Suriyeli gazeteci Kassarjian: İki şart Şam için olmazsa olmaz olarak görülüyor

Sarkis Kassarjian’a göre, Esad’ın Türkiye'den 'söz değil icraat bekledikleri' sözleri istihbarat temaslarının diplomasiye taşınabileceğinin işareti. Ama Kassargian, Şam'ın olmazsa olmaz iki şartına dikkat çekti. Kassargian, Şam'da Türkiye'den büyük bir kara operasyonu beklenmediğini aktarırken, Fırat'ın doğusunda buna açık olabileceklerini söyledi

Türkiye yönetiminden tıpkı Mısır'la olduğu gibi Suriye ile ilişkilerin de 'normalleşme yoluna' girmesi ve liderler buluşmalarına yönelik art arda açıklamaların ardından Şam'dan en üst düzeyde ilk resmi tepki de yansıdı. Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın geçen hafta Suriyeli gazeteci ve araştırmacılarla buluşmasından Ankara ile temasların henüz istihbarat düzeyinde olduğu ancak ikili görüşmelerin seviyesinin yakında yükseltilebileceğini söylediği aktarıldı. Esad, El Akhbar'a yansıyan değerlendirmelerinde "Suriye, Türkiye'den söz değil icraat bekliyor. Ankara, siyasi yöneliminde bazı Arap ülkelerine göre daha kararlı olabilir. Ancak Türkiye'nin tavrının samimi mi yoksa sadece siyasi bir manevra mı olduğunun yargısına varmak mümkün değil" ifadelerini kullandığı belirtiliyor.

Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, Semerkant'taki Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Zirvesi'nde "Keşke Esad da burada olsaydı" sözleriyle ilk sinyali vermişti. Dünya Kupası'nın Doha'daki açılış maçı öncesindeki resepsiyonda Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el Sisi ile el sıkışan ve 45 dakikayı bulan bir görüşme yaptığı belirtilen Erdoğan, "Bundan sonraki süreçte nasıl Mısır ile bu iş yoluna girdiyse aynı şekilde Suriye ile de bu iş yoluna girebilir. Siyasette küslük olmaz" ifadelerini kullanmıştı.

Ankara'nın bir yandan bu mesajları verirken, diğer yandan Suriye'ye yönelik Pençe-Kılıç hava harekatını yeni bir kara harekatına çevirme işaretleri de vermesi dikkat çekiyor.

Türkiye liderliğinin 'yeni döneme' işaret eden söylemlerine Şam'daki tepkileri, Esad'ın son açıklamaları eşliğinde Suriyeli gazeteci Sarkis Kassarjian ile konuştuk.

‘İki şart Şam için olmazsa olmaz görülüyor’

Sarkis Kassargian'a göre, Suriye Cumhurbaşkanı Esad'ın gazeteciler ve siyasi analistlerle sohbet buluşması, Şam'daki genel havayı yansıtıyor. Suriye yönetiminin şartlarını Türkiye'nin işgali bitirmesi ve terör gruplarına desteğin kesilmesi olarak koyduğunu anımsatan Kassargian, kalan meselelerin müzakerelerle çözülebileceğinin belirtildiğini vurguladı:

“Esad'ın o görüşmesi resmi bir görüşme değil. Normalde Cumhurbaşkanı Esad, gazeteciler, medya kuruluşları temsilcileri, siyasi analistlerle iki üç ayda bir böyle görüşmeler yapıyor. Basın toplantısı değil, daha çok sohbet havasında geçiyor. O görüşmede bazı sorulara cevap verirken Türkiye ile ilişkilerin şimdilik istihbarat seviyesinde olduğunu ama siyasi ve diplomatlar seviyesine taşınabileceğini aktarmış. Aslında her zaman dediği şey, 'masaya oturup görüşmeyeceğiz' gibi bir şeyi hiçbir zaman söylemedi. Resmi düzeyde şartlar sundu. Bundan önce de Suriye’nin şartlarıyla ilgili konuşmuştu. Gayri resmi olarak her zaman 'Erdoğan'ın kendisi karar alarak ilişkileri kesti' olmuştu. 'Eğer ilişkiler normalleşmeye gidecekse eski konumuna dönmeliyiz. Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyinden çekilmesi, işgali bitirmesi, ayrıca terörist gruplara desteğini çekmesi' şartları. Diğer şeyler müzakereyle olabilir diyorlar. Diplomatik temsilcilikler gibi bir çok sorun var ama müzakereyle çözülebilir. Ama bu iki şart Şam için olmazsa olmaz görünüyor.”

'Denge değişimi Türkiye’nin alan kazanmasına yetmez'

Ankara, Suriye topraklarında yeni kara harekatına girişmekten söz ederken Kassargian, Şam'da böyle bir operasyon olsa bile bunun büyük çaplı olmasının beklenmediğini ve zamanlamasının da seçime yakın olacağı yorumlarının yapıldığını aktardı:

“Suriye böyle bir şey olursa elimizden gelen tüm yollarla harekata karşı çıkarız diyor. Ama burada da eski diplomatlarla konuştuğumuzda aslında böyle bir askeri operasyon olsa bile büyük çaplı olmayacağını, ayrıca Ankara’nın da bu operasyonu biraz da seçimlere yaklaşırken yapacağını düşünüyorlar. Çünkü Şam’da bunu aslında Türkiye’nin kaygılarıyla, beka meselesiyle yahut Kürt sorunuyla ilgili değil daha çok seçimlere dönük hamle olduğunu düşünüyorlar. Emekli bir diplomatla konuştuğumda doğrudan şunu dedi, 'Bu operasyonun şimdi yapılması Erdoğan için büyük bir kazanç getirmeyecek. Çünkü Türkiye’de ekonomik sorun derin olduğu için Türkler daha çok yine ekonomiye odaklanacak. Milliyetçi duygular üzerinden kendi kitlesini biraz da DEVA, İYİ Parti, Gelecek Partisi’nin kitlesinin oylarını devşirme gayretiyle böyle bir operasyona gidebilir'. Ama bu operasyonun büyük çaplı olmayacağını düşünüyorlar. Çünkü Fırat’ın doğusunda karadan bir operasyona yeşil ışık yok. Fırat’ın batısında da Rusya ile ilişkiler Türkiye’den bakıldığında biraz daha lehine dönmüş görünüyor ama bu denge değişimi Türkiye’nin alan kazanmasına yetmez. Ayrıca orada sadece Rusya’ya bakmamalıyız, İran da var. Ayrıca Rusya da 2017’den başlayarak Astana’yla kaygılarının ciddiye alınması gerektiğini söylüyor, siyasi yollarla Adana mutabakatıyla çözülmesini tavsiye ediyor. Önceden doğrudan olduğu için daha çok tavsiye ediyor, orada bir dil değişimini fark ediyoruz. Ama yeşil ışık yakmak gibi değil.”

‘Şam, Fırat’ın doğusunda herhangi bir harekete açık olabilir’

Kassargian, Suriye yönetiminin Fırat’ın doğusunda ise bir harekata açık olabileceği görüşünde. Ancak Kassargian, bunun Fırat'ın batısı için geçerli olmadığını ve burada denklemin farklı olduğunun altını çizdi:

“Şam, Fırat’ın doğusunda herhangi bir harekete açık olabilir. Çünkü orada zaten ne Şam’ın ne de Şam’ın müttefik olarak tanıdığı Rusya ya da İran’ın etkisi var. Kamışlı havaalanı mesela Suriye hükümetinin kontrolü altında ama etkili değil, istediği gibi savaş uçakları getiremez ve rahat değil. Orada varlığı var ama etkisi yok. Mesela Fırat’ın batısında durum öyle değil. Şam söz sahibi, Rusya’nın varlığı çok etkili, onun için her zaman şöyle oluyor. Şam hükümeti, Fırat’ın doğusunda SDG tarafından bir baskı yapıldığında kendisi batısında baskı yapıyor. Böylelikle dengeyi koruyor. Ama diğer yandan bence Türkiye Fırat'ın doğusunda böyle bir şey yapmaz. Fırat’ın doğusuna tek bir defa, Trump ile uzlaşarak girdi. Trump bile sonra 'pişmanlık' ifade etti. Amerikalılar, Trump’ın yeşil ışık yakmasını hala tartışıyor. Onun için biraz uzak bir olasılık olarak görüyorum. Eğer bir operasyon olursa daha çok Fırat’ın batısına olabilir. Bence Süleyman Soylu da Taksim’deki terör eyleminden hemen sonra iyice bilgilendirilmeden hemen Kobani’den gelip Afrin’den geçip Türkiye’ye gelmiş birisinden söz etti. Aslında o bölge Türkiye tarafından her zaman hedef olarak gösterildiği için Soylu da hemen orayı söyledi. SDG’nin komutanı Mazlum, ‘Operasyon tehditlerini bu sefer çok ciddiye alıyoruz ve Fırat’ın batısından çok kaygılıyız’ dedi.”