Çin-Orta Asya zirvesinde 'renkli devrim' uyarısı yapan Şi: Ekonomik potansiyelimizi ortaya çıkaralım

ABD, Japonya'da G7 zirvesine liderlik yaparken, Çin, yeni bir uluslararası hamleyle Orta Asya zirvesi düzenledi. Şi, zirvede "6 ülke, bölge ülkelerinin iç işlerine dışarıdan müdahale edilmesine ve 'renkli devrimleri' kışkırtma girişimlerine kararlılıkla karşı çıkmalı" vurgusunu yaptı.

Ukrayna barışı için yol haritası sunan, Suudi-Arabistan-İran normalleşmesine arabuluculuk yaparak Arapların Suriye'yle normalleşmesini de sağlayan, İsrail-Filistin ihtafına arabuluculuk teklif eden Çin, şimdi de Orta Asya ülkeleriyle zirve düzenledi.

İpek Yolu'ndan Yol ve Kuşak'a

İki günlük zirve için dün eski İpek Yolu'nun başlangıç noktası Şian'ın kuzeyinde, Çin'de 7. ve 10. yüzyıllar arasında hüküm süren Tang Hanedanı anısına inşa edilen Cennet Parkı içindeki Mor Bulut Köşkü'nde görkemli bir açılış töreni düzenleyen Çin Devlet Başkanı Şi Cinping'in davetine icabet eden liderler şunlar:

Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadır Caparov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev.

Mesmerizing show in Xian for the China-Central Asia Summit.

Chinese President Xi Jinping with the five leaders from Kazakhstan, Kyrgyzstan, Uzbekistan, Turkmenistan and Tajikistan.

A multipolar world where every region and country is important in its own ways. pic.twitter.com/BXMS7QQMLx

— S.L. Kanthan (@Kanthan2030) May 18, 2023

Pekin'in bölgesel ilişkiler açısından 'dönüm noktası öneminde' diye nitelediği Çin-Orta Asya zirvesinde yeni dönemde işbirliğinin rotası belirlenmeye çalışıldı.

Şi, bugünkü konuşmasında, bölgedeki 'üç kötülük' diye tanımladığı 'ayrılıkçılık, terörizm ve aşırılık' konusunda güvenlik işbirliğini genişletme gereğinden söz ederken şu vurguyu yaptı:

"6 ülke, bölge ülkelerinin iç işlerine dışarıdan müdahale edilmesine ve 'renkli devrimleri' kışkırtma girişimlerine kararlılıkla karşı çıkmalı."

Orta Asya, Çin'in trilyon dolarlık küresel altyapı projesi Kuşak ve Yol Girişimi'nin önemli bir halkasını oluştururken, Çin-Orta Asya ticareti 2022'de 70 milyar dolara ulaşıp 2023'ün ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 22 arttı.

Xi Jinping calls on China and Central Asia to "fully unleash" their potential in trade, economic and infrastructure cooperation.

The Chinese leader was wrapping up a landmark summit with heads of state from the strategically vital regionhttps://t.co/yiv3jMySkN pic.twitter.com/LqJAwxlcJI

— AFP News Agency (@AFP) May 19, 2023

Hem geleneksel hem yeni sektörlerde işbirliği çağrısı

Çin ile Orta Asya'nın ticaret, ekonomi ve altyapı işbirliğindeki potansiyellerini tam olarak devreye sokup kullanmaları çağrısı yapan Şi, şu mesajları verdi:

"Ülkelerimiz ekonomi, ticaret, sanayi kapasitesi, enerji ve ulaşım alanlarındaki geleneksel işbirliğinin potansiyelini tam olarak ortaya çıkarmalı. Yanısıra finans, tarım, yoksulluğun azaltılması, düşük karbon, sağlık ve dijital yenilik gibi büyüme öncülerini geliştirmeliyiz."

"Çin ile Orta Asya ülkeleri, karşılıklı stratejik güveni derinleştirmeli ve temel çıkarlarını ilgilendiren konularda birbirlerine her zaman açık ve güçlü destek sunmalı."

'Kuşak ve Yol projesine el ele liderlik edelim'

Kuşak ve Yol projesinde Çin'le birlikte bölgenin 'liderliği üstlenmesi' gerektiğini belirten Şi, 'sonsuz dostluğu sürdürmek' amacıyla liderlerin 2025'te Kazakistan'da tekrar buluşmayı hedefleyeceğini duyurdu.

'C+C5' işbirliği, devlet başkanları düzeyinde 2 yılda bir toplanacak

Çin-Orta Asya Zirvesi, Pekin ile Orta Asya Cumhuriyetleri arasındaki 'C+C5' işbirliğinin devlet başkanları düzeyindeki ilk toplantısı oldu. Çin ile 5 Orta Asya ülkesinin gelecekte liderler buluşma mekanizmasını kurumsallaştırma konusunda anlaşmasıyla iki yılda bir zirve yapılacak. Sonraki zirve 2025 yılında Kazakistan'da yapılacak.

Çin'den Orta Asya ülkelerine 3.7 milyar dolarlık mali destek

Zirvede kaydedilen diğer önemli gelişmeler, Çin'in Orta Asya ülkelerine 26 milyar yuan (yaklaşık 3.72 milyar ABD doları) değerinde finansman desteği ve ücretsiz yardım sağlaması, Çin-Orta Asya ulaşım koridorunun inşasının teşvik edilmesi ve Çin-Orta Asya enerji geliştirme ortaklığı kurulması konusunda anlaşılması.

AFP: Ukrayna'yla meşgul Rusya'nın boşluğunu dolduracak

Fransız haber ajansı AFP, Kuşak ve Yol'un Şi için 'çığır açıcı jeopolitik proje' olduğuna dikkat çekerken, "Pekin, Rusya'nın Ukrayna'daki savaşının eski Sovyet devletlerinde bıraktığı boşluğu doldurarak Orta Asya ile işbirliğini yeniden başlatmaya can atıyor" yorumunu yaptı.