İran Türkiye sınır bölgesine yakın bölgede gerçekleşen patlama ile ilgili değerlendirmede bulunan İranlı enerji uzmanı Umud Şukri, Ağrı bölgesinde ara sıra bu tür patlamaların özellikle PKK tarafından düzenlendiğini hatırlatarak, Türkiye’nin enerji güvenliği açısından boru hatların güvenliğini sağlanmasının önemli olduğunu vurguladı:
İran’ın sınırında bir sıkıntı yok. Türkiye’ye geldiğinde ara sıra patlamalar olmuştu. Enerji güvenliğinde tedarik güvenliğinden ulaştırma güvenliği daha çok önemli. Bu doğal gaz olsun veya petrol olsun fark etmez. Doğalgaz kaynaktan çıkıyor ama varma aşamasında hep sıkıntı yaşanabiliyor. Türkiye’de PKK ateşkes anlaşmasını kestiği zaman ister istemez doğalgaz olsun veya petrol boru hattı olsun sıkıntı yaşanabilir. Eğer tekrar ateşkese kavuşulursa sorunlar çözülür.
Ama durum devam ederse özellikle PKK’yi kapatma çalışmalar gibi yeni gelişmeler olursa yine aynı sorun devam edecektir. Bu hem İran’dan gelen doğal gaz hem de İran’dan gelen petrol için söz konusu olabilir. Aynı şekilde diğer ülkelerden, yani Irak Kürdistan’ından gelen boru hattında veya Azerbaycan’dan gelen Bakü-Tiflis-Ceyhan’da da aynı sorun yaşanabilir. Yani bu sorun çözülmezse Türkiye’nin enerji güvenliği yakın gelecekte ciddi bir sorunlarla karşılaşır, diye düşünüyorum.
Boru hatlarındaki sıkıntılardan İran’in da ister istemez payını alacağını söyleyen Umud Şükri, İran açısından alternatif hatların zor olacağını söyledi:
Biliyorsunuz doğal gazın başka bir ülkeye satabilmesi için gereken boru hattının inşaatı en az 3-4 seneyi alır. Hemen başka bir alternatifi bulmak zor oluyor. Şimdi İran Avrupa Birliği’ne doğal gaz satmak istiyor. İran da AB’ne girebilmek için şimdi yeni boru hattı inşaat etmek istiyor. Bu borunun maliyeti de 5-6 milyar dolar civarında tahmin ediliyor. Ama Türkiye’deki siyasi sorunlar devam ederse İran’ın da gaz ulaştırılması sıkıntılı olacak. Zaten en fazla sıkıntıyı da Türkiye yaşayacak.
İranlı uzmana göre, İran açısından özellikle yaptırımların kalkması gündemde olduğu için dünya doğal gaz piyasasında konumunu güçlendirmek ister ve ulaşımdaki güvenlik çok önem kazanmaktadır.
Bilindiği gibi doğal gaz rezervleri açısından İran Rusya’dan sonra ikinci yerde yer alıyor. Ama İran bugün uluslararası doğal gaz piyasasında ancak yüzde 1 payına sahip. İran uzun vadede uluslararası doğal gaz piyasasında payını yüzde 10’a kadar yükseltmek istiyor. İran’da böyle bir potensiyal var ama ambargoların kalkmasıyla bu yüzde 10’luk hedefe ulaşması zor. Çünkü İran petrol bakanın yaptığı açıklamaya göre, İran’ın neredeyse 200 milyar dolarlık sermayeye ihtiyacı var doğal gaz ve petrol sahaları için. Bu sermayeler gelirse 5-10 yıl içinde İran hedeflerine ulaşabilir.
