Bilirkişi raporu: Depremde yıkılan Galeria Sitesi projelere aykırı inşa edilmiş

Diyarbakır'da, 6 Şubat'ta meydana gelen Kahramanmaraş merkezli depremlerde yıkılan ve 89 kişinin hayatını kaybettiği siteye ilişkin kapsamlı bilirkişi raporu hazırlandı. Raporda, "Binanın inşa edilmiş durumunun, belediye arşiv dosyasında yer alan hiçbir projeye uymadığı tespit edilmiştir" denildi.

Diyarbakır Cumhuriyet Başsavcılığı'nın, kentte depremde yıkılan binalardaki kusurların tespitine ilişkin başlattığı soruşturma, 'Deprem Soruşturma Bürosu'nda görevli bir cumhuriyet başsavcı vekili ve üç savcı tarafından sürdürülüyor.

Fırat Üniversitesi (FÜ) Mühendislik Fakültesi İnşaat Bölümünce oluşturulan bilirkişi heyetinin hazırladığı raporun yanı sıra savcılığın kapsamlı bir rapor için talebi üzerine İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi Rektörlüğünce görevlendirilerek kente gelen 6 kişilik bilirkişi heyeti, merkez Yenişehir ilçesi Mimar Sinan Caddesi'nde yıkılan, altında Galeria İş Merkezi'nin bulunduğu siteyle ilgili incelemelerini tamamladı.

Deprem sonrası alanda yapılan çalışmalar, yapıdan alınan numunelerin laboratuvar sonuçları, söz konusu yapıların arşiv kayıtları ile projelerin incelenmesi sonucu hazırlanan 66 sayfalık rapor, soruşturma dosyasına eklendi.

'Binanın belediye dosyasında yer alan hiçbir projeye uymadığı tespit edilmiştir'

Binanın 1994, 1995 ve 1999 tarihli yapı ruhsatlarına göre, deprem bölgelerinde yapılacak yapılar hakkındaki yönetmelik olan 1975 hükümlerine tabi olduğu belirtilen raporda, belediye arşiv dosyasında binaya ait 1994 tarihli yapı ruhsatı ekinde mimari, statik betonarme ve tesisat projelerinin bulunmadığı ifade edildi.

Raporda, belediye arşiv dosyasında binaya ait 1995 tadilat yapı ruhsatı ekinde mimari, statik betonarme projelerinin ve statik hesap raporunun bulunduğu ancak tesisat projesinin bulunmadığı aktarıldı.

Raporda, şunlar kaydedildi:

"Belediye arşiv dosyasında binaya ait son yapı ruhsatı olan 1999 tarihli tadilat yapı ruhsatı ekinde yalnızca mimari proje bulunmakta olup, statik betonarme projelerin ve statik hesap raporu ile tesisat projeleri bulunmamıştır. 1994 ve 1995 tarihli yapı ruhsatlarında binada 2 bodrum bulunmakta, 1999 yapı ruhsatında ise 1 bodrum yer almıştır. Bina tek bodrumlu inşa edilmiştir. 1995 tarihli yapı ruhsatı eki projeleri 1999 tarihli yapı ruhsatı alınana kadar geçerli olduğu halde bina 1999 tarihine kadar bu ruhsata uygun olarak inşa edilmemiştir. 1999 tarihli tadilat yapı ruhsatında yapı yüksekliğinin 36,50 metre olarak belirtildiği halde bu ruhsat ekindeki mimari projede 1997 tarihli Diyarbakır Büyükşehir Belediyesi meclisinde alınmış imar kararına aykırı olarak en üst kotu 40,50 metre olarak gösterilmiştir. Binanın inşa edilmiş durumunun, belediye arşiv dosyasında yer alan hiçbir projeye uymadığı tespit edilmiştir."

Dosyada yapı kullanım izin belgesinin de bulunmadığı tespit edildi

Belediye arşiv dosyasında fenni mesul taahhütnamelerine, belediye temel üstü vizesine, belediye tarafından mühürleme işlemi sonrası inşaatın devam edileceğine dair bir yazıya rastlanılmadığı belirtilen raporda, dosyada yapı kullanım izin belgesinin de bulunmadığı ifade edildi.

Kolon kesmeye yönelik tespit bulunmadı

Raporda, depremde çöken B blokun temelinde yapılan incelemede bir hasar tespit edilmediği belirtilerek, şöyle denildi:

"Binanın deprem hasarı üzerinde B blok kaynaklı bir etki olmamıştır. Deprem sırasında Diyar Galeria binasında deprem ivmelerinden kaynaklı oluşacak deprem yüklerini hesaplamada kullanılan sismik katsayı 1975 deprem yönetmeliğinde belirtilen tasarım değerini aşmamıştır. Onaylı tek betonarme proje olan 1995 tarihli proje dikkate alındığında, beton karot numuneleri projedeki beton sınıfını sağlamadığı, betonarme donatılarının projedeki donatını sınıfını sağlamadığı belirlendi. Bina yapımı sırasında betonarme imalatlar TS500 ve 1975 deprem yönetmeliğindeki konstrüktif koşullara uygun yapılmamıştır. Binada kolon kesmeye yönelik herhangi bir tespit bulunmadı. Bodrum kattaki yüzme havuzunun B blok altında olmaması nedeniyle bu bloğun yıkılmasında bir etkisi bulunmamıştır."

'Yapım denetimindeki yetersizlik nedeniyle yıkılmış olduğu görüşüne varılmıştır'

Raporun sonuç bölümünde, şu değerlendirmede bulunuldu:

"Diyar Galeria B blok binasının belediye arşiv dosyasındaki onaylı ve onaylı olmayan projelere aykırı olarak inşa edilmiş olması, malzeme özelliklerindeki yetersizlik, uygulama ve işçilik hataları, fenni mesuliyet kapsamında yapım denetimindeki yetersizlik nedeniyle yıkılmış olduğu görüşüne varılmıştır. Bu nedenle binanın yapı ruhsatlarının gerekli ekleri olan mimari, statik betonarme ve tesisat projeleri tam olmadan düzenlenmiş olması, temel üstü vizesi alınmadığı halde, inşaata devam edilmesine müsaade edilmesi, binada yapılan mühürlenme sonrası resmi izin olmadan inşaata devam edilmesine müsaade edilmesi, binanın imar durumuna uygunluğunun kontrol edilmemesi, binanın yapı kullanım izin belgesi düzenlemeden iskana açılması nedeniyle ilgili belediye ve varsa diğer kurum yetkilileri, binanın ruhsat eki projelere uygun olarak yapılmaması mevcut beton ve donatı özelliklerinin 1995 tarihli tek onaylı statik betonarme projede öngörülen beton ve donatı sınıfını sağlamaması nedeniyle de bina fenni mesulünün ve bina müteahhidinin sorumlu olduğu görüş ve kanaatine varılmıştır."