İstanbul'un su yönetiminin bilgi işlem altyapısı ve tasarruf çalışmalarında yapay zekanın rolü

İSKİ Bilgi İşlem Dairesi Başkanı Tayfun İşbilen, İstanbul’un su ve abone operasyonlarında kullanılan teknolojileri anlattı.

Tayfun İşbilen, İstanbul’un günlük su tüketimi rakamlarını açıkladı ve verimlilik üzerine çalışmalar yürüttüklerini aktardı:

“İnsan bir süre elektriksiz veya doğal gazsız kalabilir ama susuz kalamaz. İstanbul’da 15-16 milyon insan var ve 7 milyon abone var. Günlük 3 milyon ton suyu, İstanbul halkına vermek zorundasınız. Aslında bu, aklınıza ilk gelen dört büyük şehrin su kullanımından daha fazla. Bunu verirken de elinizde farklı kaynaklar var. Fakat İstanbul’un tarih boyunca kendi kaynakları olmadığı için hep etraftan toplamış, barajlardan getirmiş. İstanbul içinde bir nehir akmıyor mesela. Tarih boyunca su hep uzaklardan gelmiş o yüzden. Biz de teknolojinin faydasıyla bu suyun daha verimli gelmesi, kullanılması ve daha az kaynak kullanılarak üretilmesi için bilgi işlem olarak çalışmalar yürütüyoruz.”

İstanbul’a Melen Barajı’ndan günde 1 milyon metreküp su geldiğini vurgulayan İşbilen, yüzde 10 tasarruf elde etmenin dahi önemli olduğunu, bunun için yapay zekanın doğru kullanılması gerektiğini söyledi:

“İstanbul’un 10 farklı su kaynağı var. 23 bin kilometrelik bir su borusu hattı var temiz su için. 150 depo var. Aslında bildiğiniz bir mühendislik problemine dönüşüyor iş. İSKOM diye bir İstanbul Su Kontrol Merkezi’miz var. Burada tam o filmlerde gördüğünüz gibi İstanbul’un bütün su yönetimi, bir ekrandan, tabii yazılım altyapısıyla kontrol ediliyor. Vatandaşa o şekilde ulaştırılıyor. Her bir gram su bizim için çok önemli. İstanbul’un aylık elektrik parası yaklışık 6 milyar TL. ‘Allah’ın suyu’ diyorlar ya. Bu parayı daha minimalize etmek istiyoruz. Verimlilik gerekiyor. Biz de kullandığımız teknolojiler ile bu suyu daha az kayıpla, daha uygun zamanda, daha gerektiği kadar suyu doğru yere iletmeye çalışıyoruz. Melen’den su getiriyoruz İstanbul’a. Yaklaşık günde 1 milyon metreküp su geliyor Melen’den. Ben bunu yüzde 10 azalttığım zaman 100 bin metreküp su, 200 kilometre yol gelmemiş olacak. O da bir mühendislik problemi. Doğru tüketim modellemesi yapar, doğru miktarda su getirirseniz, daha az kaynak kullanmış olursunuz. Burada teknoloji devreye giriyor. Büyük veriyi ve yapay zekayı doğru kullanmak gerekiyor.”

İSKİ Bilgi İşlem Dairesi Başkanı Tayfun İşbilen, operasyonlarda kullanılan altyapılardan bahsetti ve sanal sunuculara geçerek elektrik tüketiminde yüzde 10 tasarruf sağladıklarını ifade etti:

“Sonuçta buranın 7 milyon abonesi var. Bir abone hizmetlerimiz var. Bir CRM ve ERP altyapımız var. İSKİ bu anlamda bütün operasyonu kendi bünyesinde yürüten bir kurum. Bütün bu abone operasyonlarını yürüttüğümüz bir altyapımız var. On iki bin personelimiz var. Bununla ilgili de bir operasyonumuz var. Ama asıl iş su yönetimiyle ilgili. Daha önce bu IT ve OT hizmetleri vardı. Genelde bunlar hep aynı network içindeydi. Son birkaç yılda OT kısmı yani operasyonel teknolojiler kısmı arttığı için, oradaki network ve güvenlik mimarimizi ayırdık. Çok daha fazla skalamız var artık. Daha çok veriyi işlemek durumundayız. O taraftaki altyapımızı artırdık. İSKİ olarak ciddi bir dijital dönüşüm sistemine girdik. Tüm bu sistemleri hem donanım hem yazılım açısından yeniliyoruz. Tabii bunu yaparken daha doğru mimariler de kurmaya çalışıyoruz. Bu yeşil IT hikayesi var. Elimizde 600’e yakın fiziksel sunucu varken bunu neredeyse 10 tane sanal sunucuya taşıdık. Kaynak ve elektrik tasarrufu sağladık ve verimli kullanım sağladık. Enerji tüketimi olarak yüzde 10’a varan bir verimlilik sağladık. Kamuda belki ilk defa olacak, bu dönem başladık. Sanal masaüstü altyapısı yani VDI çözümlerine başladık. Kurumda 7 bine yakın bilgisayar var. Bunun ilk etapta bin tanesini sanal masaüstüne taşıyıp orada da bir verimlilik sağlamayı hedefliyoruz.”

Akıllı sayaç uygulamasından bahseden İşbilen, sözlerini şu şekilde sürdürdü:

“Su yönetiminde pek çok unsur var. Bir tanesi de akıllı sayaç teknolojisi. İSKİ bu konuda önemli yatırımlar yaptı. Şu anda 100 bine yakın akıllı sayacımız var. Abone grubunun belirlediği yerlerdi bunlar. Uzaktan okuyabildiğimiz, uzaktan açıp kapatabildiğimiz sayaçlar bunlar. Meseleye şöyle bakmak lazım. Tabii ki sayacın uzaktan okunması önemli. Evinizde ben sizin gün içinde o saatlerde ne kadar tükettiğinizi biliyorum. Diyelim ki birden anomali oldu mesela borunuz patladı. Sizi uyarma şansım var. Daha ileri gideyim. Bu akıllı sayaçlarla sizin tüketim alışkanlıklarınızı takip edip size göre çözümler üretme durumu var. Burada mesele suyun verimli kullanılması. Ne kadar duş alıyorsunuz, klozet kullanıyorsunuz, atık su üretiyorsunuz; tüm bu verileri işleyip, yapay zekayla doğru tüketim tahminleme yapma şansımız var. Üzerinde çalıştığımız en önemli konu da hane halkı tüketim tahminleme ile uğraşıyoruz. Bizim iletişim kanallarımız var.”