Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, koronavirüsten korunmak için günlük hayatta alınması gereken önlemleri Hürriyet'ten Musa Kesler'e anlattı. Paraların dokusu ve yapısı itibarıyla virüs ve bakteriler için ideal bir yapıda olduğunu belirten Ceyhan, ayakkabılardan da eve virüs gelebileceğini vurguladı ve koronavirüse ilişkin en çok merak edilen soruları yanıtladı.
Para virüs açısından ne kadar riskli?
"Para, pamuk ve ketenden yapılır. Dokusu ve yapısı itibarıyla virüs ve bakterilerin barınması ve taşınması açısından idealdir. Ayrıca çok insanın elinden geçiyor. Virüs bulaştırma potansiyeli yüksek.Nakit parayla kart arasında tercih yapmak gerekirse kartı tercih etmek gerek. Çünkü şahsi kullanıma mahsus. Kartlı ödemelerde de temassız en korunaklı ödeme modeli."
Ayakkabılarımız için tedbir ne olmalı?
"Ayakkabılar eve virüs getirebilir. Ama bu virüs evde kendiliğinden bulaşmaz. Diyelim ki eve girdiniz, ayakkabılarınızı çıkarıp, evde çocuk varsa, onun ulaşamayacağı bir yere koymanız gerekir. Sonrasında el yıkamak temel kural. Ayakkabı ile temas edilmediği sürece onun üzerinde virüs varsa da havaya karışıp dolaşıma girmez."
Kargomuz geldi, nasıl teslim almalıyız?
"Balkonda penceresi açık bir yerde en az 6-8 saat beklettikten sonra açmanızı tavsiye ederim."
Tuzlu su ile gargaranın virüsten korunmaya bir faydası var mı?
"Hiçbir faydası yok. Sadece tuzlu su gargarasının değil sıcak suyun, saç kurutma makinesini boğaza tutmanın ve daha buna benzer birçok uygulamanın faydası yok, bilakis zararı var. Özellikle tuzlu su kalp ve böbrek yetmezliği olanlar için çok riskli."
Köpek gezdirip eve getirince ne yapmalı?
"Doğrudan köpekten veya kediden bulaştığına dair bir tespit yok henüz. Ama patileri virüsle temas etmiş olma ihtimaline karşı amonyak veya alkol tabanlı bir deterjanlı bez ile patiler silindikten sonra eve alınmalı."
Kümes ve çiftlik hayvanlarında bir risk var mı?
"Bu hayvanlar virüs taşıyıcısı veya bulaştırıcısı değil. SarsCov 2 yarasa kaynaklı bir virüs ve başka bir hayvan vasıtasıyla da insana geçiyor.
Kan yoluyla geçer mi?
"Kan yoluyla bulaştığına dair henüz bir veri yok. Zorunlu hallerde sağlıklı kişiler kan verebilir, kan alabilir."
Mutasyona uğrar mı, dönüşür mü?
"Mutasyon potansiyeli var. Dönüşebilir. Mutasyonun ne yönde olacağını bilemeyiz. Belki olumlu yönde de bir mutasyon olabilir."
Kıyafetlerimizi nasıl dezenfekte etmeliyiz?
"Dışarıdan gelir gelmez çıkarın. Doğrudan dolaba, diğer kıyafetlerinizin yanına koymayın. Havalandırabileceğiniz bir yerde yine en az 6-8 saat bekletin, havalandırın.Virüsten arınmak, korunmak için bu süreleri dikkate almak lazım. Genel olarak benzer birçok konuda da bu süreleri esas alabiliriz."
Yemekten bulaşır mı?
"Mide asitleri virüsü öldürür. Dolayısıyla virüs midede yaşayamaz. Yemek yoluyla bir şekilde mideye gitse bile orada yaşaması mümkün değil. Akciğerlere gitmesi lazım.
Bu virüs ağızda veya boğazda durup sizin su içmenizi beklemez. Saniyeler içinde ciğerlere gider. Bağışıklık sisteminizin direnç gücüne göre de etkileri ortaya çıkar. Birden fazla kişinin aynı tabaktan yemek yemesi çok riskli olur. Tamamen sakıncalı. Kesinlikle yapılmamalı. Herkesin kendi tabak ve kaşığını, çatalını kullanması gerekir. Değişik çay, çorba tavsiyelerini dkkate almayın. Dengeli beslenme, düzenli uyku, vücudu dinç ve diri tutmak için temel şart zaten. Evde kaldığımız bugünlerde daha da dikkat etmeliyiz beslenme konusunda."
Virüs havada dolaşır mı?
"Virüs havada dolaşmaz, havada asılı da kalmaz. Öksürünce damlacılar halinde saçılır. O damlacıklar da saniyeler içinde yere düşer veya en yakın yüzeye konar. O damlacıkların içinde en az 3 saat yaşayabilir. Bu damlacıklarla temas veya soluma halinde bulaşır. Düz yüzeylerde daha uzun süre yaşar. Pürüzlü ve pürçüklü yüzeylerde ömrü azalır. Bu konuda yapılmış çok az araştırma ve yayın var. Ne kadar ideal şartlarda yapıldıkları da tartışılabilir. Metal ve plastik yüzeylerde en az 7-8 saat kaldığına dair ilk tespitler."
Paket servis geldiğinde neye dikkat etmeliyiz?
"Önce paketin poşetini çıkarıp çöpe atın. Sonra yemeğin paketini de. Bütün bu işlemlerden sonra ellerinizi dikkatlice yıkadıktan sonra yemeğin başına oturun.
Soğuk yemekleri tercih etmeyin. Salata, soğuk sandviç gibi yiyecekleri dışarıdan sipariş etmeyin. Mutlaka pişmiş olsun."
Paket siparişlerdeki risk nedir?
"Ya yemeği paketleyenden ya da paketi getirenden virüs bulaşma ihtimali var. Hem paketi hem de paketin poşetini tedbirli şekilde çıkardığınızda riski asgariye indirmiş olursunuz."
