ABD, Türk firmaları tehdit ettiği ortaya çıkan elçilik görevlilerinin ismini sildi: 'Dava açılacak'

Türkiye’deki ABD Büyükelçiliği görevlilerinin Türk firma ve finans kuruluşlarına giderek, Rusya ile alışverişi kesmeleri konusunda tehdit ettiği ortaya çıkmıştı. Gazeteci Yusuf Tunçer'in haberine göre, Türk firmalarını dolaşarak tehditler savuran ABD İstanbul Başkonsolosluğu görevlilerinin adları, ABD Ticaret Bakanlığı'nın sitesinden kaldırıldı.

Rusya’nın düzenlediği Donbass operasyonu sonrasında Batı’nın Ruslara yönelik kişisel, kültürel ve ekonomik yaptırım kararlarına yenileri eklenmeye devam ederken, ABD'nin de diğer ülkelere bu konudaki baskısı sürüyor.

Son olarak ise gazeteci Yusuf Tunçer'in ortaya çıkardığına göre, Türkiye’de faaliyet yürüten ABD Büyükelçiliği ve konsolosluk görevlilerinin, Rusya ile iş yapan Türk firmaları ve finans kuruluşlarını ziyaret edip, yaptırım listesine eklemekle tehdit ettiği belirlenmişti. Şimdi ise Türk firmalarını yaptırımlarla tehdit eden ABD’nin İstanbul Başkonsolosluğunda görevli ABD Ticaret Bakanlığı personelinin isimleri bakanlığın internet sitesinden kaldırıldı.

ABD Ticaret Bakanlığı Sanayi ve Güvenlik Bürosu İstanbul Ofisi’nde görevli İhracat Kontrol Uzmanı Gülin Kan Yükseltan, ziyaretleri inkar etmeyip, sorulara yanıt vermeye yetkili olmadığını belirterek, aynı ofiste bir üst makamda görevli İhracat Kontrol Sorumlusu Elizabeth Blanch’a yönlendirmişti.

Sorulara cevap vermek yerine isimleri sildiler

ABD yetkilisi Elizabeth Blanch’e 26 Şubat'ta iletilen sorulara rağmen “Talebinizi, incelemeleri için Washington DC'deki BIS (Sanayi ve Güvenlik Bürosu) Kongre ve Halkla İlişkiler Ofisine sunacağım. Saat dilimi farklılıkları ve mevcut iş yükü göz önüne alındığında, bugün mesai bitiminden önce yanıt vermenin mümkün olmayacağını lütfen unutmayın” yanıtını alan Türk gazeteci, Washington’daki merkezden 5 gündür bir açıklama gelmediğini açıkladı. Üstelik bunun da ötesinde, Washington DC'den gelecek yanıtı beklenirken, Elizabeth Blanch ve Gülin Kan Yükseltan’ın isimleri, Bakanlığın resmi internet sitesinden kaldırıldı.

ABD Ticaret Bakanlığı Sanayi ve Güvenlik Bürosu İstanbul Ofisi’nde görevlilerin isim ve iletişim bilgilerinin yer aldığı https://www.trade.gov/turkey-contact-us adresinde unvan ve iletişim bilgileri yer alan Yükseltan ve Blanch’ın bilgilerine artık ulaşılamıyor.

'Bankaların ‘uyum departmanları' ABD finans sisteminin ajanları gibi çalışarak bilgi kaçırıyor'

Öte yandan bazı iş insanları da ABD baskı ve tehditlerine yönelik özellikle finans ve bankacılık ayağına dikkat çekti. Bankaların ‘uyum departmanlarının’ ABD finans sisteminin ajanları gibi çalıştığını belirten iş insanları, “Uyum departmanları, iş insanlarını ve bankaları yakan departmanlar. Bu kişilerin müşterilerle ilgili kişisel her türlü bilgiye erişme imkanı bulunuyor. Bu görevliler, çalıştığı bankanın işlem bilgilerini ABD’ye ispiyonluyor, verdikleri bilgilerle çalıştığı bankaya baskı uygulanıyor. Canları istemezse, bankanın yönetim kurulu başkanının telefonunu bile açmıyorlar. Yaptıkları, tam olarak casusluk faaliyeti! Bu departmanlarda görevlilerin bir kısmı, Batı’da çalışmış, devşirilmiş kişilerden oluşuyor” diye kaydetti. İş insanları, bu konuda özellikle bazı bankalardan oldukça şikayetçi.

'Uyum departmanlarının acilen kapatılması lazım'

Eskiden hazine ve dış operasyonlar birimi olduğunu söyleyen iş insanları, uyum departmanlarının Abdullah Gül döneminde faaliyete geçtiği bilgisini paylaşarak, “Uyum departmanlarının acilen kapatılması lazım” çağrısı yapıyor. Rusların artık Dubai’ye gittiğini de anlatan iş insanları, “Rus kartları bile Dubai’de geçiyor. Biz Troy’a geçiremedik ama Dubai rahatlıkla yapıyor ve kimse onlara bir şey diyemiyor.” ifadelerini kullandı.

Türk iş insanları dava açmaya hazırlanıyor

Bilindiği gibi, Türkiye Batılı ülkelerin tüm tehditlerine rağmen Rusya'ya herhangi bir yaptırımda bulunmayacağını açıklamıştı. O nedenle, Türk firmalarına yapılan baskı ve uygulamaların hukuki bir dayanağı bulunmuyor. Bu yüzden ABD, finansal sistem üzerinden Türk firmalarına baskı uyguluyor.

Aydınlık gazetesinin görüştüğü Türk iş insanları, firmaları ve finans kuruluşlarını ziyaret edip, yaptırım listesine eklemekle tehdit eden ABD görevlileri ile para transferlerini engelleyerek kişisel bütün bilgilerini ABD’ye bildiren bankalar ve bankaların uyum departmanındaki görevliler hakkında dava açmaya hazırlandıklarını söyledi.

Doç. Dr. Mutlu: Savcılıkların re’sen soruşturma başlatması ve bu görevlilerin 'istenmeyen adam' ilan edilmesi gerek

Olayın yasal boyutlarını Hacettepe Üniversitesi Milletlerarası Hukuk Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Erdem İlker Mutlu anlattı. Mutlu, suç duyurusuna bile gerek kalmadan çıkan haberlerden sonra savcılıkların re’sen soruşturma başlatması gerektiğini belirterek şunları aktardı:

“Savcılık re’sen yapmaz ise bir şikayet üzerine de harekete geçmek zorunda. Çünkü bu, yasadışı bir faaliyet. Yaptırım için ya Birleşmiş Milletler kararı ya da bakanlıkların yönergeleri olması lazım. Yoksa hukuk dışı bir olay. Baktığımız zaman her ikisi de mevcut değil. Hükümetin de doğrudan müdahale etmesi, bu görevlileri ‘persona non grata’ (istenmeyen adam) ilan etmesi lazım.”

“Bankalar bu bilgileri üçüncü taraflara paylaşamaz. Vatandaşlarımız, ticari sırlarını yabancılara verdikleri, ABD adına faaliyet yürüttükleri, yasal dayanak olmadan işlemlere engel oldukları için savcılıklara bu bankalar hakkında suç duyurusunda bulunabilir. Burada, Kişisel Verileri Koruma Kanunu askıya alınıyor. Bu faaliyet, ayrıca Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin özel yaşamın korunmasıyla ilgili 8. maddesine de aykırı.”

ABD'nin Türk Bankalarına operasyonu

ABD’nin yaptırımları kapsamında Türk bankalarına yönelik müdahaleleriyle ilgili kaynaklar, Emlak Bankası’nın SWIFT sisteminin bir gecede kapatıldığını, Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın ABD Dışişleri Bakanı Blinken ile yüz yüze görüşmesi sonucu sorunun çözüldüğünü anlatarak, “Bu kapsamda Nurol Yatırım Bankası ABD’ye kurban verildi” bilgisini paylaştı. Nurol Yatırım Bankası Aralık 2023’te yaptığı açıklamada, "Bankamızın, yatırım bankacılığı faaliyeti kapsamında birtakım işlemlerine dair Amerika Birleşik Devletleri resmi otoriteleri ile işbirliği içinde görüşmeler başlatılması gereği hasıl olmuştur" demişti. Cumhurbaşkanı Erdoğan da, ABD Başkanı Joe Biden ile 14 Aralık’ta yaptığı görüşme hakkında gazetecilerin yönelttiği sorulara cevabında; Nurol Bank'taki bir sorundan bahsettiğini ifade ederek, "Biliyorsunuz Nurol Bank ile ilgili bir sorun söz konusuydu. Nurol Bank ile ilgili sorunu da kendisi ile paylaştık" demişti.

Türkiye’de faaliyet yürüten Golden Global Yatırım Bankası’nın da bu kapsamda ABD tarafından kapatılmasının istendiği söyleyen kaynaklar, “Sırada o var” değerlendirmesinde bulundu. Banka, Rusya ve Çin pazarları başta olmak üzere farklı ülkelerden yaklaşık 60 milyon ABD doları tutarında dış ticaret bağlantılı işleme aracılık etmiş.

Ne olmuştu?

Batı dünyası ilk yaptırım paketini, Donetsk ve Lugansk Halk Cumhuriyetleri’nin Rusya tarafından tanınması üzerine 22 Şubat’ta kabul etmişti. Rusya'nın Ukrayna'ya dönük askeri harekatı sonrası da uygulananmaya devam ederek her alana yayılan yaptırımlar, Avrupa'da enerji krizi yaşanmasına sebep oldu.