Türkiye, İsveç’in NATO üyeliği karşılığında ne istedi, ne aldı?

TBMM İsveç'in NATO üyeliğini onayladı. İsveç'in teröre verdiği destek nedeniyle üyeliğe uzun süre olumsuz bakan Türkiye’nin beklenti ve isteklerinin yerine getirilip, getirilmediği merak konusu oldu. İsveç ve Türkiye arasında varılan anlaşma ne kadar gerçekleşti?

İsveç ve Finlandiya 2022 yılının mayıs ayında NATO’ya üye olmak için başvuru yaptı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu başvuru üzerine yaptığı ilk değerlendirmede "Geleceklermiş, bizi ikna etmeye mi gelecekler? Kusura bakmasınlar, yorulmasınlar. Türkiye’ye yaptırım uygulayanların bu süreç içerisinde bir güvenlik örgütü olan NATO'ya girmelerine biz 'evet' demeyiz" sözlerini kullandı.

Daha sonra ise Türkiye’de eylem yapan terör örgütü PKK ve 15 Temmuz darbe girişimini gerçekleştiren FETÖ’nün bu iki ülkede yapılanmalarını gündeme geldi. İsveç'in başkenti Stockholm'de PKK taraftarları olduğu belirtilen kişiler Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın resimlerini yaktı. İsveç’te Kuran yakılma eylemleri sonrasında ise Türkiye’de üyelik konusunda sert açıklamalar yapıldı.

Türkiye'nin kaygıları üzerine üçlü muhtıra imzalandı

Türkiye’nin İsveç ve Finlandiya’nın üyeliğine destek vermeyeceğini açıklaması üzerine 2022 yılında NATO Madrid Zirvesi’nde taraflar bir araya geldi. İsveç ve Finlandiya yönetimi atacaklarını adımları kayıt altına alarak, Türkiye ile üçlü muhtıra metni imzaladı. 10 maddelik muhtıraya göre İsveç ve Finlandiya terör örgütlerine karşı adım atmak ve uygulanan savunma sanayi yaptırımların kaldırılması konusunda sözler verildi. Üçlü Muhtıra çerçevesinde kurulan Daimi Ortak Mekanizma kuruldu.

Türkiye neler istedi?

Türkiye muhtıra metni çerçevesinde ve ortak mekanizma kapsamında başta İsveç'te bulunan terör örgütü yandaşlarının iadesi olmak üzere pek çok konuda adım atılmasını istedi. Bu kapsamda terör suçunda 32, adi suçlardan dolayı 37 kişiyle ilgili olarak iade talebi İsveç makamlarına ulaştırıldı. Türkiye’de 15 Temmuz darbe girişiminin mimarı olan FETÖ’nün de terör örgütü olarak tanınması yine Türkiye’nin talepleri arasında yer aldı. Terör örgütlerinin İsveç’teki finans kaynaklarının kesilmesi istendi. İsveç'in savunma sanayi firmalarına yönelik ambargosunun son bulması da Türkiye’nin talepleri arasında yer aldı.

Türkiye’nin talepleri ne kadar karşılandı?

İsveç’in üyelik sürecinde attığı adımların ne olduğuna ilişkin TBMM Dışişleri Komisyonu’nda Dışişleri Bakanlığı tarafında bilgilendirme yapılmıştı. Buna göre Türkiye'nin savunma sanayi firmalarına uygulanan ambargonun, şu anda uygulanmadığı belirtildi. İadesi talep edilen isimler arasından ise sadece bir kişinin iade edildiği kaydedildi. İade talepleri için İsveç'in özel bir savcı görevlendirdiği, bu savcının Türkiye’ye geldiği belirtildi. FETÖ’nün terör örgütü sayılmasına ilişkin bir adım ise İsveç makamları tarafından atılmadı. İsveç Anayasasında yapılan değişiklik ile İsveç'te terör örgütünü destekleme, güçlendirme veya teşvik etme kastı taşıyan faaliyetler suç kapsamına alındı.

F-16'lar gündem geldi

Türkiye, İsveç’e ‘evet’ demesi karşılığında ABD’den ise F-16 satış sürecinin işletilmesini talep etti. Telefon görüşmesi gerçekleştiren Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile ABD Başkanı Biden iki sürecin eş zamanlı yürütülmesi konusunda anlaşmaya varmıştı. TBMM’nin İsveç kararı sonrasında ABD Kongresi’nin F-16'ların satışına ilişkin atacağı adımlar da Ankara’dan takip ediliyor.