İran'da başörtü protestoları: Devlet televizyonuna göre 6 gecede 17 kişi öldü

İran devlet televizyonu, genç bir kadının ahlak polisi tarafından gözaltına alınmasının ardından ölümü üzerine başlayan protestolarda üst üste 6 gecede 17 kişinin öldüğünü, can kayıpları içinde güvenlik güçleri mensuplarının da olduğunu duyurdu. Oslo merkezli İran İnsan Hakları ise güvenlik güçlerinin 31 sivili öldürdüğünü iddia etti.

İran'da 22 yaşındaki Mahsa Emini'nin saçı gözüküyor diye başkent Tahran'da ahlak polisi tarafından gözaltına alınıp ölmesiyle başlayan ve onlarca kente yayılan protestolarda verilen can kayıplarının sayısı büyüdü.

Protestolarda üst üste 6 gecede 17 kişinin öldüğünü duyuran İran devlet televizyonuna göre, çatışmalarda ölenler arasında polis memurları ve Devrim Muhafızlarına bağlı Besic milislerinin üyeleri de var.

#UPDATE Seventeen people have been killed in six straight nights of protests in Iran against the death of a young woman in morality police custody, state television reported in a toll update Thursday. pic.twitter.com/lTGAL4WR2r

— AFP News Agency (@AFP) September 22, 2022

Norveç'in başkenti Oslo merkezli bir STK olan İran İnsan Hakları ise İran güvenlik güçlerinin müdahalelerinde en az 31 sivilin öldüğünü iddia etti.

İran İnsan Hakları Direktörü Mahmud Amiri Mughaddam, "İran halkı temel haklarını ve insanlık onurunu elde etmek için sokaklara çıktı... ve hükümet onların barışçıl protestolarına kurşunla karşılık veriyor" dedi.

Öncesinde Kürt insan hakları örgütü Hengaw, İran'ın Kürdistan eyaletinde ve kuzeyindeki diğer Kürt nüfuslu bölgelerde 15 kişinin öldürüldüğü, 8 ölümün çarşamba gecesi meydana geldiği iddiasında bulunmuştu.

İran'da son 3 yılda patlak veren protesto dalgalarının bu en büyüğünün başını gençler çekiyor. Kadınlar başörtülerini atıp yakmaya ve saçlarını kesmeye devam ediyor.

In Zahedan, Sistan and Baluchistan province, a young woman on top of a car removes her headscarf and cuts her hair as protesters chant "death to the dictator" on day six of protests in Iran over the death of #MahsaAmini in morality police custody.pic.twitter.com/hldsB8felX

— Shayan Sardarizadeh (@Shayan86) September 22, 2022

İran'da dünden beri internet erişiminin kısıtlanmasına rağmen sosyal medyada paylaşılan videolara göre, dini liderlik ve teokratik rejime atıfla "Diktatöre ölüm", "İslam cumhuriyetine son", "Kadın, yaşam, özgürlük" sloganları atılıyor.

In the city of Rasht, Gilan province, an elderly woman removes her headscarf and chants "death to Khamenei" (Iran's supreme leader) on day six of protests in Iran sparked by the death of #MahsaAmini in morality police custody over "improper hijab".pic.twitter.com/kz7oly9bI5

— Shayan Sardarizadeh (@Shayan86) September 22, 2022

Dün gece sosyal medyaya gençlerin bazı hükümet binalarından İslam devrimi lideri Ruhullah Humeyni ve dini lider Ayetullah Ali Hamaney'in resimlerini yırtarak indirdiği, devasa Hamaney posterlerini ateşe verdiğine dair görüntüler düştü.

Protesters outside Sari's second district town hall in Mazandaran province bring down pictures of Ruhollah Khomeini and Ali Khamenei, Iran's two supreme leaders since the 1979 Islamic revolution, on day five of protests over the death of #MahsaAminipic.twitter.com/qx4SfV0YaL

— Shayan Sardarizadeh (@Shayan86) September 21, 2022

#IranProtests#Mazandaran, N #Iran—citizens continue protests against #MahsaAmini's murder in Babol.
Babol University students tear down portraits of Khomeini and Khamenei.#IranianLivesMatter!pic.twitter.com/xiju9bmoRV

— Iran News Update (@IranNewsUpdate1) September 22, 2022

Gençlerin güvenlik güçlerine sıkı direniş sergilediği ve polis araçlarını devirdiği veya üzerlerine çıkıp tepindiği görüntüler de dikkat çekti.

In Azadi Square, Nowshahr, Mazandaran province, protesters attack three riot police vehicles tonight on the sixth day of nationwide protests in Iran over the death of #MahsaAmini in custody of morality police over "improper hijab".pic.twitter.com/5lvISLV2nu

— Shayan Sardarizadeh (@Shayan86) September 21, 2022

Videolara göre dün gece Kuzey Horasan eyaletine bağlı Bucnurd'da bir polis karakol saldırıya uğradı ve ateşe verildi. Hürmüzgan eyaletinin Bender Abbas kentindeki bir din okulu ateşe verildi.

Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Pedram Pakayin, ülke genelinde 61 ambulansın göstericiler tarafından tahrip edildiğini veya yakıldığını açıkladı. Sosyal medyadaki aktivistler, gözaltına alınan protestocuların ambulanslarla taşındığı için ambulansların hedef alındığını savundu.

Protestocuları güvenlik güçlerinin vurduğunu yalanlayarak, silahlı provokatörlerin öldürdüğünü savunan İranlı yetkililer, Meşhed, Tebriz ve Kazvin kentlerinde 3 Besic üyesinin protestocular tarafından öldürüldüğünü söyledi. Buna göre Meşhed kentinde Muhammed Resul Dust Muhammedi adlı Besic üyesi, motosikletli bir grubun bıçaklı saldırısında öldürüldü.

AFP, İran'da yetkililerin geçmişte protestolara demir yumruk indirmeden önce yaptıkları gibi internet erişimini kısıtlaması ve WhatsApp, Instagram gibi mesajlaşma uygulamalarını engellemesi sonrası, şiddetin daha da tırmanabileceğinden korkulduğunu yazdı.

Reisi Amanpour'dan başını örtmesini isteyince

Mahsa Emini'nin ölümünün soruşturulması emrini veren ve ailesine taziyelerini gönderen İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, BM Genel Kurulu'na katıldığı New York'ta protestoların ve gazetecilerin sorularının hedefi oldu.

CNN'nin baş uluslararası programcısı Christiane Amanpour, İran Cumhurbaşkanı ile yapacağı röportajın, başını örtmesi talebine ret yanıtı verdiği için gerçekleşmediğini duyurdu.

Protests are sweeping Iran & women are burning their hijabs after the death last week of Mahsa Amini, following her arrest by the “morality police”. Human rights groups say at least 8 have been killed. Last night, I planned to ask President Raisi about all this and much more. 1/7

— Christiane Amanpour (@amanpour) September 22, 2022

Twitter'da paylaşım yapan İran asıllı ünlü ABD'li kadın gazeteci, 'İran'ın kadınların başörtülerini yaktığı protestolarla sarsılması ve diğer pek çok şey hakkında cumhurbaşkanına sorular sormayı planladığını, bunun Reisi'nin ABD topraklarında vereceği ilk röportaj anlamına geleceğini, ama 8 saatlik stüdyo hazırlığından sonra Reisi'nin gelmediğini' sıraladı.

'Röportajın başlaması gereken saatten 40 dakika sonra bir danışmanının çıkageldiğini, cumhurbaşkanının Muharrem ve Safer ayları olduğu için kendisinden başörtüsü takmasını istediğini ilettiğini' aktaran Amanpour, şöyle devam etti:

"Kibarca reddettim. Başörtüsüyle ilgili hiçbir kanunun veya geleneğin olmadığı New York'tayız. Daha önce İran dışında görüştüğümde hiçbir İran cumhurbaşkanının bunu talep etmediğini belirttim. Danışman başörtüsü takmazsam görüşmenin gerçekleşmeyeceğini açıkça dile getirdi. Bunun bir 'saygı meselesi' olduğunu söyledi ve ülkeyi kasıp kavuran protestolara atıfla 'İran'daki durumdan' söz etti. Bu eşi benzeri görülmemiş ve beklenmedik şartı kabul edemeyeceğimi tekrarladım. Ve böylece geri çekildik. Görüşme gerçekleşmedi. İran'da protestolar devam ederken ve insanlar öldürülürken, Cumhurbaşkanı Reisi ile konuşmak önemli bir an olurdu."

And so we walked away. The interview didn’t happen. As protests continue in Iran and people are being killed, it would have been an important moment to speak with President Raisi. 7/7 pic.twitter.com/kMFyQY99Zh

— Christiane Amanpour (@amanpour) September 22, 2022