İran'da Mahsa Emini'nin gözaltında ölümüyle başlayan hicap karşıtı protestolar yayılıp şiddetlendi

Mahsa Emini'nin saçı gözüküyor diye ahlak polisi tarafından gözaltına alınıp ölmesiyle başlayan protestolar birçok kente yayıldı. Tahran'da üniversite öğrencileri, güvenlik güçlerinin müdahalesine rağmen gece de protestoya devam etti. Kürdistan eyaletinden 5 kişinin öldüğü ve 10 yaşında bir kız çocuğunun ağır yaralandığı haberleri geldi.

İran'da bir hafta önce Kürdistan eyaletinin Sakız kentinden başkent Tahran'ı ziyarete gelen Mahsa Emini'nin ahlak polisi tarafından saçını kurallara göre örtmediği gerekçesiyle gözaltına alınmasının ölümüyle sonuçlanmasıyla başlayan protestolar büyüdü.

Birçok kadının 22 yaşındaki Emini'nin şiddet kullanılarak gözaltına alınmasını ve ardından ölümünü protesto için başörtülerini yakmaları ve saçlarını kesmelerinin görüntüleri sosyal medyada paylaşılırken, sokaklardaki protestocular güvenlik güçlerinin müdahalesine uğradı.

Üniversite öğrencileri sokağa döküldü

Emini'nin cumartesi toprağa verildiği memleketinde erkeklerin de desteklediği kadınların rejim karşıtı sloganlar bağırırken başörtülerini yere atmasıyla başlayan protestolar, birçok kente sıçradı. Pazardan beri Tahran Üniversitesi üzerinden başkente de yayıldı.

#Iran: Protesters chant “Death to the dictator!” on Keshavarz Blvd. corner of Hijab St. on September 19 #MahsaAmini #مهسا_امینی pic.twitter.com/UoejCXLHR2

— IranHumanRights.org (@ICHRI) September 19, 2022

Tepkinin boyutu, bazı eylemlerde dini liderliğe atıfla 'Diktatöre ölüm' çağrılarına ve İran İslam Cumhuriyeti bayrağının yakılmasına kadar vardı.

Dini liderlik ve ahlak polisi hedefte

Pazartesi günü Tahran sokakları şiddete sahne oldu. Yarı resmi Fars haber ajansına göre, Tahran'daki pek çok üniversiteden öğrenciler toplanarak Emini'nin ölümünün adil şekilde soruşturulmasını ve ahlak polisinin kaldırılmasını talep etti.

Batı medyasının aktardığı görgü tanıklarına göre içlerinde Devrim Muhafızlarının milis gücü Besiçlerin de olduğu güvenlik güçlerinin öğrencilere müdahalesi üzerine protestolar şiddetlendi.

دوستی همین الان این ویدیو رو از وسط تجمع تهران حوالی بلوار کشاورز فرستاد. بی‌شرف‌ها مثل کفتار دارن دخترها رو کتک میزنن! لعنت بهتون حرومیا. pic.twitter.com/ZNJr2nZVoi

— امیرحسین میراسماعیلی (@AmirMiresmaeili) September 19, 2022

Polis araçları ve motosikletlerine saldırı

Keşavarz Bulvarı'na dökülerek 'Diktatöre ölüm' sloganları ve polis aleyhine slogan atan protestocular, güvenlik güçlerinin müdahalesine koşut polis araçları ve motosikletlerine zarar verdi.

Iranians have taken to the streets in the capital to protest the death of a young woman who was detained for violating the country’s conservative dress code. https://t.co/f1KGgZDPDB

— Killeen Daily Herald (@kdhnews) September 20, 2022

ABD merkezli haber ajansı Associated Press'in (AP) muhabirleri, pazartesi akşamı şehir merkezindeki bazı kavşaklarda etrafa saçılmış çöp kutuları ve taşlar olduğunu, havada kesif bir göz yaşartıcı gaz kokusu kaldığını aktardı.

İnternet ve yollar kesildi

Tahran'ın merkezinde internet bağlantısı kesilirken, Veli Asr Caddesi'ne giden yolları kapatan güvenlik güçleri yoğun şekilde devriye dolaştı.

Buna karşı onlarca motosikletli protestocu, kavşaklara ani baskınlar düzenleyip çöp kutularını devirerek ve rejime karşı sloganlar atarak hızla uzaklaştı. Keşavarz Bulvarı'nda protestolar gece de devam etti.

The morality police detained the 22-year-old Mahsa Amini last Tuesday for not covering her hair with the Islamic headscarf, known as hijab, which is mandatory for Iranian women

Police say she died of a heart attack and deny that she was mistreatedhttps://t.co/ZX6pZf4UMu

— NBC New York (@NBCNewYork) September 20, 2022

Sosyal medyaya düşen videolara göre İran'ın batısındaki Sakız dahil Kürt kentlerinin yanısıra kuzeydeki Raşt kentinde ve merkezi İsfahan kentindeki bir üniversitede protestolar üçüncü gününde devam etti.

'Kürdistan eyaletinde 5 ölü' iddiası

Britanya'nın haber kanalı Sky News, güvenlik güçlerinin ülke çapındaki müdahalelerinde en az 5 kişinin öldüğü iddiasına yer verdi. Haberde Kürdistan eyaletinde güvenlik güçlerinin protestoculara ateş açması sonucu Sakız'da en az 2 kişinin öldüğü, Divandere'de 2 kişinin öldüğü, 15 kişinin yaralandığı, Dehgulan'da bir kişinin öldüğü ileri sürüldü.

https://t.co/BjutFZRebr
Iran: Five killed in protests over death of Mahsa Amini who was detained for allegedly violating Iran's hijab rules pic.twitter.com/UYYkIl4PgA

— Melanie Moon (@Moon_Melanie) September 20, 2022

10 yaşındaki kız çocuğunun başından vurulduğuna dair görüntüler

Rusya devletine bağlı RT de Hengaw İnsan Hakları Örgütü kaynaklı olarak Rudaw'ın haberine göre Bukan'daki protestolar sırasında 10 yaşında bir kız çocuğunun başından vurulduğunu ve durumunun kritik olduğunu duyurdu. Habere göre Hengaw, çocuğun vurulmasından İran güvenlik güçlerini sorumlu tuttu.

Resmi açıklamalar inandırıcı bulunmadı

Emini'nin ölümüne yönelik tepki ve protestolar haftasonundan beri İran basınının manşetlerinde. Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, Mahsa Emini'nin ölümü hadisesinin tüm boyutlarıyla soruşturulması için İçişleri Bakanı Ahmed Vahidi'ye talimat verdi.

'Witnesses accused officers of beating her, but Police Brig-Gen Hossein Rahimi denied such "cowardly accusations".'#MahsaAmini apparently just went into a coma and died out of pure coincidence. #ACABhttps://t.co/WkrZPxCmD8

— Anonymous (@YourAnonNews) September 20, 2022

Tahran polisi, Emini'ye karşı şiddet kullanmadığını, gözaltına alınan diğer kadınlarla birlikte kıyafet kuralları hakkında eğitim verilmesini beklerken kalp krizi geçirdiğini savundu. Ancak babası kızının bilinen bir sağlık sorunu olmadığını ve resmi açıklamalara inanmadığını söylerken, muhaliflerin öfkesi de yatışmadı.

A slew of protests erupted in Iran over the death of Mahsa Amini, a 22-year-old woman, following her detention by the country's morality police as women protesters cut their hair and burnt hijabs to protest against the mandatory veiling of women,https://t.co/gmNxotz7Nn

— Hindustan Times (@htTweets) September 19, 2022