Prof. Şeker: Almanya’da mavi yakalı olmak gurur verirken Türkiye’de onur kırıcı gibi düşünülüyor

İstanbul’da eğitimli gençlerin işsizlik oranının hızla artması tartışılıyor. Prof. Murat Şeker, Radyo Sputnik’te Atilla Güner’le Akşam Postası’nda bu konuda yapılan son araştırmayı değerlendirdi. Şeker, ‘’İstanbul’da bir sanayide kalfa olmuş birisi iyi üniversiteden mezun olmuş mühendisten daha çok kazanıyor ve daha iyi yaşıyor’’ dedi.  

İstanbul Planlama Ajansı’nın yaptığı son araştırmaya göre İstanbul’da genç işsizlik oranı yükseldi. Erkeklerde yüzde 22.8’e, kadınlarda ise yüzde 29.9’a ulaştı. Prof. Murat Şeker, "Genç işsizlik son yıllarda çok fazla arttı bir türlü yenemedik artık kronik bir hale geldi. Gençler kendilerini geliştirmek için çaba sarf ediyorlar ama iklim hem yatırım hem de istihdam açısından elverişli olmadığı için kaçış kapısı bulamıyorlar" ifadelerini kullandı.

Prof. Murat Şeker tabloyu şu şekilde yorumladı:

‘Ev gençleri kimdir?’

"Üniversite mezunu olup iki yılda aradan geçmiş ama herhangi bir işte yer almayan ve akademik bir kariyer de beklemeyen üniversite mezunu ama işsiz gençlerden bahsediyoruz ve bu kesimi ev gençleri olarak nitelendiriyoruz. Ev gençleri dememizin sebebi de gerçekten gününün tüm zamanını evde geçirmeleri. Bu gençler özellikle geceleri sosyal medyada, çeşitli konsol oyunlarında veya kendilerini geliştirmek ya da iş başvuruları gibi aktivitelere ayırıyorlar gündüzleri ise daha çok uyuyarak ya da geç kalkarak hayata katıldıklarını gördük. Bunun nedeni ise sabah kalktığı zaman çalışan aile bireyleriyle karşılaştıkları zaman psikolojik olarak kendilerine baskı yaratıyor çünkü o noktada çalışması gereken anne ya da baba değil kendileri ve bunun da farkındalar. Genç işsizlik son yıllarda çok fazla arttı bir türlü yenemedik artık kronik bir hale geldi. Gençler kendilerini geliştirmek için çaba sarf ediyorlar ama iklim hem yatırım hem de istihdam açısından elverişli olmadığı için kaçış kapısı bulamıyorlar’’.

‘Gençlerin yüzde 70’i yurtdışına gitmek istiyor’

‘’İşgücü arzıyla işgücü talebi arasında uyumsuzluk var. Bir kesim çalıştıracak eleman bulamıyoruz diyor bir diğer kesim ise çalışacak yer bulamıyoruz diyor. İstanbul için baktığımızda işgücü arzı işgücü talebini karşılayacak seviyede fakat bu iki kesimi birleştirmek gerekiyor. Son 20-30 yıl içerisinde toplum olarak birçok mesleği itibarsızlaştırdık. Hepimizin suçu var belki de sadece ama bir tek çocukların suçu yok. Üniversitelerin çok fazla yaygınlaşması her ilde aynı fakültenin olması işsiz üretmektir. Keşke daha planlı yapılsaydı ve ara elemanı yetiştirecek çeşitli meslek okulları açılsaydı. Meslek Yüksekokullarına giren gençler bilirler ki bitirdiklerinde meslek sahibi olacaklar. Almanya’da mavi yakalı olmak gurur vericidir ama Türkiye’de sanayide çalışmak neredeyse onur kırıcıymış gibi düşünülüyor. Aile bireyleri tarafından evlatların sanayide çalışıyor olması neredeyse utanılacak bir şey gibi ama ‘benim evladım işsiz’ demek çok daha kötü bir şey. İstanbul’da bir sanayide kalfa olmuş birisi çok iyi üniversitelerden mühendis olarak mezun olmuş bir kişiden daha iyi yaşam koşullarında daha fazla para kazanıyor. 18-25 yaş arası herhangi bir eğitim kurumunda eğitim almıyor ve herhangi bir yerde çalışmıyor ve bir tepkiyle büyüyorlar çünkü doğan olarak devletten iş bekliyorlar. Bu sorun 30 yıl önce yine vardı ama bu kadar yüksek değildi. Eğitimli ya da eğitimsiz fark gözetmeden gençlere sorduğumuzda yüzde 70’i yurtdışına gitmek istiyor. Eğitim olan yurtdışına daha fazla gitmek istiyor çünkü kıymetinin bilinemeyeceğini düşünüyor. İstanbul’u hep farklı değerlendirmek gerekiyor çünkü İstanbul’da yaşanan kentsel yoksullukla bir başka şehirde yaşanan kentsel yoksulluk gibi değil. İstanbul’da yaşanan kentsel yoksulluk en derinden hissedilen yoksulluktur çünkü İstanbul’da sosyal sermaye çok azdır bir başka şehre göre. İnsanların birbiriyle yaşadığı yardımlaşma ekonomisi Anadolu’da vardır ama İstanbul’da akrabalık ilişkileri bile birbirinden o kadar uzaklaşmıştır ki birbirinizi bile göremeyebilirsiniz. İstanbul, yaşam maliyeti açısından da en maliyetli kentlerden birisi. Yaşam maliyeti 9 bin lira iken bu yıl 15 bin liralara çıktı’’

‘Türkiye’de orta direk eriyor’

“Kayıt dışı çalışan birçok kişi var ve sigortalı olarak çalışmak ister misin? diye sorduğumuzda geçmek istemeyen büyük bir çoğunluk var çünkü kişilerin üstünde birçok haciz var ve kayıt altına girerse maaşına haciz gelecek. Asgari ücret artık Türkiye’de ortalama bir ücret oldu. Mühendis olarak çalışan da niteliksiz bir iş sahibi olan bir işçi de asgari ücretle çalışıyor. Dengeler kaybolmaya başladı. Zenginler ve yoksullar ve giderek yoksullaşma durumu söz konusu. Türkiye’de orta direk eriyor’’

Bölgesel istihdam ofislerinin yapmış olduğu araştırmanın özeti

Gençlerin yüzde 16.4’ü 5 yıl içerisinde hiçbir hedefini gerçekleştiremeyeceğini düşünüyor. Gençlerin yüzde 87.3’ü işsiz olmasını önemli yerlerde tanıdıklarının olmamasına bağlıyor. Gençlerin yüzde 71.7’si yeterli imkânı olduğu takdirde kendi işini kurmak istediğini belirtti. Gençlerin yüzde 83,2’si bir tanıdığı olmadan Türkiye’de iş bulmanın zor olduğunu düşünüyor. Gençlerin yüzde 58.6’sının üniversitede okuduğu bölümle alakalı bir iş bulabileceğine dair umudu yok. Yüksek lisans eğitimi alan gençlerin yüzde 15.9’u ‘boş kalmamak için’ yüksek lisans eğitimi aldığını belirtti. Gençlerin yüzde 84,6’sı bir imkân verildiği takdirde yurt dışında çalışmak istediğini belirtti. Gençlerin yüzde 61’i kamuda veya kurumsal bir şirkette uzun seneler çalışabileceği bir işi tercih ettiğini belirtti. Üniversite mezunu gençlerin yüzde 91.6’sı 5 bin TL’den daha düşük bir ücret karşılığında çalışabileceğini belirtti. Gençlerin kaygı derecesi 10 üzerinden 7.7 iken umut derecesi 10 üzerinden 3.7. Gençlerin yüzde 65.5’i Türkiye ekonomisinin yakın dönemde kötüleşeceğini düşünüyor. Gençlerin yüzde 46.8’i kendi ekonomik durumunun yakın dönemde kötüleşeceğini düşünüyor. Gençlerin yüzde 65.7’si bir seneden uzun bir süredir iş aradığını belirtti.