Paraguay 70 yıldır iktidardaki partinin kaderi için sandık başında: Sonuç Tayvan'ı da ilgilendiriyor

Çin'in temsilcisi olarak Tayvan'ı tanıyan az sayıda ülkeden biri olan Paraguay, yolsuzluk ve yoksulluğun damga vurduğu seçim için bugün sandık başında. Seçim 14 partili muhalefet koalisyonunun Güney Amerika'nın en uzun süredir iktidarda olan partisini yerinden edip edemeyeceği kadar Tayvan'la ilişkilerin geleceği açısından da önem taşıyor.

Paraguay'ın 7.5 milyonluk nüfusunun 4.8 milyonunun bugün sandık başına çağrıldığı seçimde gözler 2010'lardaki kısa bir ara dışında 70 yıldan uzun süredir iktidarda olan Colorado Partisi'nin akıbetinde.

En çok oyu olan kazanacak

Güney Amerika'nın küçük ülkesinin halkı yaygın yolsuzluk, artan suç ve ekonomik eşitsizlikle mücadele arayışı içinde devlet başkanı, devlet başkanı yardımcısı, 45 senatör, 80 milletvekili ve 17 vali seçiyor.

Seçim tek turlu olduğundan 13 devlet başkanı adayı içinden en çok oyu olan koltuğa oturacak.

Polls open in Paraguay election, with Taiwan ties in the balance: Asuncion (AFP) -

Voting stations opened Sunday across Paraguay as its citizens pick a president they hope will tackle endemic corruption, rising crime and economic inequality, with the… https://t.co/vNGKB32JGK pic.twitter.com/LQeCxVtZyw

— zeta panama (@zetacompa) April 30, 2023

Muhalefet koalisyonu 14 partiden oluşuyor

Anayasa gereği sadece tek dönem görev yapabilen Devlet Başkanı Mario Abdo Benitez'in yerini almak için öne çıkan isimler ise Colorado Partisi'nin adayı Santiago Peña ile 14 muhalefet partisini biraraya getiren merkez sol koalisyon Yeni Paraguay İçin Ulusal Diyalog'dan (Concertacion Nacional) Efrain Alegre.

Muhalefet lideri 3. kez devlet başkanlığına aday

Anketler, bunun son dönemlerin en başa baş seçimi olacağını öngördü. Latin Amerika ülkelerindeki son seçimler görevdeki liderleri, iktidardaki hükümetleri gönderme eğilimine girmişken, Paraguay'daki anketler Kongre'de ikinci büyük güç Liberal Parti'nin lideri ve 3. kez devlet başkanlığı adayı olan 60 yaşındaki avukat Efrain Alegre az farkla önde gösterdi.

Asunción, 27 ab (EFE).- El candidato a la Presidencia de Paraguay por la opositora Concertación Nacional, Efraín Alegre, anticipa en una entrevista con EFE que, de llegar al Gobierno, restablecerá las relaciones con el Gobierno de Nicolás Maduro en...https://t.co/o371vHCqpa pic.twitter.com/CAT9RD11mX

— Concertación Nacional 2023 (@concertacionpy) April 28, 2023

1947'den beri iktidardaki parti

Alegre'nin baş rakibi ise Colorado Partisi'nin 1947'den beri diktatörlük aracılığıyla ve 1989'da demokrasinin tesisinden bu yana neredeyse kesintisiz iktidarını sürdürmeyi uman 44 yaşındaki ekonomist ve eski maliye bakanı Santiago Pena.

An opposition coalition in Paraguay will seek to unseat South America’s longest-governing party in elections focused on corruption, the economy and health system problems. The Colorado Party has ruled Paraguay almost uninterrupted since 1947. https://t.co/4lYFxiRul9

— The Associated Press (@AP) April 30, 2023

Ekonomi ve dış politikada farklılık gösterseler de, iki rakip de ezici çoğunlukla Katolik ülkenin toplumsal politikaları bakımından kürtaj ve eşcinsel evlilik karşıtı muhafazakarlar.

Seçim merkezleri katılım çağrıları eşliğinde açılırken, başkent Asuncion'da ilk oy kullananlardan biri olan Devlet Başkanı Abdo, "Katılım ne kadar yüksekse, demokrasinin meşruiyeti de o kadar yüksek olur" dedi.

Alegre'den Tayvan'ın tanınması politikasını değiştirme sözü

Paraguay, Çin yerine Tayvan'ı tanıyan sadece 13 ülkeden biri olduğundan, seçim sonuçları uluslararası ilişkiler açısından önemli sonuçlar doğurabilir.

Kampanya sırasında seçimi kazanırsa Tayvan'ın tanınması politikasını gözden geçireceğine dair söz veren Alegre, AFP'ye de şunları söyledi:

"Tayvan ile ilişkiler, en büyük pazarlardan biri olan Çin'in kaybı anlamına geliyor. Paraguay, Tayvan ile ilişkiler için çok büyük çaba, çok büyük fedakarlık gösteriyor, ancak aynı çabayı Tayvan tarafında görmüyoruz."

Çin ile Tayvan arasında önemli bir diplomatik savaş alanı haline gelen Latin Amerika'da eğilim Taipei'den Pekin'e döndü.

Kosta Rika 2007, Panama 2017, El Salvador 2018, Nikaragua 2021'de Tayvan'ı bırakıp Çin'i tanıdığını duyurdu. Son olarak Mart 2023'te Honduras, Tayvan yerine Çin Halk Cumhuriyeti'ni (ÇHC), Çin'in temsilcisi olarak tanıdığını duyurdu. Açıklamada "Honduras hükümeti, dünyada tek bir Çin olduğunu ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Çin'in tamamını temsil eden tek meşru hükümet olduğunu tanır" denildi.

Pena 'Tayvan'la devam, Kudüs'e büyükelçilik' dedi

Paraguay'daki seçim kampanyası sırasında iktidarın adayı Pena, Tayvan ile bağları sürdürme taahhüdünün üstüne İsrail Büyükelçiliğini Tel Aviv'den Kudüs'e taşıyacağını söyleyerek Araplarla ilişkilere de tuz biber ekti.

Paraguay daha önce 2018'de büyükelçiliğini Kudüs'e taşımıştı, ancak aylar içinde kararından çark etmişti.

Pena ise "Evet, seçilirsem, Kudüs'e geri dönerim" dedi.

İktidar partisinin anahtar ismine ABD yaptırımı

Kampanya sırasında Alegre, özellikle Colorado Partisi'ndeki yolsuzluğu hedef aldı.

Yakın zamanda Colorado Partisi'nin üst düzey üyelerinden ikisi rüşvet ve Lübnan Hizbullahı üzerinden 'teröre destek' suçlamasıyla ABD yaptırımlarına maruz kaldı. Bunlar arasında Pena'nın siyasi akıl hocası eski Devlet Başkanı Horacio Cartes de var. Cartes Colorado'nun finans şefi olduğundan, ABD yaptırımlarına uğraması, partinin kasasını da boş bıraktı.

Paraguay, Uluslararası Şeffaflık Örgütü'nün Yolsuzluk Algıları Endeksi'nde 180 ülke arasında 137. sırada yer alıyor.

Hem büyüme hem yoksullaşma

Seçime damga vuran diğer sorunların başını yoksulluk, sosyal eşitsizlik ve tırmanan suç sorunu geliyor.

Paraguay Merkez Bankası'na göre GSYİH'nin 2023'te yüzde 4.8 büyümesi bekleniyor ki, bu, Latin Amerika'daki en yüksek oranlardan biri.

Ancak yoksulluk, nüfusun yaklaşık dörtte birini vururken, Alegre, "Ülke ayrıcalıklı insanlarla dolu. İnsanlar ayda 100 milyon guarani (yaklaşık 14 bin ABD doları) kazanırken diğerleri açlıktan ölüyor" dedi.

Yoksullardan seçime katılmama tepkisi

Özellikle yerli grupları ve bakımsız gecekondu mahallelerinin sakinleri kendilerini ihmal edilmiş hissediyor.

Evlerini sel bastığından beri başkentin Tacumbu gecekondu mahallesinde eşi ve üç çocuğuyla harap bir ahşap kulübeyi paylaşan Albino Cubas, AFP'ye "Seçimle ilgilenmiyorum. Oy vermeyeceğiz. Yoksullar için ciddi bir teklif görmedim" dedi.

'Bu kez oldukça garip bir belirsizlik duygusu var'

Kamu politikalarını destekleyen bir grup olan PRO Desarrollo Paraguay'ı yöneten siyasi danışman Sebastian Acha ise "Önceki seçimlerde Colorado hep zaferden emindi, ama bu kez oldukça garip bir belirsizlik duygusu var" değerlendirmesini yaptı.

Uyuşturucu kaçakçılığı ve organize suç arttı

Brezilya, Bolivya ve Arjantin arasında yer alan karayla çevrili Paraguay, Avrupa'ya giden uyuşturucular için önemli bir transit haline de geldi.

Mafyayla mücadele eden bir savcı, suçla mücadele eden bir belediye başkanı ve bir gazetecinin 2022'de kartellerin hesaplaşması sırasında öldürülmesinin eşliğinde organize suçtaki tırmanış da başlı başına endişe kaynağı.