ABD'nin Ukrayna yardımlarında bir ilk: Kredi ayrıntısı dikkat çekiyor

ABD Senatosu, Ukrayna'ya 61 milyar dolarlık dış yardım paketini onaylayarak Beyaz Saray'a gönderirken, yeni yardım paketinin öncekilerden farklı bir şekilde kredi olarak sağlanması, Kiev’i boyunduruk altına almak anlamına geliyor.

Katar merkezli yayın organı Al Jazeera'nin haberine göre, ABD’nin, Ukrayna için hazırlanan yeni yardım paketinin yarısından fazlasını kendisinin harcayacağı gözden kaçmazken, ilan edilen 61 milyar doların çok azına sahip olacak olan Kiev, bu parayı çoğunlukla krediyle alacak.

Fahim al-Surani ve Safwan Julak tarafından kaleme alınan makalede, Senato’dan geçen ve Biden’ın imzasına kalan yardım paketinin geri ödenmesi zorunlu kredi şeklinde sağlanmasının borç esaretinden başka bir şey olarak adlandırılamayacağı vurgulandı.

Ukrayna'nın Rusya ile gireceği bir çatışmada yenilgiye uğrayabileceği konusunda defalarca yapılan uyarıların ve Kiev'den bu yönde gelen pek çok kaygı ve çağrının ardından ABD’nin nihayet Ukrayna için 61 milyar dolarlık bir askeri yardım paketini onayladığını anımsatan Al Jazeera, bununla birlikte yeni yardım paketinin öncekiler gibi olmamasına da dikkat çekiyor.

Makalede, “Kredi şeklinde ve fonlar belirli ihtiyaçlar için ayrılmış durumda. Örneğin, 23.2 milyar doların başta topçu mermileri ve hava savunma sistemleri olmak üzere ABD'nin kendi silah ve mühimmat stoklarını Ukraynalılara daha önce tedarik edilenlerin ardından yenilemesine gideceği, 13.8 milyar doların da ABD'li savunma şirketleri başta olmak üzere diğer ülkelerdeki şirketlerden gelişmiş silah sistemleri ve diğer askeri teçhizat satın almak için kullanılacağı açıklandı” ifadelerine yer verilirken, emekli maaşları hariç olmak üzere Ukrayna'ya doğrudan bütçe desteği için ise 7.85 milyar dolar daha aktarılacağı, ancak bu paranın hibe değil kredi şeklinde sağlanacağı da vurgulandı.

Koşulsuz destek

Bu konunun artık Ukrayna için pek de önemli görünmediğine değinen uzmanlar, Kiev’in Eylül 2023'ten bu yana Washington'dan askeri yardım istediğini anımsatırken, karşı saldırıdaki başarısızlıkla birlikte seferberlik gibi kötü haber ve kararları ‘alıştıra alıştıra’ itiraf etmeyi yeğleyen Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, ülkesinin ABD'den krediyle askeri yardım almaya hazır olduklarını duyurmuştu.

Ukrayna Gelecek Enstitüsü uzmanlarından İgor Tişkeviç, bu durumu, Ukrayna için koşulsuz destek almanın önemli olması ve mühimmat ve silah sıkıntısının yaşandığı bir dönemde Kiev'in her türlü koşulu kabul etmesiyle açıklarken, yeni yardım paketinin, yaklaşan ABD başkanlık seçimlerinden sonra siyasi rotada bir değişiklik olması durumunda desteğin aniden çekilmesi riskini azalttığını söyledi.

"Ukrayna’daki çatışmaları bitireceğim" diyerek seçim kampanyasını iddialı biçimde sürdüren Cumhuriyetçi Parti adayı Donald Trump'ın görevdeki Başkan Joe Biden'ı yenmek için her türlü şansa sahip olması ise Ukraynalıları çok endişelendiriyor.

Kiev'den dondurulan Rus varlıklarını kullanarak krediyi geri ödeme planı

Tişkeviç yeni yardım paketinin 30 Eylül 2025'e (ABD mali yılının sonuna) kadar geçerli olduğunu ve bu nedenle diğer sektörlerdeki harcamaları kısmak zorunda kalsalar bile planlanan askeri bütçenin maliyetlerini karşılamak için yeterli paraya sahip olacaklarını belirtirken, ancak bazı Ukraynalı yetkililer, dondurulmuş Rus varlıklarını kullanarak krediyi kısmen ya da tamamen geri ödeme olasılığını ima ima ediyor.

Ukrayna'nın ABD Büyükelçisi Oksana Markarova, ABD Temsilciler Meclisi tarafından onaylanan taslak belgenin 15 Kasım 2024'ten sonra Ukrayna'nın borcunun yüzde 50'sine kadarının silinme olasılığını gösterdiğini ve 1 Ocak 2026'dan sonra kalan tüm borçların iptal edilebileceğini de aktarıyor.

Markarova'ya göre bir başka olumlu gelişme de, ABD'nin Rusya'nın varlıklarına Ukrayna lehine el konulmasını öngören yasa tasarısını kabul edebilecek olması.

Bu tasarı değerlendirilmek üzere Temsilciler Meclisi'ne sunulurken, Ukrayna Adalet Bakan Yardımcısı Irina Mudra ise Kiev'in Washington'dan bu iki tasarıyı tek bir paket halinde geçirmesini beklediğini söyledi.

Kiev yönetimi, Biden’ın imza atması kesin gözüyle bakılan yeni yardım paketiyle birlikte bu büyük krediyi aldıktan sonra rahat bir nefes almış olsa da, askeri uzmanlar bu yardım paketinin cephe hattındaki durum üzerinde bir etkisi olmasını beklemiyor.

Amaç çatışmayı uzatmak

Askeri analist Denis Popoviç, tüm bürokratik işlemlerin tamamlanmasının ardından yardımın haziran ayının ikinci yarısında gelmeye başlayacağını tahmin ederken, “Rus güçleri, yeni ABD askeri yardımı gelmeden önce ‘sınırlı pencereden yararlanmak’ için saldırılarını yoğunlaştıracak. Rus ordusu, son zamanlarda saldırı operasyonlarını sürdürdü ve bazı bölgelerde yoğunlaştırdı. Ukrayna, bu saldırıları durdurmadan önce önümüzdeki haftalarda daha fazla toprak kaybedebilir” dedi.

Kremlin, Ukrayna'ya yardımın onaylanmasını ‘beklenen ve öngörülebilir’ olarak nitelendirirken, yeni yardım paketinin sadece çatışmayı uzatacağı ve can kayıplarını artıracağını belirterek, “ABD bunun hesabını vermek zorunda kalacak” diye konuşmuştu.

'Bu karar ABD’yi daha fazla zenginleştirecek'

Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova ise, Washington'un çatışmanın fiili bir tarafı olarak eylemlerinin koşulsuz ve kararlı bir karşılık bulacağını ve Rusya'ya karşı hibrid bir savaşa giderek daha derin bir şekilde dalmasının Vietnam ve Afganistan'daki kadar büyük ve aşağılayıcı bir fiyaskoya dönüşeceğinin altını çizerek, “Her halükarda Zelenskiy'nin neo-Nazi rejimini kurtarmaya yönelik ateşli girişimler başarısızlığa mahkumdur. Özel askeri operasyonun amaç ve hedeflerine tamamen ulaşılacaktır” diye ekliyor.

‘Çıkış yolu olmayan bir "borç esareti’

Yardımları bu şekilde niteleyen parlamentonun alt kanadı Duma’nın başkanı Vyaçeslav Volodin, ABD'nin Kiev'e 61 milyar dolar değerindeki yeni yardım paketinin Ukrayna ekonomisini ‘yok edeceği’ uyarısında bulunurken, ülkeyi geleceğinden mahrum bırakacağının altını çizdi.

Rus uzmanlara göre ABD Temsilciler Meclisi'nin kararı, Demokratlar ve Cumhuriyetçilerin önemli bir kısmının Ukrayna'ya esas olarak kredi ve dondurulmuş Rus varlıklarına el konulması yoluyla sağlanacak yardım konusunda geçici bir uzlaşmaya vardığını gösterirken, Washington aynı zamanda Ukrayna ordusuna destek yükünü AB'ye kaydırmaya çalışıyor.

Askeri analist Yevhen Semibratov'a göre bu karar, ABD'nin bu çatışmayı uzatma ve Ukrayna'da yeni bir tırmanışa yol açma arzusunu ortaya koyarken, “Ukrayna'daki çatışmanın yeni bir aşamaya girdiğini, Batılı başkentlerin artık Ukrayna'nın karşı saldırıya geçmesini beklemek yerine Kiev'e Rusya topraklarının derinliklerinde terörist saldırılar gerçekleştirme fırsatı sunduğunu” kaydetti.

Semibratov, “Tüm bürokratik meseleler sonuçlandığında, Ukrayna'ya askeri yardım derhal, kelimenin tam anlamıyla önümüzdeki birkaç hafta içinde sağlanacaktır” dedi.

Sonuçlar

Yardımın sonuçlarına da değinen Semibratov, Zelenskiy'in Ukrayna'ya daha fazla destek verilmesi ihtimalini yeterince objektif değerlendirmediğini söylerken, “ABD Temsilciler Meclisi tarafından onaylanan tasarıya göre, yaklaşık 23 milyar dolar ABD cephaneliklerini yenilemek için, 11 milyar dolardan fazlası ABD Silahlı Kuvvetlerinin bölgedeki mevcut askeri operasyonlarını finanse etmek için ve yaklaşık 14 milyar dolar da Ukrayna ordusu adına silah ve askeri teçhizat satın almak için kullanılacak” diye anımsattı.

61 milyar doların oldukça büyük bir meblağ olmasına rağmen ABD’nin bunun bunun yarısından fazlasını kendisi harcayacağına dikkat çeken siyasi analist Dmitriy Kim, Kiev'e, Rusya topraklarının derinliklerindeki hedefleri vurmaya yarayan ve tedarik edilmek üzere hazırlanmış olan ATACMS füze sistemlerinin yanı sıra keşif, hava savunma ve elektronik harp sistemleri de dahil olmak üzere başka tür silahlar da verilecektir. Ancak Ukrayna'ya nominal olarak tahsis edilecek paranın neredeyse tamamının ABD ekonomisinde kalacağı aşikar” diye konuştu.

Kiev'e askeri destek tasarısının en büyük faydalanıcısının ABD'li silah şirketleri olacağını garanti eden Kim, öte yandan Ukrayna'ya yönelik yardım paketinin on binlerce Ukraynalıyı kıyma makinesine göndereceğine de dikkat çekiyor.

Kim, silahların mayıs ayı başlarında Rusya'ya karşı kullanılabileceğini ve Rusya'nın Ukrayna'daki nakliye ve lojistik tesislerini ya da Ukrayna güçlerine destek ve yardım sağlayan kritik altyapıyı vurarak karşılık vermesi sorusunu daha acil hale getirdiğini sözlerine ekledi.

Ukrayna ordusunun kaybı yarım milyona ulaştı

Kiev rejiminin NATO eğitmenleri tarafından hazırlanan karşı saldırıda hedeflerine ulaşamadığını kaydeden Rusya Savunma Bakanı Sergey Şoygu ise, “Özel askeri operasyonun başlamasından bu yana Ukrayna ordusunun kayıpları toplamda neredeyse yarım milyon askeri buldu" derken, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Ukrayna’nın orduya insan gücünü kendi sağlaması gerektiğinin altını çizmişti.

Stoltenberg, Ukrayna Silahlı Kuvvetleri’ndeki asker eksikliğine ilişkin bir soru karşısında, “Ukrayna’nın insanlara ve paraya ihtiyacı var. NATO müttefikleri, bugün tartıştığımız üzere şu ankinden daha fazla destek vererek parayı sağlayabilir. İnsanlara gelince, onları Ukrayna kendi sağlamalıdır” yanıtını verdi.

Daha önce gazetecilere açıklamalarda bulunan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelenskiy, ordunun, yaklaşık 500 bin kişinin daha seferber edilmesi talebinde bulunduğunu duyurmuştu.

Yarım milyonun çok ‘ciddi’ bir rakam olduğunun altını çizen Zelenskiy, seferberlik ilan edilmesi için daha fazla argümana ihtiyaç duyduğunu da vurgularken, yakın zamanda sertleştirilen seferberlik kanununu onaylamıştı.

Yardım değil kredi

ABD Kongresi, daha önce Temsilciler Meclisi'ndeki Cumhuriyetçi çoğunluğun tutumu nedeniyle, Başkan Joe Biden yönetiminin Kiev'e 61 milyar dolar daha sağlama talebini henüz desteklemezken, daha önce tahsis edilen fonların geçtiğimiz aralık ayında tükendiği ve şu anda sadece ‘daha önce açıklanan’ askeri yardım paketlerinin Ukrayna'ya teslim edildiği açıklanmıştı.

Başkanlık seçimlerinde Biden’ın rakibi olan eski ABD Başkanı Donald Trump, daha önce yabancı ülkelere yapılan yardımların durdurulmasını ve bu desteklerin krediye dönüştürülmesini önermişti.

Benzer teklif, ABD hegemonyasının en önemli savunucularından biri olan açıklamalarıyla tanınan Cumhuriyetçi Senatör Lindsay Graham tarafından da dile getirilmiş, Senatör, Ukrayna’ya sağlanacak askeri yardımların borç olarak verilmesi gerektiğini, verilecek askeri yardım karşılığında Ukrayna’nın değerli madenlerinin işletmesini ABD’ye devretmesi gerektiğini savunmuştu.