Çin, Ukrayna’da barış için fırsatların arttığını düşünüyor

Moskova’nın çıkmaza giren müzakerelere kapılarını kapatmadığını vurgulaması ve uluslararası toplumda giderek daha fazla destek bulan 'barışın yeniden tesis edilmesi' gerekliliğinin, Ukrayna krizinin çözümü için ‘mekik diplomasisini’ sürdüren Çin için tüm koşulları giderek daha elverişli hale getirdiği belirtiliyor.

Ülkenin en önemli yayın organlarından Global Times gazetesi tarafından görüşlerine yer verilen Çinli uzmanlar, Moskova’nın çıkmaza giren müzakerelere kapılarını kapatmayarak diyaloğa hazır olduğunu vurgulaması ve uluslararası toplumun da bölgedeki barışın tesis edilmesi gerektiğini giderek daha fazla dile getirmesinin, arabuluculuk faaliyetlerini hızlandıran Çin'in Ukrayna krizinin siyasi çözümüne yardımcı olması adına gereken koşulları giderek daha elverişli hale getirdiğinin altını çiziyor.

Çin'in Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui'nin, Ukrayna krizinin siyasi çözümüne yönelik arabuluculuk girişimi çerçevesinde Moskova’ya gerçekleştirdiği ziyaretinde Rusya Dışişleri Bakan Yardımcısı Mihail Galuzin ile bir araya geldiğini hatırlatan gazete, “Çinli analistler, savaş karşıtlığı dünya çapında artarken Çin'in bu kez diyaloğu teşvik etme ve barışı tesis etme konusunda daha iyi bir rol oynayabileceğine inanıyor. Bu da barış görüşmeleri ve arabuluculuk girişimleri için daha elverişli fırsatlar yaratıyor” ifadesine yer verdi.

Çin-Şanghay İşbirliği Örgütü Uluslararası ve Adli İşbirliğini Geliştirme Eğitim Merkezi analisti Cui Heng'e göre Ukrayna'daki çatışma sadece Rusya ve Ukrayna'yı değil, Avrupa Birliği ve ABD’yi de yorarken, Çinli uzman, “Bu da barış görüşmeleri ve arabuluculuk çabaları için daha fazla fırsat yaratıyor” diye konuştu.

Pekin'in krizin aşılmasındaki rolü

Uzmana göre mevcut durumda Çin, ‘siyasi çözümün' kolaylaştırılmasında her zamankinden daha önemli bir rol oynayabilme fırsatı yakalarken, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in her platformda müzakerelere hazır olduğunu ifade ettiğini anımsatan uzman, ayrıca bahar aylarında savaş alanındaki hava koşullarının ‘büyük ölçekli askeri operasyonlar için' uygun olmadığını, bu nedenle önümüzdeki aylarda cephede dramatik bir değişiklik beklenmemesi gerektiğini düşünüyor.

Pekin Yabancı Çalışmalar Üniversitesi Bölgesel ve Küresel Yönetişim Akademisi'nde profesör olan meslektaşı Cui Hongjian, ülkesinin son iki yılda ‘sürekli olarak barış ve diyaloğu teşvik ettiğini’ hatırlatırken, uzmana göre Ukrayna'da silahlı çatışmaların boyutlarının artması tehlikesi hala mevcut.

Analist, NATO'nun genişlemesinin ve Rusya'nın komşularının topraklarındaki askeri manevraların gerginliğin daha da artmasına yol açabileceğini vurguladı.

Çinli uzman, aynı zamanda Batı'nın ‘çatışmaya yaklaşımını yeniden gözden geçirmesi’ ve durumun ciddiyetinin farkına varması gerektiğinin de altını çizdi.

Buna karşılık Cui Heng, Pekin'in ‘ilgili taraflar arasındaki büyük görüş ayrılıklarının’ üstesinden gelmeye yardımcı olabileceğine ve insani yardım ve gerilimin daha da tırmanmasının önlenmesi gibi konular da dahil olmak üzere uzlaşmaya varılması için kilit arabulucu olabileceğine inanıyor.

Uzman ayrıca Çin ve Rusya arasındaki yüksek güven seviyesinin de ülkesinin arabuluculuk rolünde elini güçlendirebileceğini savunuyor.

Cui Heng Ukrayna konusundaki istişarelerin ‘tek seferlik’ bir olay olamayacağına ve devam eden bir süreç olması gerektiğine inanırken, “Önümüzde hala pek çok zorluk olmasına rağmen, Kore Yarımadası'ndaki dondurulmuş çatışmaya benzer şekilde Rusya ve Ukrayna arasında ateşkes görüşmeleri için hala umut var" diyerek sözlerini tamamladı.

Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning, Pekin'de düzenlenen olağan basın toplantısında, Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li Hui'nin, "mekik diplomasisinin" ikinci turu için 2 Mart'tan itibaren Rusya, Polonya, Ukrayna, Almanya ve Fransa'yı ziyaret edeceğini, Brüksel'de AB yetkilileriyle görüşeceğini duyurmuştu.

Çin'in Ukrayna krizinde barışa yönelik çabaları desteklemekten vazgeçmediğini vurgulayan Mao, krizin siyasi çözümüne yönelik uluslararası mutabakat sağlanması için yapıcı rol oynamayı sürdüreceklerini belirtti.

Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, 26 Nisan 2023'te Ukrayna Devlet Başkanı Zelenskiy ile yaptığı telefon görüşmesinde, krizin siyasi çözümü için görüşmeler yürütmek üzere Çin'in Avrasya İşlerinden Sorumlu Özel Temsilcisi Li'yi görevlendireceğini bildirmişti.

Li, 15 Mayıs 2023'te Ukrayna'nın başkenti Kiev'de başladığı ziyaretlerinde sırasıyla Polonya, Fransa, Almanya ve Rusya'da temaslarda bulunmuş fakat görüşmelerde krizin çözümü konusunda herhangi bir ilerleme sağlanamamıştı.

Bakan Yardımcısı seviyesinde bir diplomat olan Li, 2009-2019 döneminde Çin'in Moskova Büyükelçisi olarak görev yapmıştı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in aşina olduğu bir isim olan Li, Kremlin tarafından güvenilir ve ikna edici bir figür olarak görülüyor.

Çin, askeri operasyonun başlangıcının ilk yıl dönümü olan 24 Şubat 2023'te krizin siyasi çözümü için önerilerini içeren 12 maddelik "tutum belgesi"ni açıklamıştı. Belgede, gerginliklerin aşamalı azaltılarak ateşkesin sağlanması gerektiği vurgulanmıştı.

Ateşkes önerisi, ABD ve Avrupa Birliği'nin yanı sıra öneriyi fiili durumun resmiyete dökülmesi olarak algılayan Ukrayna tarafından da reddedilmişti.

Kiev yönetimi, bu koşullardaki bir barışın ‘savaşın dondurulması’ anlamına geleceğini dile getirmişti.

Devlet Başkanı Şi, 20-22 Mart 2023'te Moskova'yı ziyaretinde, Ukrayna sorununa siyasi çözüm çağrısında bulunmuş ancak ziyarette Pekin ile Moskova arasında stratejik işbirliğinin küresel boyutta genişletilmesine yapılan vurgu, Çin'in Rusya'ya desteğini sürdürdüğünün işareti olarak yorumlanmıştı.