İzyum'da bulunduğu iddia edilen 'toplu mezar' ve şüpheli noktalar

Ukrayna güçlerinin İzyum’da ‘Rus güçleri tarafından infaz edilen sivillerin yer aldığı toplu mezar bulunduğu’ yönündeki iddialarını, Sputnik okurları için araştırdık. Sonuçlar, söz konusu iddiaların geçen Nisan ayında Buça’da yaşananlara benzer bir dezenformasyon girişimi olduğuna işaret ediyor.

Rusya’nın Ukrayna’daki özel operasyonu devam ederken, medya ve enformasyon cephesi de hareketli. Son olarak, Ukrayna güçlerinin kontrolüne geçen İzyum’da ‘toplu mezarların bulunduğuna’ ilişkin çok sayıda haber servis edildi.

Ancak, iddia sahiplerinin ifadeleri ve Batı medyası tarafından servis edilen görseller incelendiğinde, söz konusu iddialara dair kritik soru işaretleri ortaya çıkıyor. Yalnızca Batı medyasının ve Ukrayna tarafının iddiaları üzerinden yaptığımız incelemede, ‘toplu mezar’ iddialarında tespit ettiğimiz şüpheli noktalar şu şekilde:

Bulunan yer gerçekten ‘toplu mezar’ mı?

Ukrayna güçlerinin bulduğu toplu mezar, her mezara ayrı haç dikildiği düşünüldüğünde toplu mezardan ziyade bir mezarlığı andırıyor. Dikkatli bakıldığında ise, her haçın üzerinde mezar numarasını gösteren levhalar bulunduğu görülebilir. Bu, mezara gömülen cesetlerin kaydedildiğini gösteriyor.

İzyum'da bulunduğu iddia edilen 'toplu mezar' ve şüpheli noktalar

© AFP 2023

Öte yandan, bazı mezarlarda görülen çiçekler, mezarların ziyaret edildiğini de gösteriyor. Bu, Ukrayna tarafının 'Rusların gizlice infaz edip gömdükleri' teziyle de çelişiyor.

İzyum - mezarlık

© Telegram

Bu arada mezarlıkta siviller de gömülü. Ancak bu sivillerin, askerlerin aksine isim ve tarih levhalarına sahip oldukları görülüyor.

İzyum - mezarlık

© Telegram

Ukrayna’nın ‘cesetler taze’ iddiası

Ukrayna Stratejik İletişim Merkezi, İzyum'daki mezarların 'taze' olduğunu ve orada gömülü cesetlerin 'çoğunlukla sivil' olduğunu söylemişti. Ancak Ukrayna makamları henüz bu iddiasını doğrulayacak ek bir açıklama yapmadı. Bununla birlikte, hem Ukrayna makamları, hem de Reuters, AFP gibi ajansların yayınladığı fotoğraflarda, cesetlerin büyük oranda deforme olduğu görülüyor.

Öte yandan, bazı mezar levhalarında bulunan ölüm tarihlerinin, kentin Rus kontrolüne geçmeden önce ölen kişileri gösterdiği görülüyor. Rus güçleri, kentin kontrolünü 24 Mart'ta ele geçirdi. Mezarların önemli bir kısmı ise, bu tarihten önce ölenleri gösteriyor.

Geraşçenko, mezarların tümü açılmadığı halde cesetlerin ‘işkence gördüğünü anladı’

Öte yandan, Ukrayna İçişleri Bakan Yardımcısı Anton Geraşçenko, mezarlardan 9 erkek cesedi çıkardıklarını söylediği açıklamasında, mezarların tümü açılmadığı halde ‘hepsi işkence izleri taşıyan 400'den fazla ceset bulunduğunu’ da söylemişti. Yine, Ukrayna veya bağımsız herhangi bir kuruluş tarafından, cesetlerin 'işkence gören sivillere ait olduğunu' gösteren herhangi bir rapor yayınlanmadı.

İzyum - mezarlık

© Telegram

Bölge, daha önce mezarlık olarak haberlere konu olmuştu

Bulunduğu iddia edilen toplu mezara yönelik daha önce de çeşitli haberler yayınlandığı görülüyor. Örneğin, operasyonlarda hayatını kaybeden Ukraynalı pilot Binbaşı Aleksey Kovalenko.

Rus ve Ukraynalı Telegram kanallarının raporlarına göre, Nisan ayında hayatını kaybeden Kovalenko'nun cesedinin Ukrayna tarafına iadesi konusunda yapılan görüşmeler sonuçsuz kalmış, pilotun bugün 'toplu mezar bulundu' denen yere gömüldüğü bildirilmişti.

Kovalenko'nun söz konusu mezarda defnedildiği yerin fotoğrafı ise, hem Rus, hem de Ukraynalı Telegram kanalları tarafından yayınlanmıştı.

İzyum - mezarlık

© Telegram

Konuyla ilgili yayınlanan bir diğer haberde ise, bölgenin ‘yerel mezarlık’ olarak bilindiği görülüyor. Haberde, Ukrayna güçlerinin bombardımanı sonucunda, bölgede yaşanan hasara ilişkin fotoğraflar yayınlandı ve atışların yerel mezarlığa da isabet ettiğine ilişkin bir fotoğraf servis edildi. Fotoğrafta, bölgenin duvarlarla ve dikenli tellerle çevrili bir yerel mezarlık olduğu görülüyor.

İzyum - mezarlık

© Telegram

Zelenskiy başta olmak üzere Ukraynalı yetkililer, mezarda bulunan cesetlerin 'işkence sonucunda öldürüldüklerini' iddia etse de, buna ilişkin herhangi bir veri bulunmuyor. Konuyla ilgili olarak, Ukrayna ve Batı makamları, konum bilgisi ve kriminal inceleme yapmaksızın, çeşitli bodrum katlarını 'işkence merkezi' olarak servis etti.

Aksine, bölgenin Rusya kontrolünde olduğu dönemlerde, Ukrayna güçlerinin bölgeye yönelik çok sayıda hava operasyonu düzenlediği biliniyor. Bu da, yaşanan çatışmalarda hangi cesedin hangi nedenle öldüğünün tespit edilmesini zorlaştırıyor. Bu durum, cesetlere ilişkin bütün incelemeler tamamlanıp raporlanmadığı halde yapılan bu kesin açıklamaların politik motivasyonla ve Rusya'ya yönelik yaptırımlar için kullanılmak amacıyla yapıldığı ihtimalini güçlendiriyor.

Cesetler arasında tespit edilen bir isim

Mezarlıktan çıkarılan cesetler arasında, Ukrayna bayrağının renklerinde bileklik takanlar Batı medyasının 'aradığı malzeme' haline gelmişti. En çok servis edilen ve çoğunlukla 'Ukraynalı yurtsever sivilleri' gösterdiği iddia edilen fotoğraflar arasına giren bileklikli karelerden bir diğeri ise, Ukraynalı Sergey Sova'ya aitti.

Medya bütün spor ışıklarını Ukrayna bayraklı bilekliğe doğru tutarken, dövmeleri sayesinde Sergey Sova'nın 2014'ten itibaren Ukrayna ordusunda bulunan aşırı milliyetçilerden biri olduğu tespit edildi. Facebook hesabına göre, en son 14 Nisan'da internete girdiği görülüyor.

Sergey Sova

© Sergey Sova / Facebook

Ukrayna bileklikli cesedin Sova'ya ait olduğu ortaya çıktıktan sonra, Sova ile ilgili -diğer aşırı milliyetçilere de yapıldığı gibi- kısa süre içerisinde bir 'hikaye' yazıldı. Sova'yla ilgili gösterilmeyen kısım ise gizli değil, bizzat kendi Facebook hesabında bulunuyor. Sova'nın profili incelendiğinde, Lenin heykelinin Ukrayna bayrağı renklerine boyanması ve küçük çocukların eline silah tutuşturması gibi, artık klasikleşmiş milliyetçi faaliyetler içerisinde bulunduğu görülüyor.

Sergey Sova

© Sergey Sova

Böylelikle, mezarlıkta ilk tespit edilen isim bir Ukraynalı aşırı milliyetçi oldu. Geri kalan cesetlerin kimliklerinin zaman içerisinde ortaya çıkması bekleniyor, ancak Ukraynalı yetkililer, çoğunluğunun 'işkence gören sivillerden oluştuğunu' iddia ediyor.

Özetle, Ukrayna güçlerinin İzyum'da 'bulunduğu' iddia edilerek fotoğraflarını servis ettiği 'toplu mezar' konusundaki yanlışlar şu şekilde:

🔸 ‘Ortaya çıkarıldığı’ iddia edilen yer, zaten bilinen bir yerel mezarlık ve toplu mezar değil, her mezarın başında bir tahta haç ve numara bulunuyor.

🔸 Bölge, hem askerler, hem de sivillerin defnedildiği bir mezarlık. Sivil mezarların isim ve ölüm tarihleri bulunuyor.

🔸 Mezardan çıkarılan cesetlerin işkence gördüğüne veya infaz edildiğine ilişkin Ukrayna tarafından sunulan hiçbir somut veri bulunmuyor.

Bütün bu veriler bir arada düşünüldüğünde ise, Ukrayna makamları ve Batı medyasının yeni bir ‘Buça katliamı’ kurguladıkları görülebilir.