Rusya ile ekonomik ilişkileri değerlendiren Pekcan: Amaç, 100 milyar dolar hedefine ulaşmak için yeni yollar bulmak

Türkiye-Rusya ilişkilerini değerlendiren Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefine başta ekonomik, ticari, kültürel ve siyasi olmak üzere stratejik bütün bu alanlarda gayretli çalışmalarla ulaşılacağına inancının tam olduğunu söyledi. Pekcan, “Amacımız, dengeli bir ticaret yapısıyla 100 milyar dolar hedefine ulaşmak için yeni yollar bulmaktır” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in başkanlığında 8 Nisan’da Moskova’da Türkiye-Rusya Üst Düzey İşbirliği Konseyi’nin sekizinci toplantısı gerçekleşti. Türkiye ile Rusya arasındaki ekonomik ilişkiler hem ÜDİK Toplantısı’nda hem de liderlerin ikili görüşmelerinde önemli bir gündem maddesi olarak yer alırken yeni hedefler de belirlendi.

Erdoğan’ın Rusya ziyaretine eşlik eden Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan, iki ülke arasındaki ekonomik ve ticari ilişkileri, belirlenen hedeflere ulaşmak için nelerin yapılacağını Sputnik’e anlattı.  Bakan Pekcan’ın sorularımıza verdiği yanıtlar şöyle:

‘TİCARİ VE EKONOMİK İLİŞKİLERİN GÜÇLENDİRİLMESİ KONUSUNDA AZAMİ ÇABA GÖSTERMEKTEYİZ’

- Türkiye ile Rusya arasındaki ekonomik ve ticaret ilişkilerinde gelinen noktayı nasıl değerlendiriyorsunuz?

Ticaret Bakanlığı olarak Türkiye ile Rusya arasındaki ticari ve ekonomik ilişkilerin güçlendirilmesi konusunda azami çaba göstermekteyiz. 2018 yılında Rusya’ya ihracatımız bir önceki yıla oranla yüzde 24’lük artışla 3.4 milyar dolara çıkmıştır. Dünyadan yapmış olduğumuz ithalatımız yüzde 4.6 azalmasına rağmen, Rusya’dan ithalatımız ise yüzde 14.3’lük bir artışla 22.3 milyar dolara yükselmiş ve ikili ticaretimiz 25.7 milyar dolar seviyesine ulaşmıştır. 2019 yılının ilk 3 ayında ise Rusya’ya ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine oranla yüzde 6 artışla 864 milyon dolara yükselmiştir. Rusya’dan ilk 3 aydaki ithalatımız ise yüzde 12’lik düşüşle 5.2 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

‘TİCARETİMİZİ DAHA DENGELİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR YAPIYA KAVUŞTURMAMIZ GEREKİYOR’

İkili ticaretimizi artırırken, aynı zamanda ticaretimizi daha dengeli ve sürdürülebilir bir yapıya da kavuşturmamız gerekiyor. Bu kapsamda, iki ülke arasında potansiyel taşıyan ürünlerdeki ticaretimizi daha da artırmalıyız. Özellikle işlenmiş tarım ürünleri, makine, ilaç, kozmetik ürünleri, otomotiv yan sanayi ürünleri, hazır giyim, inşaat malzemeleri ve mobilya gibi ürünlerde; Rusya Federasyonu’nun dünyadan önemli miktarda ithalatı olduğu görülmektedir. Ülkemiz ise bu ürünlerde dünyaya kaliteli ve uygun fiyatlı ürün arz etmektedir. Ancak bu ürünlerde Rusya’ya ihracatımız potansiyelinin oldukça gerisinde kalmıştır.  Önümüzdeki dönemde özellikle Türk-Rus Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) bünyesinde kurmuş olduğumuz “Ticaret, Yatırımlar ve Bölgesel İşbirliği” Çalışma Grubu Toplantısı kapsamında söz konusu potansiyel ürünlerdeki ticareti geliştirmek üzere atabileceğimiz adımları planlayacağız.

‘İKİ ÜLKE ARASINDA YATIRIM İLİŞKİLERİ DE SON DERECE ÖNEMLİDİR’

Öte yandan iki ülke arasındaki yatırım ilişkileri de son derece önemlidir. Firmalarımızın üçüncü ülkeler üzerinden Rusya’ya gerçekleştirmiş olduğu yatırımlar da dikkate alındığında, Rusya’da gerçekleştirilen Türk yatırımlarının toplam sermaye pozisyonu tutarı yaklaşık 10 milyar dolara ulaşmaktadır. Ülkemizde 2.191 adet Rusya sermayesine sahip şirket faaliyet göstermektedir. Rusya bu rakamlar ile Türkiye’de en fazla yabancı sermayeli şirket bulunduran 7. ülke konumundadır. Rusya’nın üçüncü ülkeler üzerinden yaptığı yatırımlar da dikkate alındığında ülkemizdeki toplam yatırım tutarı yaklaşık 10 milyar dolardır. Rusya, Türk müteahhitlerinin dünyada en çok proje üstlendiği ülke konumunu sürdürmektedir. Müteahhitlik firmalarımız tarafından Rusya’da yaklaşık 73.1 milyar dolar değerinde 1961 proje üstlenilmiştir. Türk yatırımcıları ve müteahhitlik firmaları halihazırda Rusya Federasyonu’nun çeşitli bölgelerinde başarılı bir şekilde faaliyet göstermekte ve bu bölgelerin kalkınmasına büyük katkılar sağlamaktadır.

‘AMACIMIZ, 100 MİLYAR DOLAR HEDEFİNE ULAŞMAK İÇİN YENİ YOLLAR BULMAKTIR’

- Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Rusya ziyaretinde ‘ekonomik ve ticari ilişkiler’  önemli gündem maddelerinden biriydi. 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefine ulaşılması için atılacak adımlar neler olabilir?

Ticareti bugün sosyal, kültürel, siyasi ve askeri alanlardan bağımsız değerlendirmek mümkün değildir. Sayın Cumhurbaşkanımız ve Rusya Federasyonu Devlet Başkanı tarafından geçtiğimiz günlerde Rusya’da gerçekleştirilen temaslarda ortaya konulan 100 milyar dolarlık ticaret hacmi hedefine başta ekonomik, ticari, kültürel ve siyasi olmak üzere stratejik bütün bu alanlarda gayretli çalışmalarımız ile ulaşacağımıza inancımız tamdır. Amacımız, dengeli bir ticaret yapısıyla 100 milyar dolar hedefine ulaşmak için yeni yollar bulmaktır.

‘ÖNCELİĞİMİZ TEKNİK ENGELLERİN BİR AN ÖNCE KALDIRILMASIDIR’

Önceliğimiz ülkemiz açısından 12. büyük pazar olan Rusya’ya ihracatımızda ortaya çıkan nakliye, gümrük ve tarımsal ürünlerdeki bir takım uygulamalar gibi teknik engellerin bir an önce kaldırılmasıdır.  Liman altyapı ve kapasitelerinin güçlendirilmesi, yüksek asgari referans fiyat uygulamasından vazgeçilmesi, ikili ticarette yerli para kullanımının artırılması gerekmektedir. Ayrıca Rusya tarafından vizelerin kaldırılması ve geçiş belgesi sayılarının artırılması iki ülke arasındaki ticarete hem Türkiye’nin hem de Rusya’nın ihracatı açısından olumlu katkıda bulunacaktır. 

TÜRK-RUS KEK 16. DÖNEM TAPLANTISI TÜRKİYE’DE GERÇEKLEŞECEK

Diğer taraftan iki ülke arasındaki Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) Mekanizmasına ve KEK Bünyesinde oluşturulmuş olan Çalışma Gruplarının yapacakları toplantılara büyük önem veriyoruz. Bu çerçevede, Türk-Rus KEK 16. Dönem Toplantısı’nı önümüzdeki Temmuz ayında ülkemizde gerçekleştirmek üzere Rus makamları ile uzlaştık. 3 Nisan 2019 tarihinde Rusya Federasyonu KEK Eşbaşkanı Sayın Novak ile gerçekleştirdiğimiz görüşmede ise, ikili ticari ve ekonomik ilişkilerimizin gelişmesinin önünde engel teşkil eden sorunların çözümü konusunda KEK bünyesinde kurulmuş olan Çalışma Gruplarının etkin bir şekilde kullanılması konusunda mutabık kaldık.

Bu kapsamda, söz konusu KEK Toplantısı öncesinde, iki ülke arasında KEK bünyesinde kurulmuş olan Ticaret, Yatırımlar ve Bölgelerarası İşbirliği, Sanayi Alanında İşbirliği, Bankacılık ve Finans Alanında İşbirliği, Ulaştırma Alanında İşbirliği, Enerji Alanında İşbirliği, Otomotiv ve Makine Sektörlerinde İşbirliği ve Gemi ve Yat Sektörlerinde İşbirliği Çalışma Grupları toplantılarını düzenleyeceğiz.  

Söz konusu çalışma gruplarına ek olarak, tarım alanında yeni bir çalışma grubu kurulması ile ilaç sektöründe işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla bir alt çalışma grubu kurulmasına yönelik olarak da gerekli çalışmaları başlattık.  Söz konusu çalışma grupları bünyesinde iki ülke ilgili kurum ve kuruluşlarımız görev alanlarına giren konularda ikili ticaretimizdeki sorunları tespit edecek ve çözüm önerilerini somut bir şekilde KEK komisyonuna rapor edeceklerdir. Bu çalışmaların neticesinde söz konusu sorunların çözümü çerçevesinde gerekli adımları atmak üzere Temmuz ayında Rus makamları ile Karma Ekonomik Komisyonu toplantısında bir araya gelecek ve söz konusu raporları değerlendireceğiz.

‘RUSYA’DAN ÜLKEMİZE İTHALATTA YEREL PARALARIN KULLAMINI ÖZENDİRİCİ ÇALIŞMALAR YAPMAKTAYIZ’

- Rusya’daki görüşmelerde iki ülke arasındaki ticari ilişkilerde yerli paraların kullanılması da gündeme gelmişti. Bu konudaki süreç nasıl işleyecek, neler planlanıyor?

Yerel para ile ticaretin amacı, ülkelerin üçüncü bir para birimine bağlı kalmadan ulusal para birimleri ile dış ticaret yapmalarını sağlamaktır. Yerel paralar ile ticaret, ülkelerin döviz rezervi tutuma ihtiyacını azaltmakta ve ithalatın finansmanını kolaylaştırmaktadır. Bu durum, finansmana erişim ve dışarıdan borçlanma konularında sıkıntı yaşayan başta KOBİ’ler olmak üzere bir çok işletme için avantajlı olacaktır. Rusya yerel paralar ile ticaret hususunda yüksek potansiyel taşıyan ülkelerden birisi olarak değerlendirilmektedir.

2018 yılında ihracatımızın yüzde 11.1 yerel paralarla gerçekleştirilirken, ithalatımızda bu oran yalnızca yaklaşık yüzde 0.5’dir. İkili ticaretimizde yerel paraların kullanım oranları açısından bir dengesizlik söz konusudur. Bu kapsamda yerel paralarla yapılan ticaretin dengeli hale getirilebilmesi için Rusya’dan ülkemize ithalatta yerel paraların kullanımını özendirici çalışmalar yapmaktayız.

BANKACILIK VE FİNANS ÇALIŞMA GRUBU TOPLANTISI TEMMUZ’DA

Karma Ekonomik Komisyonu (KEK) Mekanizması altında kurulmuş olan ve iki ülke Merkez Bankaları başkanlığında toplanan Bankacılık ve Finans Çalışma Grubu yerel paralarla ticaret imkanlarının araştırılması ve teşvik edilmesi amacıyla her yıl düzenli olarak gerçekleştirilmektedir. Son toplantısı 20-21 Haziran 2018 tarihinde Kaliningrad’da gerçekleştirilmiş olan söz konusu çalışma grubu bir sonraki toplantısını önümüzdeki Temmuz ayında gerçekleşecek olan KEK Toplantısından önce yapacaktır. 

‘SWAP ANLAŞMASININ İMZALANMASI DEĞERLENDİRİLİYOR, MIR KARTLARIN TÜRKİYE’DE KULLANIMI BAŞLAYACAK’

Diğer taraftan, iki ülke arasında yerel paralarla ticaretin kullanımının yaygınlaştırılmasını sağlayacak SWAP Anlaşması’nın imzalanmasının değerlendirilmesi de Rusya ile önemli gündem konularımızdan birisidir.  Bu noktada sevindirici bir gelişme olarak Rus Ulusal Ödeme Sistemi olan MIR kartlarının bir özel bankamız bünyesinde yakın zamanda Türkiye’de kullanıma başlayacağını belirtmek isterim. MIR kartların kabulü ile ülkemizi ziyaret eden yaklaşık 6 milyon Rus turistin bankacılık işlemlerine önemli bir kolaylık sağlanacak ve iki ülke arasında yerel paralarının kullanımını özendirici bir altyapı sağlayacaktır.

‘GAZPROM AÇIKLAMASI İŞBİRLİĞİ AÇISINDAN ÖNEMLİ BİR GÖSTERGE’

Son olarak Rus hükümetinin yerel paralarla ticaret konusuna yaklaşımını ortaya koyması açısından önem taşıyan 22.03.2019 tarihli basın açıklamasında Gazprom Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Andrey Kruglo’nun, doğalgaz ticaretinin bir bölümünün ulusal para birimleriyle yapılmasını desteklediği belirtmiş olması da önümüzdeki dönemde bu alanda yapılacak işbirliği açısından önemli bir gösterge arz etmektedir.

İŞADAMLARIN SORUNLARI VE TALEPLERİ

- Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Rusya Devlet Başkanı Putin iş dünyası ile de bir araya geldi. İş insanlarının sorunları ve talepleri noktasında neler yapılması öngörülüyor?

Ticaret Bakanlığı olarak işadamlarımızın Rusya Federasyonu ile gerçekleştirdikleri ticari ve ekonomik ilişkilerde karşılaştıkları sorunları yakından takip ediyor ve söz konusu sorunlara çözümler geliştirmek üzere gerek Bakanlığımız birimleri gerekse de ilgili bakanlık ve kurumlarımızla koordineli çalışmalar yürütüyoruz.  Bu kapsamda Türkiye ve Rusya arasında inşaat, turizm, taşımacılık-lojistik, telekomünikasyon, bankacılık-sigortacılık gibi iki ülke ekonomik ilişkileri açısından çok önemli olan hizmet sektörlerini serbestleştirmeyi ve ayrıca tüm sektörlerdeki ülkemiz yatırımlarının korunmasını amaçlayan Hizmet Ticareti ve Yatırım Anlaşması (HTYA) müzakerelerini sürdürmekteyiz. Özellikle iş adamlarımızın en önemli sıkıntılarının başında gelen karayolu kotaları ile vize konusunun kökten çözümü olacak söz konusu Anlaşmanın Rus tarafı ile imzalanabilmesi için azami çabayı gösteriyoruz.

Öte yandan söz konusu anlaşmanın müzakereleri devam ederken, özellikle karayolu taşımalarında mevcut kotaların artırılması, ülkemiz sürücülerine uygulanan vizelerin kaldırılması, ülkemiz menşeli ürünlere yönelik referans fiyat uygulamalarından vazgeçilmesi, yaş sebze meyve ihracatımızda gümrük kapılarında Rus tarafınca olağanüstü sıklıktaki denetimlerin kaldırılması,  2 yıl bakım tamire alınacak olan Gelincik Limanına alternatif liman altyapılarının tamamlanması  ve ro-ro hattı kurulmasına yönelik çalışmaların hızlandırılmasına yönelik girişimlerimiz devam etmektedir. Söz konusu hususlar tüm platformlarda Rus makamları nezdinde dile getirilmektedir.

Önümüzdeki dönemde gerçekleştirilecek olan Türk-Rus KEK 16. Dönem Toplantısı ile söz konusu KEK bünyesinde oluşturulan Çalışma Gruplarının en önemli gündem maddeleri iş adamlarımızın Rusya’ya yönelik ticarette karşılaştıkları anılan sorunlar olacaktır.