Birçok veriyi ve değişkeni kullanarak pamuk fiyatlarını tahmin edebilen Türk yapay zeka modeli

Cotcast.ai Kurucu Ortağı Ertuğrul Kazancı, Serhat Ayan’la Yapay Zeka Günlüğü’ne konuk oldu.

Ertuğrul Kazancı, Cotcast’i şöyle tanıttı:

“Cotcast bir yapay zeka şirketi. Pamuk üzerine odaklanmış durumdayız. Yapay zeka ile pamuk fiyat tahmini gerçekleştiren başarılı bir yapay zeka modelimiz var. Aynı zamanda pamukla ilgili, pamuk profesyonellerinin ihtiyaç duyduğu tüm verileri farklı kaynaklardan tek çatı altında toplayıp, en etkin şekilde sunan bir mobil ve web çözümü bu projemiz.”

Pamuk fiyatlarını tahmin eden yapay zeka projesinin bir ihtiyaçtan doğdunu ifade eden Kazancı, sektörün hacimsel büyüklüğüne değindi:

“Bu proje bir ihtiyaçtan doğdu. Ortağım Emre Balduk, tekstilci bir aileden geliyor. Çiftçilikten başlamışlar. Şu anda iplik üretim tesisleri var. Ortalama bir iplik üretim tesisi yılda yaklaşık 20 bin ton pamuk tüketiyor. Pamuk borsada kağıt olarak işlem gören bir ürün. Küreselde de bir fiyatlaması söz konusu. Bir yandan siparşiler alınıp üretim yapılırken, diğer yandan da pamuğu en doğru zamanda en doğru fiyata almak çok önemli bir ihtiyaca dönüşmüş. Emre ile bu konuda görüştük. Bir Tübitak projesi yapmaya karar verdik bu konuda; yani pamuk piyasalarının takip edilmesi ve pamuk fiyatının tahmin edilmesiyle ilgili. İkimiz de Kahramanmaraş’lıyız. Kahramanmaraş, tekstilde önemli bir şehir. Tekstil dev bir sektör: 1,7 trilyon dolarlık bir hacim var. Kahramanmaraş da dünyadaki pamuk ipliğinin yüzde 36’sını üreten çok önemli bir nokta. O yüzden tekstil ile hep iç içeydik.

Pamuk da şöyle bir ürün: insanın temel ihtiyaçlarından birisi giyinmek. Tekstil sektörü zaten bunu karşılıyor. Tekstilde kullanılan liflerin de yüzde 31’i pamuk lifleri. Pamuk da tekstilde bir noktada ana hammadde diyebiliriz. Tekstil tarafında böyle bir ihtiyaç oluştu. Uzun yıllardır yazılım sektöründeyim. Kurucu ortağı olduğum üç yazılım şirketi var. Yapay zeka da son 3-4 senedir oldukça gündemimizdeydi. Farklı sektörlerde projelerimiz vardı. Siber güvenlik, telekomünikasyon gibi sektörlerde projeler yürüttük. Yapay zeka tarafında yetkin bir ekibimiz de vardı. Bu pamuk piyasasının takibiyle ilgili bir yapay zeka projesi yapılabileceğini ön görüyorduk. Tübitak’ın da desteğini alarak orada adımı atmış olduk.”

Yapay zeka modeli için nasıl bir çalışma yürüttüklerini, kaç günlük veri ve kaç değişken kullandıklarını paylaşan Ertuğrul Kazancı, hata payının düşüklüğünü ve yapay zeka modelinin başarısını vurguladı:

“Bizim burada tahmin ettiğimiz, ICE-2 adında Amerika’da yer alan bir vadeli işlem borsası. Pamuk biraz daha Amerika’nın domine ettiği bir ürün. Amerika hem çok önemli bir üretici hem de çok önemli bir tüketici. Ticaret de veriye dayanıyor. Bu ICE-2 isimli vadeli işlem borsası Türkiye için de önemli. Türkiye’de de Amerikan pamuğu kullanılıyor ve ICE-2 üzerinden işlem görüyor. Dolayısıyla Amerikan pamuğu dışındaki pamukların fiyatında da belirgin bir etkisi var. Biz bunun zaten yarınki kapanış değerini ve önümüzdeki beş günlük trendini takip ediyoruz. Yaptığımız şu: Dünyadaki pamuk verilerini farklı kaynaklardan alıyoruz, işliyoruz, analiz ediyoruz, görselleştiriyoruz ve sunuyoruz. Bir yandan da yapay zeka modelinde bunu kulanıyoruz. Elimizde 3 bin 188 günlük bir veri var. Her bir gün için 580 feature yani 580 farklı değişkenimiz var. Bunların bir kısmı alıp kullandığımız veriler. Bir kısmı da sektör uzmanlarıyla, çiftçilerle, tekstilcilerle, ticaretle uğraşanlarla yaptığımız görüşmelerden elde ettiğimiz veriler. Yani topladığımız veriler ile bu sektör tecrübesine dayanan verileri çaprazladık. 3 bin 188 günlük veriyi ve 580 değişkeni yapay zeka işliyor. Buna göre bir tahminde bulunuyor.

Tabii bu zaman serisi ve büyük veri problemlerinde olan bir sorunla ilgili yapay zeka bir imkan sağlıyor. Geleneksel yöntemlerle veya insan eliyle işlenemeyecek kadar büyük bir veriyi, yine insanın yapamayacağı bir hızda işliyor yapay zeka. Oluşturduğumuz modeli birçok testlerle sınayıp optimize ediyoruz. Şu anki hata payımız yüzde 0,56 civarında. Binde beş buçuk. Çok başarılı bir rakam. Zaten hikaye oradan sonra şekillendi. Tübitak projesinden sonra çok başarılı bir sonuç elde edince bunu ürünleştirmeye karar verdik. Bu tabii bizim yaptığımız 154’üncü model oldu. 153 kere yaptık ve bu başarı oranına 154’üncü modelde ulaştık. Tabii bir iyileşme trendi gördük. Ar-ge çalışmaları hep böyledir. Her adımda biraz daha ileriye gitti. Tabii bizi de şaşırtan bir sonuç elde ettik diyebilirim.”

Ürünleşme aşamasına geçmelerinin de ihtiyaçtan doğdunun altını çizen Kazancı, ürünlerinin hızlı ve kolay erişilebilir bir platformda müşterilerin hizmetine sunulması yönünde süratle çalıştıklarını belirtti:

“Bu sonuca ulaştıktan sonra ürünleştirmeye karar verdik. Pamuk profesyonelleri, yani çiftçiden kumaş perakendeye kadar her kademede pamuk var ve geniş bir kitle takip ediyor. Pamuğu takip etmek için birçok veri kaynağından veri izlenmesi gerekiyordu. Pamuğun geniş üretim alanı olan Teksas’taki bir kasırga söylentisi hemen fiyatları etkileyebiliyor. ABD Tarım Bakanlığı’nın arz, talep ve durum raporları var haftalık veya aylık. Bunlar yayınlanınca hemen piyasaya etkisi oluyor. Pamuk bir vadeli işlem gören emtia olduğu için, büyük oyuncuların pamukla ilgili yaptıkları durum raporları var. Onun dışında temel yayınlar da var. Pamuk çok temel bir ürün olduğu için hakkında yayınlar var. Yani pamuk profesyonellerinin 10-15 farklı kaynaktan takip etmesi gereken tüm verileri topluyoruz. Onları da mobilde, web’de sunmaya karar verdik. Kullanıcının en kolay ve hızlı erişebilmesi için.”

Ertuğrul Kazancı, yapay zekanın gizli örüntüleri de keşfederek verilerde insanların fark edemediği gizli bağları yakalayabildiğini ifade etti:

“Yapay zekanın temel katkılarından birisi de, veri setindeki gizli örüntüleri ve gizli ilişkileri tespit edebilmesi. Yani insan eliyle tespit edilemeyecek o gizli örüntüleri bulabiliyor. Yapay zekanın burada ne yapacağında bir kara kutu mantığı da var. O yüzden sürpriz ve şaşırtıcı sonuçlar çıkabiliyor. Ben bunu bazen ustaların tecrübelerine ve sezgilerine dayanarak haklı olması gibi görüyorum. Tam mantıkla açıklanamıyor ama biliyorsunuz, dediği doğru. Yapay zeka da böyle şaşırtıcı örüntüler bulabiliyor verilerde.”

Kazancı’ya göre üreticilerin bir yandan sipariş-stok durumunu takip etmesi diğer yandan da sürekli değişkenlere bağlı olan pamuk fiyatlarına odaklanması oldukça stresli ve yorucu bir süreçti. Yapay zeka çözümüyle bu noktada ciddi bir sorunun aşılabileceğinin altını çizen Ertuğrul Kazancı, sözlerini şöyle sürdürdü:

“İplik üretiminden örnek verelim. Bir yandan bir satış operasyonu yürüyor. Satışın ne zaman, kime ve ne kadar olacağına dair bir belirsizlik var. Bazen büyük siparişler olurken bazen boşluk oluyor. Bu siparişlerin bir teslim süresi var. Bir yandan içeride devasa bir üretim var. Tekstil emek yoğun bir sektör. Ciddi bir istihdam ve enerji yükü var. Bir tarafta stoklar var. Ortalama bir iplik fabrikası yılda 20 bin ton yani 20 milyon kilogram pamuk tüketiyor. Bunun depolanması, sevkiyatı vs. başlı başına bir operasyon. Zaten üreticinin başında planlamayla ilgili büyük bir mücadele var. Bir yandan bunların hepsiyle boğuşan üretici, diğer yandan en uygun pamuğu almaya çalışıyor. Bazen pamuğu bir cent ucuza alabilmek, bir yıllık tüketimde bir milyonluk kâra dönüşebiliyor. İşte Cotcast.ai burada devreye giriyor. Üretici pamuğu doğru zamanda alabilsin diye ona ön görüler sunuyor. Pamuk fiyatını daha iyi takip edebilmesi için ona yardımcı oluyor. Böyle korkunç bir operasyonun içerisinde ana maliyet kalemi olan pamuğun doğru zamanda doğru fiyata alınabilmesi için yapay zeka gücüyle, büyük bir veri setiyle ve uzman görüşlerinin de içine alındığı başarılı bir modelle üreticiye destek olacak şekilde konumlandık.”