TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Toğrul İsmayıl, Rusya ile Türkiye’nin ekonomik bağlarının kriz döneminde sanıldığı kadar kötü duruma gelmediğini, yalnızca siyasi ve hukuki sorunların halledilmesinin zaman alabileceğini belirtiyor. İsmayıl, iki ülke dışındaki etkenlerin varlığına da dikkat çekiyor ve özellikle politikaları sertleşen NATO’nun enerji başlığında kaydedilecek ilerlemelerden rahatsız olabileceğini belirtiyor.
‘TİCARİ İLİŞKİLER DAHA İLERİ SEVİYEYE TAŞINACAK’
İki ülkenin birbirini tamamlayıcı ekonomik yapıya sahip olduklarını ve ilişkilerin krize girdiği dönemde bu bağların derinliğinin daha iyi görülebildiğini kaydeden Toğrul İsmail’e göre, ticari ilişkiler yeni dönemde daha ileri seviyeye taşınacak:
“Önümüzdeki mesele kriz döneminde uygulanan bazı yaptırımların ortadan kaldırılması ve daha ileriye giderek daha önce de hedeflenen, iki ülke arasındaki ticaret hacminin daha da artırılması. Biliyorsunuz 100 milyar dolar civarında bir hedef belirlenmişti.”
‘ENERJİ PROJELERİ KRİZDEN ETKİLENMEDİ’
Türkiye’nin en önemli enerji teminatçısının Rusya olduğunu, Türkiye’nin de Rusya için ciddi bir enerji alıcısı olduğunu vurgulayan İsmayıl, krize rağmen bu alandaki ticari faaliyetlerin zayıflamadığını, olduğu gibi devam ettiğini anımsatıyor. ‘Her şey bitmiş değildi’ ifadelerini kullanan İsmayıl’a göre, Türk Akımı gibi enerji projeleri krizden etkilenmese de, Rusya ve Türkiye dışındaki etkenlerin varlığını da göz ardı etmemek gerekiyor:
“Rusya bu projeye jeopolitik bir proje olarak yaklaşıyor. Türkiye ise sadece bir ekonomik proje, kendi enerji güvenliğini sağlayacak bir enerji projesi olarak bakıyor. Bu projelerin hiçbirinden vazgeçilmiş değil, enerji projeleri devam ediyor. Nükleer santral Akkuyu devam ediyor.”
“Avrupa Birliği’nin ve Amerika’nın Rusya’ya uyguladığı yaptırımlara Türkiye katılmadı. Bu açıdan AB’nin yaklaşımıyla enerji sektöründeki projeler konusunda belirli baskılar olabilir ancak etkisi olacağını düşünmüyorum. Burada bir sıkıntı NATO’dan kaynaklanabilir. Türkiye açısından bazı problemler olabilir ama Soğuk Savaş döneminde bile Rusya’nın Avrupa ile enerji alanında ticaret yaptığını gördük. Dolayısıyla bu tür krizlerin, Türkiye – Rusya ekonomik ilişkilerine çok ciddi baskı yapacağını veya Türkiye’yi köşeye sıkıştıracağını düşünmüyorum.”
‘SORUNLAR BASİT VE HIZLA ÇÖZÜLEBİLİR NİTELİKTE’
Toğrul İsmayıl, enerji projelerinin Rusya’nın nasıl bir politika izleyeceğine de bağlı olduğunu, iki ülkenin birbirlerini anlayabilecekleri ve sorunları çözebilecekleri siyasi iradeyi gösterecek noktaya geldiğini belirtiyor.
İlişkilerde kriz yaşanmasına rağmen enerji projelerinde sorun yaşanmadığını ifade eden İsmayıl’a göre gıda ambargosu, turizm ile ilgili yaptırımlar, gümrüklerde yaşanan sıkıntılar, gönderilen ürünlerin kalitesi, bürokratik engeller gibi sorunlar basit ve hızla çözülebilir nitelikte.
