Sağlık verilerinin aktarılmasında 'yazılı rıza' şartı kaldırıldı

Sağlık Bakanlığı’nca hazırlanan ‘Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik’ Resmi Gazete’de yayımlandı. Verilerin aktarılmasında aranan yazılı rıza şartı kaldırılırken, ebeveynler çocuklarının kaydına onaysız erişecek, ruh sağlığı ve kadın hastalıkları gibi verilere kısıtlı sayıda personel ulaşabilecek, ölen kişilerin bilgileri 20 yıl saklanacak.

Resmi Gazete'de yayımlanan 'Kişisel Sağlık Verileri Hakkında Yönetmelik'te değişiklik yapıldı. Yeni düzenlemede, kişiye ait sağlık verilerinin işlenip, aktarılmasında aranan 'yazılı rıza' şartı yer almadı. Ayrıca avukatlar, müvekkilinin sağlık verilerini genel vekâletname ile talep edemeyecek. Ölmüş bir kimsenin sağlık verileri, en az 20 yıl süreyle saklanacak. Veriler, bilimsel çalışmalarda anonim olarak kullanılabilecek. Özellikle ruh sağlığı ve kadın hastalıkları gibi verilere kısıtlı sayıda sağlık personeli ulaşabilecek.

TTB İTİRAZ ETMİŞTİ, YENİDEN DÜZENLENDİ

Sağlık Bakanlığı’nın 2016 yılında çıkardığı yönetmelik, Türk Tabipleri Birliği’nin (TTB) itirazları nedeniyle yargıya taşınmış ve iptal edilmişti. Yönetmelik yeniden hazırlandı ve dün Resmi Gazete’de yayımlandı.

Yeni yönetmeliğin bugün Resmi Gazete'de yayımlanmasıyla, 20 Ekim 2016 tarihli 'Kişisel Sağlık Verilerinin İşlenmesi ve Mahremiyetinin Sağlanması Hakkında Yönetmelik' yürürlükten kaldırıldı. Yönetmeliğin tanımları düzenleyen 3'üncü maddesine 'açık veri', 'açık sağlık verisi', 'ilgili kullanıcı', 'kimliksizleştirme', 'kişisel verilerin imha edilmesi', 'kişisel verilerin silinmesi', 'kişisel verilerin yok edilmesi', 'maskeleme' gibi yeni tanımlar girdi. 

YAZILI RIZA ARTIK YOK

Eski yönetmelikte olan kişisel sağlık verilerinin işlenmesinde genel ilke ve esasları düzenleyen 5'inci maddedeki bazı şartlar, yeni yönetmelikte yer almadı. Bu kapsamda kişiye ait sağlık verilerinin işlenip aktarılmasında aranan 'yazılı rıza' şartı kaldırıldı.

Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'nun 6’ıncı maddesiyle, sağlık ve cinsel hayata ilişkin kişisel verilerin kişinin rızası olmadan işlenebilmesi için 'kamu sağlığının korunması', 'koruyucu hekimlik', 'tıbbî teşhis', 'tedavi ve bakım hizmetlerinin yürütülmesi', 'sağlık hizmetleri ile finansmanının planlanması ve yönetimi' şartı koşulmuştu. 

Yeni yönetmelikte olmayan ilkeler ise şöyle: "Sağlık hizmet sunucularında görevli kişiler, ilgili kişinin sağlık verilerine ancak verilecek olan sağlık hizmetinin gereği ile sınırlı olmak kaydıyla işleyebilir ve erişebilir. Kişisel sağlık verilerini işleyen veya görevi gereği kişisel sağlık verilerine erişen herkes, bu verilerle ilgili olarak sır saklama yükümlülüğü altındadır. İlgili kişinin ayrıntılı bir şekilde bilgilendirilmesi, yazılı rızasının alınması ve bu rızanın muhafaza edilmesi hâlinde ilgili kişiye ait sağlık verileri, rıza doğrultusunda işlenebilir ve aktarılabilir."

SINIRLI ERİŞİM

Sağlık hizmeti sunumunda görevli kişiler, ilgili kişinin sağlık verilerine ancak verilecek olan sağlık hizmetinin gereği ile sınırlı olmak kaydıyla erişebilecek.

Geçmiş sağlık verilerinin herhangi bir kimse tarafından erişilmesini istemeyen kişilere, ilgili gizlilik tercihi e-Nabız üzerinden sunulacak. Bu gizlilik tercihini kullanan kişilerin geçmiş sağlık verilerine ancak kişinin kendisi tarafından beyan edilen telefon numarasına gönderilecek olan kodun hekim ile paylaşılması ve hekim tarafından sisteme girilmesi halinde erişilebilecek. Mahremiyet düzeyi daha yüksek olan, başkaları tarafından görülmesi ve bilinmesi halinde kişilerin sosyal hayatını ve ruh sağlığını olumsuz etkileme riski taşıyan kişisel sağlık verileri (psikiyatri ve kadın hastalıkları gibi) bakanlıkça belirlenecek ve sağlık personelinin bu verilere erişimine ölçülü kısıtlar getirilebilecek.

EBEVEYNLER ÇOCUKLARININ KAYDINA ONAYSIZ ERİŞECEK

Yeni yönetmelikte anne babaların çocuklarının sağlık kayıtlarına onaysız erişmelerine ilişkin düzenleme de yapıldı. 'Çocukların sağlık verilerine erişim' başlıklı 8'inci maddede "Ebeveynler, çocuklarına ilişkin sağlık kayıtlarına herhangi bir onaya ihtiyaç duyulmaksızın e-Nabız üzerinden erişebilir" denildi. Düzenlemeye göre ayırt etme gücüne sahip çocuklar, sağlık geçmişlerine ebeveynlerinin erişimini e-Nabız üzerinden izne tabi tutabilecek.

AVUKATLARIN MÜVEKKİLLERİNİN VERİLERİNE ERİŞİMİ

Getirilen bir başka değişiklik ise sağlık verilerine avukatların erişimi konusunda oldu. 10’uncu maddeye göre avukatların müvekkillerinin sağlık verilerini talep edebilmeleri için 'açık rıza gösteren özel bir hüküm' olması gerekecek.

Söz konusu maddede "Avukatlar, müvekkilinin sağlık verilerini genel vekâletname ile talep edemezler. Müvekkiline ait sağlık verilerinin avukata aktarılması için düzenlenmiş olan vekâletnamede, ilgili kişinin özel nitelikli kişisel verilerinin işlenmesi ve aktarılmasına ilişkin açık rızasını gösteren özel bir hüküm bulunması gerekir" ifadesine yer verildi.

ÖLEN KİŞİNİN VERİLERİ 20 YIL SAKLANACAK

Yönetmelikte ölmüş bir kimsenin sağlık verilerini alma konusu da düzenlendi. 11’inci maddede, ölmüş bir kimsenin sağlık verilerini almaya, veraset ilamını ibraz etmek suretiyle murisin yasal mirasçılarının münferit olarak yetkili olduğu belirtildi. Ölmüş bir kimsenin sağlık verileri ise en az 20 yıl süre ile saklanacak.