Dünya Kupası'ndan Katar'da göçmen işçilere kalan tek miras: Hak hukuk enformasyonu erişim uygulaması

Uzun yıllardır işçi ölümleriyle birlikte anılan Katar, 2022 FIFA Dünya Kupası inşaatlarındaki ölümlere açıklık getirmeyip fıtrat mesajı verirken, uluslararası toplum da turnuva kapsamında Doha'da Göçmen İşçi Merkezi ve işçi tazminat fonu kurulması sözlerini tutmadı. Kupa'dan göçmen işçilere kalan tek miras, hak hukuk enformasyonu uygulaması oldu.

Katar'ın evsahipliğindeki 2022 FIFA Dünya Kupası, bir ay boyunca tüm dünyayı meşgul ettikten sonra, pazar akşamı Arjantin-Fransa finaliyle noktalanacak. Ancak FIFA ve futbol federasyonlarının bu sürede Katar'daki göçmen işçiler için olumlu yönde değişim sağlamadaki başarısızlığı, emek ve insan hakları örgütleri tarafından kınanıyor.

Devreye giren Uluslararası Profesyonel Futbolcular Birliği (FIFPro), Uluslararası İnşaat ve Ahşap İşçileri Birliği (BWI), Uluslararası Ev İşçileri Federasyonu (IDWF), göçmen işçilere destek sağlamak için dijital platform geliştirdi.

Üç sendika, "Bugüne kadar göçmen işçiler tarafından ve onlar için yapılan tek girişim" olarak tanımladıkları platformun 1000 kişiyle yapılan görüş alışverişlerine göre hazırlandığını söyledi.

New app offers Qatar’s migrant workers first definitive World Cup 2022 legacy https://t.co/sAU2mwgDqf

— The Guardian (@guardian) December 16, 2022

Ortak açıklamada “Son birkaç yıldır paylaşılan bir vizyonun parçası olarak, biz büyük futbol etkinliklerinin sunumunda yer alan topluluklar ve insanlar için olumlu ve sürdürülebilir etki sağlamaya yardımcı olmanın yollarını arıyoruz" denildi.

"Son emek piyasası reformlarının daha iyi uygulanması, denetlenmesi ve Katar'da Göçmen İşçi Merkezi kurulmasına yönelik çağrımız yanıtsız kaldı" diye hatırlatılan açıklamada, Dünya Kupası'nın tam da 18 Aralık Uluslararası Göçmenler Günü'nde sona ereceğine dikkat çekildi.

Göçmen işçilerin haklarının ve koşullarının geliştirilmesini destekleme taahhüdünü sürdürdüğünü belirten Fifpro, BWI ve IDWF, "Küresel sendikalar, futbol turnuvaları ile çevrelerinde yer alan tüm işçilerin çalışma koşulları ve temel insan haklarının saygı görmesi ve korunmasını sağlamak için tüm paydaşların işbirliklerini teşvik ediyor" dedi.

Katar'daki işçiler örgütlenemedikleri gibi işverenlerin çıkardığı engeller nedeniyle yasal haklarıyla ilgili bilgilere de ulaşamıyor. İşçilere hangi hakların sunulduğu ve kafala sistemi reformu dahil iş kanunundaki son değişikliklerin işçileri nasıl etkilediği konusunda pek farkındalık yok.

Kafala sistemi nedir?

'Kafala’ özellikle Körfez ülkelerinde yaygın bir tür ‘kefalet’ sistemi: Bir göçmen işçi kendisini Katar’a getiren aracı şirkete pasaportunu teslim ediyor ve patronu -‘kefili’- izin vermenden iş değiştiremiyor, iş bırakamıyor, ülkeyi terk edemiyor. Şantiyelerde barınma koşulları, inşaatlarda çalışma koşulları çok kötü. İş cinayetleri, meslek hastalıkları çok yaygın. Vaat edilenden çok daha düşük ücretler iş bitmeden ödenmiyor. Bu sistem içinde işçiler haklarını arayamıyor, hesap soramıyor.

Dünya Kupası ile ilgili uluslararası baskılar karşısında Katar'ın bu sistemde reforma gittiği açıklamasını ne kadar hayata geçirdiği, denetlenmediğinden meçhul.

Ne sığınacak bir çatı ne tazminat parası

Uygulama ise kullanıcılara 7 dilde -İngilizce, Arapça, Urduca, Bengalce, Filipince, Hintçe, Nepalce- anlaması kolay, eyleme geçirilebilir bilgiler sağlamaya çalışacak. Bu dilleri konuşan göçmen topluluk gruplarının eğitim içeriği ve eğitim kaynaklarına erişimini sağlayacak.

Elbette reddedilen Doha'da Göçmen İşçi Merkezi önerisinin amaçladığı fiziksel sığınağı sunamayacak.

Yaralanan işçilerin tedavi olup sağlıklarına kavuşması veya ölenlerin ailelerine tazminat ödenmesi için miras fonu oluşturulması da uluslararası toplum tarafından karşılanmayan bir başka önemli talep oldu.

Bu hafta aralarında Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün de bulunduğu bir dizi kuruluş, tazminat fonu fikrine bağlılık beyan edip sonra çark ettiği için FIFA'yı eleştirdi. Uluslararası Af'ın ekonomik ve sosyal adalet direktörü Steve Cockburn, "FIFA, miras fonunu işçilere ve ailelerine yönlendirerek, gerçekten bağımsız bir işçi merkezini destekleyerek ve her işçinin hak ettiği tazminata erişebilmesini sağlamak için Katar ile birlikte çalışarak hâlâ doğru olanı yapabilir" dedi.