Kaygı yaratan yeni Kovid-19 varyantı: DSÖ 'Şimdiye kadarki en bulaşıcı olan' dedi

Bilim insanları, 'yüksek derecede bulaşıcı' bir Kovid-19 varyantının ortaya çıktığı konusunda uyardı. XBB.1.5 olarak adlandırılan varyantın aşılama ve önceki enfeksiyonlara karşı korumadan kaçmasına yardımcı olan mutasyonlara sahip olduğu belirtildi. XBB.1.5, ABD ve Avrupa’da kısa sürede baskın varyant haline geldi.

Bilim insanları, XBB.1.5’in adlı yeni bir varyantın, Kovid-19'un önceki türlerine göre daha kolay enfekte ettiğini ve aşılama ile önceki enfeksiyonlara karşı korumadan kaçabileceği konusunda uyardı.

Uzmanlar, varyantın ortaya çıkışının dünyadaki sağlık sistemleri üzerinde baskı oluşturabileceğini belirterek, insanlardan mümkün olduğunca dışarı çıkmamasını istedi.

Ancak yetkililer, türün önceki varyantlardan daha ciddi hastalığa neden olduğuna dair henüz bir gösterge olmadığına dikkat çekti.

İngiltere’nin en büyük koronavirüs gözetim merkezlerinden biri olan Sanger Enstitüsü’nden yapılan açıklamada, “XBB.1.5, aşılamaya veya önceki enfeksiyona yanıt olarak üretilen Kovid-19 ile savaşan antikorları atlamasına yardımcı olan F486P de dahil olmak üzere mutasyonlar kazanmıştır. Birleşik Krallk’taki 17 Aralık haftasına kadar olan haftadaki vakaların yüzde 4'ünün XBB.1.5'ten kaynaklandığı görüldü” denildi.

Bununla birlikte XBB.1.5’in ilk olarak ağustos ayında Hindistan'da tespit edilen Omicron XBB'nin mutasyona uğramış bir versiyonu olduğu belirtildi.

BJ.1 ve BA.2.75 varyantlarının bir birleşimi olan XBB, bazı ülkelerde vakaların yalnızca bir ayda 4 katına çıkmasına neden oldu.

DSÖ'den uyarı

ABD ve Avrupa'da şimdiden en baskın varyant haline gelen XBB.1.5, diğer varyantlar arasında en hızlı yayılanı.

Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) Kovid-19 teknik lideri Maria Van Kerkhove, küresel sağlık yetkililerinin varyant kuzeydoğu ABD'deki hızlı yayılımından endişe duyduğunu söyledi.

Update on Omicron's XBB.1.5 subvariant provided by @WHO's @mvankerkhove #XBB15 pic.twitter.com/cflH0tpitH

— Mrigank Shail, MD (@mrigankshail) January 4, 2023

"Şimdiye kadar tespit edilen en bulaşıcı alt varyant" diyen Kerkhove, "Bunun nedeni, bu virüsün hücreye yapışmasını ve kolayca çoğalmasını sağlayan mutasyonlar" bilgisini verdi.

Van Kerkhove, varyantın şimdiye kadar 29 ülkede tespit edildiğini ancak daha da yaygın olabileceğini ve dünya genelinde genom dizilimi azalırken Kovid-19 varyantlarını takip etmenin de zorlaştığını söyledi.

Başta yaşlılar için tehdit

Warwick Üniversitesi'nde bir virolog olan Profesör Lawrence Young, “XBB.1.5 varyantı oldukça bulaşıcıdır ve New York'ta, özellikle yaşlılar arasında artan hastane yatışlarını artırmaktadır. Bağışıklığın azalması, soğuk hava nedeniyle daha fazla iç mekanlarda bulunulması ve yüz maskesi takmak gibi diğer hafifletici önlemlerin olmaması da ABD'deki bu enfeksiyon artışına neden oluyor” dedi.

Young, "Bu varyantın Birleşik Krallık'ta daha önce diğer Omicron varyantlarına maruz kalmış ve 50'li yaşlardaki nüfusta nasıl davranacağını bilmiyoruz. XBB.1.5 ve diğer Kovid-19 türevlerinin tehdidi, uyanık kalmamız gerektiğini vurguluyor" ifadelerini kullandı.

Grip virüslerinin ve Kovid-19'un genomik verilerine açık erişim sağlayan GISAID adlı veri tabanından alınan verileri kullanan outbreak.info'ya göre XBB.1.5 en az 74 ülke ve 43 ABD eyaletinde tespit edildi. Bu ülkeler arasında Türkiye, İngiltere, Çin, Hindistan, Pakistan, Endonezya ve Avustralya da yer alıyor.

Diğer adı 'Kraken varyantı'

Bloomberg'de yer alan haberde Dünya Sağlık Örgütü'ne (DSÖ) göre, kraken adını alan 'XBB.1.5' varyantı ABD'de ülke çapında yayılarak, en az 28 ülkede daha tespit edildiği belirtildi.

XBB.1.5, Omicron XBB alt dallarından biridir ve önceki iki suş olan BA.2.75 ve BA.2.10.1.'in karışımıdır. Orijinal XBB varyantı, DSÖ'nün geçen ekim ayında endişelerini dile getirmesinin ardından Singapur ve Hindistan da dahil olmak üzere ülkelerde şimdiden enfeksiyon dalgalarına sebep oldu.

Aralık başında tüm Kovid-19 vakalarının yalnızca yüzde 1'ini oluştururken, ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nin (CDC) tahminlerine göre, ay sonuna kadar tüm enfeksiyonların yaklaşık yüzde 41'inden sorumlu olan baskın suş haline geldi. Kuzeydoğu eyaletlerinde yüzde 70'in üzerine çıktı.

XBB.1.5'in neden olduğu vakalar ile önceki varyantlar arasında hastalığın şiddeti açısından bildirilen önemli farklılıklar bulunmuyor. Diğer türler gibi XBB.1.5 de bağışıklıktan kaçış belirtileri gösterdiği için dikkat çekiyor. Bu, doğal bağışıklıktan veya aşıların sağladığı önceki korumadan kaçma ve daha önce Kovi-19'a yakalanan insanlara yeniden bulaştırma yeteneğine sahip olduğu anlamına geliyor. XBB.1.5'in ciddiyeti ve ciddi hastalık veya ölüme neden olma eğilimiyle ilgili veriler hala sınırlı.

'Ciddi sonuçlara yol açabilir'

Bilim insanları, yakın zamanda Cell dergisinde yayınlanan hakemli bir makalede, XBB gibi alt varyantların mevcut Kovid-19 aşıları için 'ciddi tehditler' oluşturduğu konusunda uyardı. Daha yüksek bulaşıcılık aynı zamanda daha fazla insanın enfekte olması ve dolayısıyla ciddi sonuçlara maruz kalması anlamına gelir.

ABD'nin XBB.1.5 deneyiminin diğer ülkelere yayılıp yayılmayacağı henüz belli değil. Amerika, diğer birçok gelişmiş ülkenin aksine, düşük aşılama oranlarıyla karşı karşıya. 5 yaş ve üzerindeki nüfusun yalnızca yüzde 15'i aşılandı. Bu oran, 65 yaş ve üstü olanlar da dahil olmak üzere savunmasız yaşlı nüfus arasında biraz daha iyi ve 10 kişiden dördünden azı aşı oluyor. İnfluenza gibi diğer kış mevsimi enfeksiyonlarındaki artışın ortasında, Kovid-19 nedeniyle hastaneye yatış oranları ise şimdiden arttı.

DSÖ, varyantın risklerine ilişkin güncellenmiş bir değerlendirmeyi önümüzdeki günlerde yayınlamayı planlıyor.

Çin'e ulaştı mı?

Son haftalarda sıfır Kovid-19 politikasını ortadan kaldırdıktan sonra büyük bir enfeksiyon dalgasıyla karşı karşıya kalan Çin, henüz herhangi bir XBB.1.5 vakası bildirmedi. Shanghai, varyantın neden olduğu üç enfeksiyon tespit etti ve hepsinin ithal vakalar olduğunu söyledi. Ancak DSÖ de dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanındaki sağlık kurumları, Çin'in herhangi bir kesin sonuca varmak için yeterli genomik dizileme bilgisi sağlamadığına dair endişelerini dile getirdi.

Öte yandan Çin'deki Kovid-19 dalgası diğer iki Omicron türü olan BA.5.2 ve BF.7 tarafından yönlendiriliyor. Çin Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi'nden alınan genomik dizileme verilerine göre, birlikte tüm yerel enfeksiyonların yüzde 97,5'ini oluşturuyorlar.

Yetkililer, XBB varyantlarının yeni enfeksiyon dalgalarına yol açacağına dair korkuları yatıştırmaya çalışırken, gergin sağlık sistemi ve tedavilerin sınırlı mevcudiyeti nedeniyle zaten ürkmüş olan halk ikna olmuş değil.

Neden kraken deniyor?

Kraken, yeni türün gücünü mitolojik deniz canavarıyla eşleştirmek için Twitter'da bir evrim profesörü tarafından önerildi.