Sibgatullina’nın yeni kitabında Türk edebiyatı tarihinde en parlak yazarlardan biri olan Halide Edip Adıvar’ın (1882-1964 yy.) yaşamı ve eserleri araştırılıyor. Sputnik muhabirine konuşan Sibgatullina, yeni kitabında ortaya konulan tezler ve çalışma sırasında başvurulan kaynaklar hakkında şunları söyledi.
Halide Edip Adıvar’ın yaşamı ve eserleri, üzerinde severek çalıştığım bir konu oldu. Çünkü ben, meslek olarak edebiyatçıyım. Ve Türk edebiyatına böyle girmem çok güzel oldu. Yani tarihten yavaş yavaş edebiyata girmiş oldum. “Halide Edip”, monografik ve bir edebi konuyla ilgili Türkiye üzerine yazdığım ilk kitabımdır.
Bu kitabımı yazarken, Rusça olarak hiçbir kaynak bulamadığım için ağırlıklı olarak Türkçe kaynaklara başvurdum. Türkiye’de bu konuda kaynak çok, biliyorsunuz. Bazı kaynakları da İngiliz kitaplarından aldım. Türkiye’de basılan Halide Edip’in bütün eserlerini bulabildim. Toplam 21 tane romanı ve iki tane hikaye mecmuası çıkmış. Ayrıca pek çok makale, tez ve monografik eseri kullanarak Halide Edip’in hem hayat hikayesini hem de yazarlığını anlatmaya çalıştım.
Bu kitabım umarım ki, Rusya’da Türkoloji çalışanlarına ve Türkoloji okuyanlara faydalı olacaktır. Çünkü Halide Edip’i, klasik bir Türk yazarı olarak biliyoruz. Ama yine de tüm eserlerini bilmiyorduk. Ben de bilmiyordum. Konu, araştırma konum olduktan sonra bu yazarın burada pek bilinmeyen birçok eserini bulabildim.
Türk kaynaklarından farklı olarak da kitabımda iki noktaya dikkat çektim. Bir tanesi, Halide Edip’i Rusya’da, özellikle de Kuzey Kafkasya’da Çerkez yazarı olarak tanıyorlar. Acaba gerçekten öyle mi yoksa yanlışlık mı var diye araştırdım. Ve Rusça yazılan tezlerde Halide Edip’in Çerkez olarak gösterildiği hiçbir kaynağa ulaşmadan, birbirlerine atıf yaparak bu şekilde gelebileceğini gördüm. Türkçe kaynaklarda bu konuda hiçbir şey yok. Sadece Çerkez Ethem’le görüştüğü yazılıyor. Ayrıca evindeki hizmetçiler arasında Çerkezlerin olduğu da biliniyor. Ama kendisinin Çerkez olduğu hakkında kendisinin yazdığı bir belgeye rastlamadım. Bu yüzden ben, Rusça yazılan tezlerdeki bu fikri reddediyorum.
İkinci tezim de, Türkiye’de de çok az bilinen Halide Edip’in “Çingene Kızı” adlı eserinin, onun ilk romanı olduğu ile ilgili. Halide Edip, çok genç iken, hatta misyoner okulunda okuduğu zaman Batı kaynaklarından esinlenerek yazmıştı bu eseri. O basılmamış, sadece gazetelerde var. Sonu da yok. Yani devamı olmayan, yarıda kalan bir eser. Onu da Rus okurlarına tanıtmak istedim. Umarım Rus okurları, Halide Edip’in hem yazarlık hem de insanlık macerasını kitabım sayesinde öğrenebilirler ve Halide Edip’i anlayıp severler.
