Hilmi Alişanoğlu: Anket şirketlerinin çoğu denetime açık değil

Zafer Arapkirli ile Seyr-ü Sabah’a değerlendirmelerde bulunan Televizyon İzleme Araştırma Komitesi (TİAK) AGB araştırmanın kurucu ortaklarından Hilmi Alişanoğlu, anket şirketlerinin, Türkiye Araştırmacılar Derneği (TÜAD) kuralı gereği yaptıkları araştırmanın künyesini açıklamak zorunda olduklarını söyledi.

Araştırmaların künyesinin açıklanması gerektiğini belirten Hilmi Alişanoğlu, "Araştırmanın künyesini açıklamıyorlar. Künyeden kastım şu: Nerede yapmışlardır anketleri? Yöntemleri nedir? Açıklamaları lazım bunları. Açıklayan bir ya da iki tane araştırma şirketi var. Onların dışındakiler denetime açık değil. Oysa Araştırmacılar Derneği'nin koyduğu bir kural var. Bana bilgilerinizi verin, ben gerekirse denetleyeyim, diyorlar.

Hilmi Alişanoğlu, bazı anket şirketlerinin anketi hangi yöntemle yaptıklarını belirttiklerini ama çoğunun paylaşmadığına dikkat çekti: "Anketleri telefonla yapanlar var, yüz yüze yapanlar var. Ben Türkiye'de telefonla yapılan anketlerin doğru sonuç vermeyeceğini biliyorum. Siyasi araştırmalar telefonla yapıldığı zaman doğru sonuç vermiyor. Ama bazı illere ulaşamıyorlar bu yüzden telefonla yaptıklarını söylüyorlar. Telefonla yapılan ankette daha çok iktidar yanlısı sonuçlar ağırlıkta çıkar. İnsanlar görmedikleri birine ‘başım belaya girer mi' diye onu memnun edecek cevaplar verme eğiliminde olurlar. Gördükleri kimseye daha dürüst cevap verme eğiliminde olurlar. Türkiye gibi ülkelerde siyasi kamu araştırması yapmak zordur. Onun için yanılma payı demokratik ülkelerde olandan daha yüksektir."

'ANKETLERDE DOĞRU ÖRNEKLERİN SEÇİLMESİ ÖNEMLİ'

"Anketlerde sayısal büyüklükten ziyade doğru örneklerin seçilmesi önemli" diyen Alişanoğlu, "Şöyle bir örnek vereyim size. 2000 yılında Time dergisi internette bir anket yaptı, ‘Yüzyılın insanı kimdir?' diye. Birinci Mustafa Kemal Atatürk çıktı, ikincisi Fenasi Bey diye birisi çıktı, üçüncü Winston Churchill çıktı. İnsanlar milyonlarca anket yağdırdılar. İstediği kadar milyonlar olsun, dünyanın yarısıyla o şekilde anket yapsanız, doğru sonuca ulaşmanız mümkün değil. Önemli olan doğru örneklem seçmektir" diyerek doğru örneklemin işe yarayacağını belirtti.

‘DOĞRUSU RASTGELE SEÇMEKTİR'

Alişanoğlu, "Bu işin püf noktası şu: Türkiye gibi ülkelerde ya da dünyanın herhangi bir ülkesinde bir örnek seçilir. Örneklemler tesadüfen seçilir. Önce ülkeyi temsil edecek kentler belirlenir. Sonra kent tabakalara bölünür ve orada tesadüfen hangi sokakta yapacağınızı bilgisayar aracılığıyla rastgele seçersiniz. Doğrusu rastgele seçmektir" dedi.