Blinken Ankara'da | Çavuşoğlu: ABD ile görüş ayrılığı içinde olduğumuz konular belli

Ankara'ya resmi ziyaret düzenleyen ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken ile ortak basın toplantısında konuşan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, "ABD ile görüş ayrılığı içinde olduğumuz konular zaten belli, ancak pozitif gündeme odaklanarak ilişkilerimizi geliştirme arzumuz da ortada" dedi.

Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken, Ankara'da ortak basın toplantısı düzenledi.

Çavuşoğlu, F-16 uçaklarıyla ilgili ABD Kongresinde bazı senatörlerin yazdığı mektuptan haberdar olduklarını, heyetleriyle Kongre üzerinde çalışmalarını sürdürdüklerini belirterek "ABD yönetimi de kararlı bir şekilde duruş sergiler ve Kongre üzerinde birlikte çaba sarf edersek bunu aşabileceğimizi düşünüyorum. Birbirinden bağımsız iki konunun yani özellikle iki ülkenin NATO üyeliğinin F-16 alımına şart koşulması doğru olmaz, adaletli de olmaz. İkisi farklı konu. İkisinin de şartları var. Kendi temelinde devam eden müzakereler var. Mutabakat zaptı var. Dolayısıyla ikisini birbirine şart koşmak doğru bir yaklaşım olmaz. Ya da şartlara bağlanarak bizim F-16 almamız da zaten mümkün olmaz. Elimizin kolumuzun bağlanmaması lazım. Bu konuda ortak duruş sergilemek yani Türkiye ve ABD yönetimi olarak bence kritik öneme haizdir" dedi.

DEAŞ ya da başka terör örgütüne karşı başka terör örgütüyle iş birliği yapmanın yanlış, ölümcül bir hata olduğunu her zaman dillendirdiklerini hatırlatan Çavuşoğlu, "NATO için bugün iki tane tehdit var. Birinci tehdit NATO için Rusya ikinci tehdit terörizm. Dolayısıyla biz NATO ülkeleri olarak kendimiz mücadele edemeyip de DEAŞ'a karşı PKK/YPG gibi bizim düşmanımız olan terör örgütüyle işbirliği yapmamız ya da onları desteklememiz doğru değil" ifadelerini kullandı.

Bakan Çavuşoğlu, Ukrayna ihtilafı sonrası hiçbir savaş gemisinin boğazlardan Karadeniz'e geçmesine izin vermediklerini hatırlattı ve Rusya'ya yönelik yaptırımlara ilişkin şunları kaydetti: "Türkiye yaptırımlara katılmıyor. Tek taraflı yaptırımlara katılmıyoruz biz. BM tarafından alınan kararlara uyuyoruz elbette. Toplantıda bazı alanlarda nasıl işbirliği yapabileceğimizi de konuştuk. Biz ABD ve AB yaptırımlarının Türkiye üzerinden delinmesine, yaptırımların baypas edilmesine izin vermeyeceğimizi başından beri net bir şekilde söylüyoruz ve izin de vermiyoruz."

Deprem felaketinden sonra ABD'den çok sayıda taziye ve destek mesajı aldıklarını belirten Çavuşoğlu, ABD Başkanı Joe Biden'ın da bizzat Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ı arayarak dayanışma ifadelerini ilettiğini, her türlü desteğe hazır olduklarını vurguladığını aktardı.

Mevlüt Çavuşoğlu, Blinken'ın da ziyaretten önce 2 defa arayarak dayanışma ifadelerinde bulunduğunu ve Türkiye'ye gönderilen yardımlara ek olarak herhangi bir ihtiyaç olup olmadığını sorduğunu kaydetti.

Dün, deprem felaketinden etkilenen bölgelerde incelemelerde bulunduklarını aktaran Çavuşoğlu, ABD'den birçok kurum ve kuruluşun bu bölgelerde yardım faaliyetlerini devam ettirdiğini dile getirdi.

Çavuşoğlu, Blinken'ın da ABD'den gelen kurumlarla bir araya geldiğini kaydederek, yardım kampanyası yürüten sivil toplum örgütlerine, ABD yönetimine ve halkına, zor zamanlarda verdikleri destek ve dayanışma için teşekkür etti.

Stratejik Mekanizma Toplantısı'nın 2'ncisi düzenlenecek

ABD ile geniş bir gündemlerinin olduğuna işaret eden Çavuşoğlu, Blinken ile bir ay önce Washington'da stratejik mekanizma toplantısı düzenlediklerini ve bu toplantıyı senede 2 defa yapmakta hemfikir olduklarını söyledi.

Çavuşoğlu, 2'nci toplantıyı bu yılın ikinci yarısında yapmak istediklerini vurgulayarak, "Hazırlıklar devam ediyor. Burada ortak amacımız; ilişkilerimizde var olan fırsatları çoğaltarak somut kazanımlara dönüştürmek. Aynı zamanda sorunları ve sınamaları etkin bir şekilde yönetmek istiyoruz. Stratejik mekanizmanın zaten temel felsefesi de budur" ifadesini kullandı.

Ekonomi ve ticaretin, olumlu gündemin en önemli başlıklarından biri olduğuna dikkati çeken Çavuşoğlu, geçen yıl ikili ticaret hacminin 32 milyar dolara ulaştığını, hedeflerinin 100 milyar dolar olduğunu ve karşılıklı yatırımların da artmaya devam ettiğini belirtti.

Çavuşoğlu, askeri ilişkilerin, iki ülke arasındaki stratejik ortaklığın önemli boyutlarından biri olduğuna işaret ederek, "Ancak tek taraflı yaptırımlar nedeniyle savunma sanayi işbirliğinde zorluklarla karşılaşıyoruz. Artık bunların aşılması gerekiyor. Yaptırımların en kısa sürede kaldırılmasını bekliyoruz" diye konuştu.

'Kongre'nin de engelleyici değil destekleyici bir rol üstlenmesini bekliyoruz'

Dışişleri Bakanı Çavuşoğlu, F-16 talebiyle ilgili son durumun da görüşmede ele alındığını aktardı.

ABD yönetimine, bu talebe verdikleri güçlü destekten dolayı teşekkür eden Çavuşoğlu, mevkidaşından, ABD Kongresine de resmi bildirimin bir an önce yapılmasını istediklerini söyledi.

Çavuşoğlu, bu sürecin süratle tamamlanmasının iki tarafın da yararına olduğuna dikkati çekerek, şöyle devam etti: "Kongre'de her zaman zorluklar çıkabiliyor. Bazı çevrelerce bu sürecin Kongrede geciktirilmemesi ya da engellenmemesi gerekiyor. Kongrenin de engelleyici değil (F-16 konusunda) destekleyici bir rol üstlenmesini bekliyoruz. Talebimizin karşılanması ikili ilişkiler açısından önemli ama bu, NATO'nun savunma kabiliyeti açısından da son derece önemli. Kongre ile diyaloğunda ABD yönetimi de bunu açık ve net biçimde söylüyor."

Çavuşoğlu, terörle mücadelenin de ortak öncelik gündem maddelerinden olduğuna işaret ederek, PKK/YPG'ye verilen desteğe ve FETÖ'nün mevcudiyetine son verilmesine dair beklentilerini bugün de vurguladıklarını, ABD'nin bunu bildiğini belirtti.

Türkiye'ye yönelik güvenlik uyarısından önce 'eşgüdüm ve işbirliği yapılması' vurgusu

Bakan Çavuşoğlu, bazı Batılı ülkelerin Türkiye'ye yönelik güvenlik uyarılarına ilişkin "Duyurulardan önce kendi aramızda daha iyi bir eşgüdüm ve işbirliği olması gerektiğini vurguladık" dedi.

Mevkidaşı Blinken ile görüşmesinde, uluslararası ve bölgesel konuları da ele aldıklarını aktaran Çavuşoğlu, Güney Kafkasya'nın da gündemde olduğunu kaydetti.

Çavuşoğlu, hem kendisinin hem de mevkidaşının, Azerbaycan ve Ermenistan ile temaslarının olduğuna işaret ederek, "Amacımız; Güney Kafkasya'da kalıcı bir barış ve istikrarın tesis edilmesi. Bu doğrultuda birlikte çaba sarf etmeye devam edeceğiz" değerlendirmesinde bulundu.

NATO'nun genişlemesi konusunu da ele aldıklarına değinen Çavuşoğlu, Türkiye olarak iki aday ülkeden beklentilerini değerlendirdiklerini anlattı.

Çavuşoğlu, daimi komitenin toplantısına daha önce ara verdiklerini hatırlatarak, "NATO'da, Brüksel'de gerçekleşecek. Arkadaşlarımız orada hangi adımların atılıp atılmadığını muhataplarıyla, NATO'dan katılacak arkadaşlarla açıkça, şeffaf bir şekilde değerlendirecek" diye konuştu.

'İllegal yerleşim ve Filistin topraklarının işgal çabaları ya da adımları sona erdirilmelidir'

İsrail-Filistin meselesini de değerlendirdiklerini kaydeden Çavuşoğlu, "Son zamanlarda atılan adımlardan endişe duyuyoruz. Özellikle illegal yerleşim ve Filistin topraklarının işgal çabaları ya da adımları sona erdirilmelidir. ABD'nin bu doğrultudaki açıklamalarını da olumlu buluyoruz" görüşünü paylaştı.

Çavuşoğlu, depremden sonra ABD'nin de Suriye'ye ve Suriye halkına yapacağı yardımlar olduğunu belirterek, mevkidaşıyla Suriye'deki genel durumu da değerlendirdiklerini dile getirdi.

Bugün son derece açık ve verimli toplantılar yaptıklarını aktaran Çavuşoğlu, zor zamanda kendilerini yalnız bırakmadıkları için mevkidaşına teşekkür etti.

'İlişkileri geliştirmek için zor günleri beklememize gerek yok'

Türkiye'nin F-35 programının ortağı olduğunu, ancak CAATSA yaptırımları sebebiyle F-35 programından çıkarıldığını anımsatan Çavuşoğlu, sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu tek taraflı bir karardı, bizim kararımız değildi. Dolayısıyla ödediğimiz 1,4 milyar dolarlık bir rakam var. Türkiye, bu programda olmadığına göre, ödediğimiz paranın da geri ödenmesini beklemek en doğal hakkımız. Bu konuda da müzakereler devam ediyor. Antony ile 18 Ocak'ta Washington'da görüşürken uzmanlarımız da aynı gün F-35 konusunda görüşmeler gerçekleştirdi. Bir an önce bunun neticeye ulaşmasında fayda var."

Çavuşoğlu, zor zamanlarda gösterilen dayanışmanın ilişkilerde önemli etki yaptığını ve katkı sağladığını vurgulayarak, ABD ile görüş ayrılığı yaşanan konuların belli olduğunu, ancak pozitif gündeme odaklanarak ilişkileri daha da geliştirme arzularının ortada olduğunu belirtti.

Roma'daki görüşmede, ABD Başkanı Joe Biden ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, stratejik mekanizmanın kurulmasını kararlaştırdıklarını hatırlatan Çavuşoğlu, buradaki amacın pozitif gündeme odaklanmak, ikili ilişkileri farklı alanlarda geliştirmek, bölgesel ve küresel konularda işbirliğini güçlendirmek olduğunu kaydetti.

Bakan Çavuşoğlu, stratejik mekanizmanın ikinci amacının; mevcut sorunların bu toplantılarla daha sık bir araya gelerek nasıl çözülebileceğini konuşmak ve adım atmak olduğunu söyledi.

Uzmanların ve kendilerinin, bu düzeyde iki defa bir araya geldiklerini ve bu toplantıların son derece faydalı olduğunu anımsatan Çavuşoğlu, "Yunanistan Dışişleri Bakanı (Nikos Dendias) geldiği zaman, biliyorsunuz basına verdiğimiz demeçte söylediğim gibi; bizim ilişkilerimizi geliştirmek veya var olan sorunları çözmek için illa bir felaketi, zor günleri beklememize gerek yok. Bu doğrultuda samimi adımlar atmamız lazım" ifadesini kullandı.

'İsveç'in teşvik edilmesi gerekiyor'

Çavuşoğlu, Finlandiya ve İsveç'in NATO üyeliği konusunda üçlü bir mutabakat muhtırası olduğunu ve kimin ne yapacağının açıkça belirtildiğini hatırlatarak, Finlandiya ile ilgili sorunlarının göreceli olarak daha az olduğunu vurguladı.

Litvanya'daki NATO Zirvesi'yle ilgili verilen takvime ve atılacak adımlara değinen Çavuşoğlu, şöyle devam etti: "Aslında özellikle İsveç'in atacağı adımlara bağlı. İsveç, bazı olumlu mesajlar verdi. Kanun, anayasa değişikliği yaptı ama maalesef İsveç'te PKK terör örgütü yandaşlarının, terörün finansmanı, insan devşirme ve terör propagandası dahil her türlü faaliyetlerini devam ettirdiğini açıkça görüyoruz. Hem de şehir merkezinde, belediye binasının önünde. Onların amacını da biliyoruz, İsveç'in NATO üyeliğini engellemek istiyorlar. Ancak bu tür faaliyetleri engellemek de İsveç'in elinde."

Çavuşoğlu, İsveç Başbakanı Ulf Kristersson'un iyi niyetini Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın gördüğünü, İsveç Dışişleri Bakanı Tobias Billström'un Ankara'ya geldiğini ve TBMM'deki tüm partilerin tutumunu görme imkanı bulduğunu ifade etti.

Tüm partilerin tutumunun bu konuda aşağı yukarı ortak olduğuna dikkati çeken Çavuşoğlu, "İsveç, ne kadar hızlı adım atarsa, Meclisimizi ve halkımızı ikna edecek adımlar atarsa öyle adımlar atılır. Finlandiya konusunda ise ayrı bir yöntem izleyebileceğimizi, farklı bir tutum sergileyebileceğimizi Sayın Cumhurbaşkanımız (Erdoğan) geçen hafta NATO Genel Sekreteri'ne (Jens Stoltenberg) söyledi. Sonuçta burada İsveç'in somut adım atması konusunda herkesin İsveç'i teşvik etmesi gerekiyor" diye konuştu.

'Mutabakatları uygulamamız gerekiyor'

Çavuşoğlu, ABD ile geçmişte Suriye temelinde bazı mutabakatların olduğunu hatırlatarak, şunları paylaştı: "Bir tanesi; Münbiç Yol Haritası, ikincisi de 2019'da Ankara'da yaptığımız ortak açıklama. Bu mutabakata göre, ABD'nin özellikle sınırlarımızın 30 kilometre güneyinde bu terör mensuplarını temizlemesi ya da daha güneye göndermesiydi, fakat bu konuda da maalesef Washington'daki görüşmemizde söyledim; 'Somut bir adım göremedik'. Dolayısıyla terörün her türlüsüne karşı birlikte mücadele etmemiz gerekiyor ve vardığımız mutabakatları uygulamamız gerekiyor."

Depremler sonrası birçok uluslararası kuruluşun ve bazı ülkelerin, Türkiye üzerinden Suriye'ye de insani yardım göndermek istediğini belirten Çavuşoğlu, Türkiye'nin bu yardımları ulaştırmada kolaylık sağladığını anlattı.

Çavuşoğlu, deprem sonrası insani yardımları kolaylaştırmak için Hatay'ın Reyhanlı ilçesindeki Cilvegözü Sınır Kapısı'na ilaveten Kilis'te açık olan sınır kapılarının da insani yardımlar için Birleşmiş Milletler (BM) tarafından kullanılabileceğini söylediklerini ve BM'nin de bunu olumlu değerlendirdiğini aktardı.

'Herhangi bir ihlal olursa gereğini yaparız'

Rusya-Ukrayna konusunda, Türkiye'nin BM tarafından alınan kararlara uyduğunu dile getiren Çavuşoğlu, Blinken ile görüşmede, terörizmin finansmanı, ideoloji dahil olmak üzere terörizmle mücadele gibi bazı alanlarda nasıl işbirliği yapabileceklerini de konuştuklarını açıkladı.

Çavuşoğlu, ABD ve Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarının Türkiye üzerinden delinmesine izin vermeyeceklerini baştan beri söylediklerini ve net bir biçimde izin vermeyeceklerini ifade ettiklerini vurguladı.

ABD Hazine Bakan Yardımcısı Wally Adeyemo'nun Türkiye'ye geldiğini ve yetkililerle görüştüğünü anımsatan Çavuşoğlu, AB'den de bazen bilgi aldıklarını ve hepsinin dikkate alınarak yeri geldiğince kabinede değerlendirildiğini belirtti.

Mevlüt Çavuşoğlu, ABD'den de bazı bilgiler geldiğini ancak bunların doğru olmadığını ve abartılı olduğunu gördüklerini aktararak, yine de tedbir aldıklarına dikkati çekti.

Listede olan AB ürünlerinin, Türkiye üzerinden tekrar Rusya'ya ihraç edilmemesi konusunda tedbirler aldıklarını vurgulayan Çavuşoğlu, şunları kaydetti: "Rusya ile ikili ticaret hacmimiz arttı ama bunun oran olarak yüzde 60'tan fazlası Rusya'dan aldığımız gaz ve enerji. Maalesef savaş sebebiyle ödediğimiz gaz fiyatı 2 katına çıktı. Dolayısıyla aradaki açık da arttı. Bizim, gıda ve bazı ürünlerde ihracatımızın arttığı da doğru. Ama sizin söylediğiniz gibi savunma sanayisinde kullanılacak elektronik gibi ürünlerin bizim tarafımızdan Rusya'ya ihraç edildiği de doğru değil. Biz, ABD'li dostlarımızdan da AB'den de herhangi bilgi veya belge varsa bize vermelerini istedik, istiyoruz. Bu konularda herhangi bir ihlal olursa bunun da gereğini yaparız. Bizim tutumumuz gayet açık, net."

Öte yandan Türkiye'ye F-16 satışı ve modernizasyonu süreci konusunda Blinken, "Biden yönetimi Türkiye’ye F-16’ların modernizasyonu ve satışı konusunda son derece güçlü destek veriyor. NATO müttefiği ve dost bir ülke olarak, ulusal çıkarlarımız ve ittifakın çıkarları konusunda Türkiye’nin en yüksek sınıflarda faaliyet göstermesi çok önemli. NATO bünyesinde ortak harekat kabiliyetlerimiz çok önemli" dedi.

F-16 satışı ve modernizasyonu konusunda Kongreye resmi bildirimde bulunmadan özel olarak bir değerlendirme yapmanın doğru olmayacağını belirten Blinken, şu anda bu süreç konusunda çalışmalarının sürdüğünü belirtti.

Blinken, iki ülke arasında uzun zamandır devam eden savunma ve güvenlik bağlarına işaret ederek, "Başkan Biden’ın her zaman söylediği gibi, bizim için Türkiye ve NATO’nun ortak harekat kabiliyeti son derece önemli" ifadesini kullandı.

ABD'nin YPG/PKK'ya vermiş olduğu destekle ilgili bir soru üzerine Blinken, "Türkiye'nin güney sınırıyla ilgili meşru güvenlik endişelerini anlıyoruz. Eminim Türkiye de bizim DEAŞ konusundaki güvenlik endişelerimizi de aynı şekilde anlıyordur" dedi.

Blinken, IŞİD'in tekrar alan kazanmasının engellenmesi konusunda Türkiye ile çalıştıklarının altını çizerek, "Her iki konuya da, her iki endişeye de aynı şekilde yanıt veriyoruz" dedi.

Çin'i uyardıklarını anımsattı

Çin'in Rusya ile Ukrayna konusunda işbirliği ihtimaline ilişkin Blinken, "Çin'in Rusya'ya Ukrayna savaşı konusunda özellikle silah desteği sağlama düşüncesinden dolayı endişeliyiz" ifadesini kullandı.

Biden yönetiminin ihtilafın başından beri Çin'i bu konuda uyardığını anımsatan Blinken, Çin'in en kıdemli diplomatı, Çin Komünist Partisi (ÇKP) Merkezi Dış İlişkiler Komisyonu Direktörü Vang Yi ile görüşmesinde de bu konunun gündeme geldiğini ancak Çin'e nasıl yanıt verileceği konusunda henüz bilgi veremeyeceğini belirtti.

Blinken, Çin'in Rusya'ya doğrudan silah desteği vermesinin bu ülkenin diğer ülkelerle de ilişkilerini etkileyebileceği uyarısında bulundu.

Türkiye'yi ziyaret etmek için önemli bir dönemde olunduğunun altını çizen Blinken, "Başkan (Joe) Biden ve Amerikan halkından size bir mesaj getirdim. ABD ihtiyaç duyduğunuz zamanda sizinle. Bu dönemi atlatırken ve yeniden inşa sürecinde sonuna kadar sizinleyiz" ifadesini kullandı.

Blinken, dün ziyaretinin ilk aşamasında, depremde yaşanan yıkımı kendi gözleriyle gördüğünü belirterek sayısız binanın, sokağın gördüğü hasarı ya da uğradığı yıkımı kelimelere dökmenin zor olduğunu söyledi.

ABD Başkanı Biden'ın ilk depremin hemen ardından kurtarma ve yardım ekiplerine talimat verdiğini vurgulayan Biden, ekiplerin yanı sıra yaklaşık 8 ton yardımı Türkiye'ye sevk ettiklerini aktardı.

Blinken, ABD'nin bugüne kadar Türkiye'ye toplam 185 milyon dolarlık yardım duyurduğunu anımsatarak "Washington'daki Türkiye Büyükelçiliğini ziyaret ettiğimde, kapının önünde o kadar çok koli birikmişti ki içeri zor girdim. Şimdi Türkiye'nin önünde evsiz kalanlara yardım etmek ve yeniden inşa için uzun bir yol var. BM Genel Sekreteri (Antonio Guterres) uzun dönemli yardımlar için 1 milyar dolar çağrısında bulundu. Tıpkı müttefik ve ortakların birbirinin zor zamanında yaptığı gibi biz de destek sözümüzü veriyoruz" diye konuştu.

'Rusya'ya verdiğimi yanıtta Türkiye yanımızdaydı'

Türkiye ve ABD'nin ortak güvenlik endişelerinde de birlikte hareket ettiğini vurgulayan Blinken, "Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısına verdiğimiz yanıtta Türkiye yanımızdaydı. Türkiye'nin Ukrayna'nın egemenliği ve toprak bütünlüğüne verdiği destek sesi çok kritikti. Bu diplomatik liderliktir. Sayın Bakan'ın (Çavuşoğlu) BM Karadeniz Tahıl Girişimi'ndeki kişisel rolü, dünyadaki insanlara özellikle de düşük gelirli ülkelerdeki insanlara gıdanın ulaştırılması için çok önemliydi" değerlendirmesinde bulundu.