Batan gemideki aşçı Zeynep'in mesajları ortaya çıktı: Acil durum sinyali neden gönderilmedi?

Marmara Denizi’nde 15 Şubat'ta batan kargo gemisi 'Batuhan A'nın aşçısı Zeynep Kılınç’ın dümende bulunması kelimenin tam anlamıyla muammaydı. Hâlâ neden battığı net olarak bilinmeyen gemiye dair olası ihtimalleri ve Zeynep'in yürek yakan hikâyesini, annesi Nilüfer Kılınç ile "Manevi abisiydim" diyen Kaptan İrfan Çiriğ anlattı.

Marmara Denizi'nde seyreden 'Batuhan A' adlı 69 metre uzunluğunda, 9 metre genişliğindeki kargo gemisi 15 Şubat’ta günün ilk ışıklarıyla sulara gömüldü. Geminin talihsiz kaderi, 6 mürettebatı da hayattan kopardı.

Günlerce süren arama çalışmalarında ilk haber gemideki tek kadın olan aşçı Zeynep Kılınç’tan geldi. Genç kadının bedeni 18 Şubat’ta kaptan köşkünde, dümende bulundu.

Zeynep neden dümendeydi?

Geminin batış sebebiyle ilgili detaylar henüz belli olmasa da pek çok ihtimal de uzmanlar tarafından dikkatle değerlendirilip ipuçları bir araya getiriliyor.

Zeynep Kılınç’ın kaza sırasında neden dümende olabileceğini değerlendiren Kaptan İrfan Çiriğ, ihtimalleri şöyle sıraladı:

"Geminin neden battığını tam olarak bilmiyoruz. Bizim ‘ballast tankları’ dediğimiz denge tankları delik olabilir. Özellikle eski gemilerin balast tankları sorunlu ya da delik olabilir. Gemi yüklüyken genelde bu tanklar boş olur. Geminin çökmeye başlamasının sebebi, balast tanklarının su alması olabilir. Tüm personel balast tanklarıyla ilgili sorunu gidermek için makine dairesine inmiş olabilir. Gemiye yeni katılan makine personeli yağcı, gemiyi iyi tanımadığı için ciddi sorun oluşturmuş olabilir. Bu gemilere gelen kişilerin çoğu denize ilk kez çıkan, temelinde denizcilikte çalışma kültürü olmayan, sosyal ve maddi sorunlarla boğuşan insanlardır. Denize yeni başlayan tecrübesiz yeni gemi personelleri bu tür gemilerde ‘vardiya tutma belgesi’ almak için çalışıyor. Bu şekilde belirli bir süre gemide deniz hizmeti yaptıktan sonra uluslararası sefer yapan gemide çalışabiliyorlar. Dâhili hat gemisi Batuhan A’da da seyir esnasında mutlaka birinin yukarıda, köprü üstünde olması gerekiyordu. Zeynep’te de eğer gemici yeterliliği ve vardiya tutma belgesi varsa seyir esnasında köprü üstünde bulunabilir. Ancak dümen tamamen Zeynep’e bırakılamaz, sadece köprü üstünde gözcü olarak durabilir. Mutlak suretle zabit/kaptan köprü üstünde seyir esnasında bulunmak zorundadır. Gemiciye gemi bırakılmaz. Tahminim, makine dairesinde acil bir durum olduğu ve makinecilerin yanında tüm personelin oraya inmiş olabileceği yönünde."

Anne Kılınç, genç kadını bayram tatili için beklediklerini de belirterek sözlerine şu şekilde devam etti:

"Zeynep’im gibi insan var mıydı? Benim kızım 3 senedir orada çalışıyordu. Bayramdan 1 hafta önce izne gelecekti, bunun için gün sayıyordu. 'Anne, izne geleceğim' diye söyleyip duruyordu. Kendi isteğiyle gemilerde çalışmaya başladı, bu işi de internetten buldu. Zaten aşçıydı. Gemicilik belgesini de alıp usta gemici oldu. Benim çocuğum iyilerin iyisiydi."

Zeynep'in dikkat çeken mesajları

Karadeniz’de Kafkametler gemisinin battığı gün yani 19 Kasım 2023’te Zeynep’in Kaptan İrfan Çiriğ’e WhatsApp üzerinden yazdıkları son derece dikkat çekiciydi. Zeynep’in ölümünden yaklaşık 4 ay önceki sözleri şöyle:

16 Aralık 2023’te ise yaşanan kötü hava koşulları dolayısıyla Kaptan İrfan Çiriğ ve Zeynep arasında dikkat çekici bir diyalog daha geçiyor:

'Kafkametler gemisi battıktan sonra birkaç kere 'Abi korkuyorum' demişti'

Zeynep’le olan yazışmasını Milliyet ile paylaşan Kaptan Çiriğ, konuşmasını sürdürdü:

"Kafkametler gemisi battıktan sonra birkaç kere 'Abi korkuyorum' demişti. Eğer çalıştığı gemi hava kötü olduğunda çıkmaya çalışırsa, sahil güvenliği aramasını söylemiştim. Hatta 'Beni ara. Ben de sahil güvenliği, liman başkanlığını ve savcılığı ararım' dedim. Kötü havalara meydan okur gibi çıkıyorlardı. Bunun kurbanı oldular. 5 bofor kuvvetindeki bir havada liman başkanlığı size karışmaz. Ancak fırtınalı havalarda liman başkanlığı çıkışa izin vermez. Liman başkanlığı, gemi aşırı yüklendiyse (overload), gemi seyrinde engel teşkil edecek teknik ve personel yetersizliği durumlarında seyir izni vermez. Bu gemi ise 50 yaşından büyük, zaten deforme olmuş durumda."

Kafkametler gemisinde ölenlerden birisi arkadaşıymış

Anne Nilüfer Kılınç da kızının hayatına mal olan 'Batuhan A' gemisinin eski olduğunu bildiklerine dikkat çekerek, Zeynep’in Kafkametler kazasına çok üzüldüğünü şu sözlerle dile getirdi:

"Geminin eski olduğunu biz de biliyorduk, o da biliyordu. Gemi tamir de oldu, bakım da yapıldı. Böyle olacağını bilse durur muydu? Gelirdi kızım buraya. Kafkametler'in batışına çok üzülmüştü, korkmuştu. Orada ölenlerden biri de arkadaşıydı. 'Anne, arkadaşımın cenazesi bulunamadı' demişti."

Acil durum sinyali neden gönderilmedi?

Kaptan İrfan Çiriğ, 'Batuhan A' gemisinden gelen acil durum sinyalini de değerlendirdi. Acil durum sinyali gönderen sistemlerin nasıl çalıştığından bahseden Kaptan, Zeynep’in bu sinyali gönderen düğmeye basmadığının soru işareti olduğunu söyledi. Kaptan Çiriğ, "Gemideki yağcı Ahmet saat gece 04.00'te gibi kız arkadaşına mesaj atmış. Ambar kapakları üzerindeki brandaların atmış olduğunu ve bunları tekrar ambar kapakları üzerine serip kamarasına geçtiğini yazmış. Bilinen gerçek şu ki dahili hat sefer yapan gemilerin ambar kapakları sorunludur, delikler vardır. Bu nedenle üzerine branda serilir ve branda iple sabitlenir. Yani olaylar 06.32'de değil, daha önce başlıyor. Gemiler acil durumlarda sinyal gönderir, telsizden sesli olarak gönderilen çevre gemilerden yardım istenir. Marmara Denizi’nde yoğun gemi trafiği var ve Marmara Denizi’nin güneyinde drift yapan, açıkta bekleyen birçok gemi var. Telsizden bir çağrı yapılmış olsa belki de onlar bugün hayatta olabilirdi. Bir de batma, yangın gibi durumlarda pozisyon ve durum bildiren mesajlar var. Bu gemide tehlike sinyali gönderen DSC düğmesi dediğimiz kırmızı düğmeye basılıyor. 3 ya da 5 saniyede sahil istasyonlarına, geminin pozisyonunu ve durumunu bildiriyor. Zeynep bu düğmeye neden basmadı ya da basamadı bilmiyoruz. Bunlar çok ciddi soru işaretleri. Gemi, 6 ila 7 metre battıktan sonra deniz suyu basıncıyla su yüzeyine çıkan ve uydu üzerinden tehlike sinyali gönderen 'epirp' cihazı var. Bu cihaz da o durumda manuel olarak çalıştırabilirdi" dedi.

'BATUHAN A' gemisindeki Hüseyin Tutuk adlı gemicinin ailesine gönderdiği son görüntülerde ise, geminin su aldığı net bir şekilde görülüyor. Gemicinin, "Gece saat 01.00'den bu yana 5'inci, 6'ncı elbisem. Allah'ım sen yardım et, ya Rabb'im. 6 saattir aynı yerdeyiz. Gemi batıyor. Ya Rabb'im gemi batıyor" sözleri dikkat çekiyor. Marmara Adası Badalan Limanı'ndan Gemlik Roda Limanı'na gitmek üzere 14 Şubat'ta saat 20.30'da kalkan bin 250 ton mermer tozu yüklü ticari gemiden 15 Şubat'ta saat 06.32'de acil durum sinyali alınmış, 07.12'de ise sinyal tamamen kesilmişti.