CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun başdanışmanı ve İstanbul Milletvekili Sezgin Tanrıkulu, Türkiye’de ifade özgürlüğünün durumuna ilişkin hazırladığı raporda, 2020’nin başından bu yana 20 gazetecinin tutuklandığını, sosyal medya paylaşımı nedeniyle 187 kişi hakkında dava açıldığını tespitini paylaştı.
Tanrıkulu’nun kaleme aldığı ‘Düşünceyi İfade Özgürlüğü İhlal Raporu’na göre yılın ilk 9 ayında; 29 gazeteci, yazar ve yayıncı mahkum olurken; 20 gazeteci de tutuklandı. Bu süre zarfında 57 gazeteciye soruşturma açıldı, 65 gazeteci gözaltına alındı ve 20 gazeteci saldırıya uğradı. Toplam 537 haber ve basılı yayın organı toplatma ve erişim engeliyle karşı karşıya kaldı. 16 kişi düşünceyi ifade nedeniyle mahkûm oldu. 187 kişiye ise sosyal medya paylaşımları nedeniyle soruşturma açıldı.
‘Sputnik çalışanlarının evlerine saldırı girişimi oldu’
Gazetecilere yönelik düşmanlığın arttığı vurgulanan raporda, bu durumun sebebinin ‘hükümetin tutumu’ olduğu iddia edilerek, şu ifadeler kullanıldı:
“Önceki yıllarda pek yaşanmayan saldırılar tehditler son derece artmış durumdadır”
Raporda 29 Şubat’ta Ankara’daki Sputnik çalışanlarının evlerine düzenlenen saldırılar da hatırlatıldı:
“29 Şubat günü Ankara’da Sputnik Haber Ajansı Ankara Temsilciliği'nde çalışan üç gazetecinin evlerine kimliği belirsiz kişiler tarafından saldırı girişiminde bulunuldu. Şikayet için polis karakoluna giden gazeteciler, Sputnik’in İngilizce sayfasında yer alan Hatay’a ilişkin bir haber nedeniyle gözaltına alındı. Aynı soruşturma kapsamında İstanbul’da Sputnik Türkiye Genel Yayın Yönetmeni de gözaltına alındı. Ajansın bürosunda da arama yapıldı. Dört gazeteci 1 Mart günü ifade işlemlerinin ardından serbest bırakıldı.”
Tanrıkulu, yalnızca uluslararası haber ajansı çalışanlarının değil 10 farklı şehirdeki ulusal ve yerel basın çalışanı gazetecilerin de 9 aylık dönemde saldırıya uğradığını kaydetti.
'Yüzlerce haber engellendi ve silindi'
CHP’li ismin hazırladığı raporun bir bölümü ise haber sansürleri ve basın kartı iptallerinde gelinen nokta oldu. Buna göre, Ocak ayında 28 gazetecinin basın kartları Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı tarafından iptal edildi. Ancak tepkiler üzerine birkaç gün içinde iptal kararı kaldırıldı. Bu konuda resmi bir açıklama yapılmadığı için daha sonraki aylara ilişkin veriye ulaşılamadı.
Raporda paylaşılan bilgilere göre Sosyal Medya Yasası’nın 1 Ekim’de yürürlüğe girmesi üzerine, son 3 ayda Türkiye’de en az 347 internet haberinin sansürlendi. 2018 ve 2019 yıllarında 150’ye yakın yasak getirildi, internet üzerinden engellenen ve silinen haber sayısı binlere ulaştı.
RTÜK’ten 4 ayda 40’ın üzerinde yasak
Tanrıkulu, mahkemeler aracılığıyla alınan yayın yasağı kararların olaylar ve şahıslar hakkında yayın yapmayı engellediğine de işaret etti. Rapora göre RTÜK verileri, 2010 yılından bugüne kadar geçen sürede mahkemeler aracılığıyla 600’ü aşkın yayın yasağı getirildiğini gösterdi. Yayın yasağı getirilen haber konuları arasında iş cinayetleri, yolsuzluk iddiaları, kadına şiddet davaları ile tecavüz davaları gibi olaylar yer aldı. Bu kapsamda mahkemeler aracılığıyla alınan yayın yasağı sayısı 2010’da 4 iken, 2015’te 37’ye, 2018’de ise rekor kırarak 164’e ulaştı. Sadece 2020’nin ilk dört ayında alınan ve RTÜK’ün internet sitesinde belirtilen yasaklar ise 40’ı geçti.
