Bu açıklama ne kadar gerçeği yansıtıyor? Nükleer anlaşmanın İran'ın askeri potansiyeline etkisi ne olacak? Rus Ortadoğu ve Asya araştırmaları uzmanı Vladimir Sajin, konuyla ilgili şu yorumda bulundu:
"Nükleer anlaşmanın, ülkenin askeri potansiyeline etkisi muhakkak olacaktır. Özellikle de bu gücün, nükleer potansiyele dönüşmesini engelleme yönünde… Elbette, Tahran, Viyana'da imzalanan Ortak Kapsamlı Eylem Planı'nı titiz şekilde uygularsa, bu etki minimuma inecektir. Umarız Tahran bu anlaşmanın tüm taleplerini yerine getirir, çünkü aksi takdirde İran için felakete dönüşür."
Nükleer anlaşmanın başlıca sonucu, İran'ın nükleer silah elde etme olasılığının minimize edilmesi.
İRAN ORDUSUNUN GÜCÜ
Diğer yandan, uzun yıllardır devam eden yaptırımlara rağmen, İran silahlı kuvvetlerini güçlendirmeyi başardı. Tahran, Ortadoğu ve Orta Asya'nın en güçlü ordusuna sahip. Ülkenin toplam askeri personel sayısı, farklı verilere göre, 540-900 bin arasında. Veriler arasındaki bu fark, ülkede silahlı kuvvetler konusunun tamamen kapalı olmasından kaynaklanıyor. İran dışındaki çeşitli kaynaklar, ülkenin asker sayısı, silahları ve askeri teçhizatına ilişkin belirsiz bilgiler veriyor.
Silah ve askeri teçhizat alanında ise durum daha karmaşık. Silahların büyük bölümü, 1960-70'li yıllarda üretildi. Hatta 1940-50'li yılların silahları bile halen kullanılmakta. Bazı gemiler ve topçu sistemleri, bunun örneklerinden. Hava Kuvvetleri de halen ABD yapımı eski F-4, F-5, Fransız yapımı Mirage F-1, Çin yapımı F-7 ve Sovyet yapımı Su-24 ve Su-25 gibi eski savaş uçaklarını kullanıyor. Yeni sayılabilecek uçaklar arasında MiG-29 ve Amerikan F-14'leri gösterilebilir.
Rus askeri uzman Yuriy Bondar, İran'da askeri teçhizat modernizasyonunun tam hız ilerlediğini belirterek şunu söyledi:
"Uzun süre boş oturmayan İranlılar, yeni silahlar ediniyor. Şu anda robot teknolojileri, insansız hava araçları çok gelişmiş durumda. Üstelik hem taktik hem de acil müdahale ve stratejik anlamda. Radar istasyonlarını koruyabilecek sistemler geliştirdiler."
İran savunma sanayisinin ürettiği silahlar ve askeri teçhizat, ‘fiziksel' olarak yeni olsalar da tasarım özelliklerine göre ya lisanslı ya da eskimiş yabancı modellerin birebir kopyası. Bu nedenle İran işletmelerinden çıkan askeri teçhizat, ileri teknoloji olarak sınıflandırılamaz. En modern silah türleri arasında, İran'da üretilen füzeler gösterilebilir.
İran füze sanayisindeki araştırma ve deneme çalışmaları sürüyor. İran, ambargoya, birçok teknik ve teknolojik zorluklara rağmen, füze potansiyelini hızlı şekilde geliştiriyor. Tahran bu kapsamda, geçen hafta, yeni sınıf ‘karadan-karaya' füzesini tanıttı. Bu füzeler, 500 kilometre mesafedeki hedefleri yüksek hassasiyetle vurabiliyor. Ayrıca 2 bin kilometrelik menzile sahip balistik füzeler üzerindeki çalışmalar da devam ediyor.
Şunu da hatırlatmamız gerekir ki, askeri teçhizat ve teknoloji ambargosu savunma silahlarını kapsamıyor. Bu nedenle yaptırımlardan kurtularak ek finansal ve ekonomik olanaklar elde eden İran, Viyana anlaşmaları çerçevesinde, gelecekte diğer ülkelerle olan askeri işbirliğini genişletebilir.
Bu kapsamda Rusya, İran'ın en önemli ortağıdır, çünkü bu iki ülke, askeri işbirliği alanında uzun yıllara dayanan büyük bir geçmişe sahipler.
Dolayısıyla nükleer anlaşma, İran'ın askeri potansiyeline belirli frenleyici etkilerine rağmen, Tahran'a askeri anlam da dahil olmak üzere, bölgenin en önemli ülkesi imajını yeniden kazanma fırsatı sağlayacak.
