı'nın icraatlarını denetleme yetkisini de veriyor. Gensoru ve güvenoyu müessesesinin kaldırılması planlanan teklife göre, başkan 367 vekilin oyuyla sadece ‘vatana ihanet' suçlamasından yargılanabilecek.

Muhalefet partileri Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan'ın şimdiden otoriterleştiği ve başkanlık sisteminin bu otoriterleşmeyi daha da güçlendireceği gerekçesiyle başkanlık sistemini getirecek anayasa değişikliğine karşı çıkıyorlar. Ancak AK Parti'nin girişimleri karşısında başta MHP ve HDP olmak üzere muhalefet partileri bugüne kadar ortak tavır alamadılar.

‘ABD'DEKİNDEN DAHA GÜÇLÜ BAŞKAN OLACAK'

Reuters'a bilgi veren konu hakkında bilgi sahibi üst düzey bir AK Parti yetkilisi, "Başkanlık sistemi teklifimiz hazır. Uzlaşma Komisyonu yeniden oluşmazsa, bu teklifimizi bir saat içinde Meclis'e sunarız. Bizim teklifimizdeki başkan ABD'dekinden güçlü olacak" dedi.

AK Partili yetkili, öngördükleri sistemde başkanın parlamentoyu feshetme yetkisi olacağını belirtirken, "Ancak karşılıklı feshetme yetkisi de düşünülebilir" dedi.

AK Parti'nin 2012'de o dönemin Anayasa Uzlaşma Komisyonu'na sunduğu başkanlık sistemi teklifinde, başkanın parlamentoyu feshetmesi durumunda, başkan da düşmüş sayılıyordu. ABD Başkanlık sisteminde ise senatonun başkanı düşürme yetkisi olmadığı gibi, başkanın da senatoyu fesih yetkisi bulunmuyor.

‘ÜST DÜZEY ATAMALARI BAŞKAN YAPACAK'

"ABD'de başkanı delegeler seçerken, öngördüğümüz sisteme göre bizde doğrudan halk seçecek. Bizim sistemimizde büyükelçiler ve yargı dahil üst düzey bürokratları da başkan atayacak" diyen aynı yetkili, "Biz ABD'deki gibi iki değil, tek Meclis öngörüyoruz. Milletvekili sayısı ise 550 olarak kalacak" dedi.

Teklife göre, seçim barajının kaldırılacağını söyleyen aynı yetkili, gensoru ve güvenoyu müessesesinin de kaldırılmasının planlandığını söyledi. Mevcut anayasaya göre bir partinin gensoru vermesi ve 276 güvensizlik oyu ile hükümetler düşürülebiliyor.

‘BAŞBAKAN BAŞKAN YARDIMCISI OLACAK'

Başbakanlık'a yakın bir kaynak ise, öngördükleri sistemde Başbakan'ın konumuyla ilgili olarak, "Başbakan, Başkan Yardımcısı konumuna gelecektir ve ABD'deki gibi iki numaralı koltukta oturacaktır" dedi.