Tehlikeli yükseliş: ABD’de yeni bir küresel kriz kapıda

ABD’de hazine bonolarının getirisindeki sert yükseliş, bir taraftan yatırımcıları heyecanlandırırken diğer taraftan da çoğu borsada ve birçok ülkenin para birimlerinde düşüşe yol açtı.

Analistler, 2008’den bu yana ilk kez yüzde 3’ün üzerine tırmanan bono faizlerinin ne ABD ekonomisi, ne de küresel ekonomi açısından geleceğe dönük iyiye işaret olmadığını belirtiyor.

TEHLİKELİ BİR SEVİYE

Üç aylık ABD hazine bonolarının getirisi 2008’den bu yana ilk kez S&P 500 endeksinin kar getirisini aştı. Dünya finans piyasaları için kilit öneme sahip olan 10 yıllık hazine bonolarıysa yüzde 3’lük psikolojik sınırını aşarak, tehlikeli çizgiye iyice yaklaştı.

En büyük Amerikan bankalarından Morgan Stanley’in analistlerine göre eğer 10 yıllık borçlanma senetlerinin karlılık oranı yüzde 3.05’in üzerine çıkarsa, piyasalarda genel bir çöküş meydana gelecek.

Karlılık oranının yüzde 3’ü geçmesi halinde piyasa aktörlerinin faizlerdeki artış perspektiflerini dikkate almaya başladıklarına dikkat çeken Los Angeles merkezli DoubleLine Capital'in CEO'su Jeffrey Gundlach, “Bu durum piyasalarda bir çöküş yaşanacağına, bir krizin kapıda olduğuna dair korkuları güçlendirir” ifadelerini kullandı.

ABD’nin 2 yıllık hazine bonolarının karlılığı da birçok yıldır görülmeyen zirveleri aşarak neredeyse yüzde 2.6’ya ulaştı.

Uzmanlara göre orta ve uzun vadeli karlılığın arasındaki fark, tam olarak şu anlama geliyor: yatırımcılar, Amerikan borçlarına iki yıl içinde geri ödeme ile yatırım yapmanın neredeyse ABD ekonomisine 10 yıllık borç vermek kadar riskli olduğunu görüyorlar.

Borçlanma senetleri pazarındaki durumlar Amerikan borsalarında düşüşe neden oldu ve ileride, gelişmiş ülkelerin pazarlarını tercih edebilecek yabancıların Rus tahvillerinden de çıkmasını tetikleyerek rublede de değer kaybına yol açabilir.

NE ZAMAN KRİZ GELİR?

Analistlerin olası bir resesyonun başlangıcı konusundaki fikirleri farklı. Bazıları şu anki karlılık eğrisinin durumunu teknik nedenlere bağlıyor ve bunun geçici olduğunu söylüyor. Örneğin JP Morgan Asset Management varlık yönetim şirketinin uzmanları, bu yılki düşüş olasılığının ‘çok düşük’ olduğunu savunuyor.

Diğer yandan devlet tahvillerinin karlılığındaki artış, hisse senedi piyasalarını olumsuz etkiliyor. Ekonomistler, borsaların başlıca endekslerdeki düşüşü, genel bir çöküşe yol açabilecek kilit faktörlerden biri olarak görüyor. Uzmanlar, küresel ekonominin yeni bir evreye girdiğini, merkez bankalarının faiz arttırmaya hazır olduğu ülkelerin sayısının giderek arttığını belirtiyor.

Dünyadaki ekonomik istikrarı tehdit eden ikinci önemli bir nedense, Washington’un sürdürdüğü korumacı politikalar. Korumacılık, diğer ülkelerden şirketlerin tedarik zincirlerinde Amerikan ve Çin ürünlerinin fiyatlarını ve erişilebilirliğini olumsuz yönde etkileyecek, dolayısıyla ticaret hacminde düşüş meydana gelecek ve küresel ekonomiye darbe indirilmiş olacak.

Amerikalı ünlü ekonomist ve yatırımcı James Rickards, ABD ve Avrupa ülkelerinin ekonomilerinde meydana gelen hızlı artışın, 1929-1939 döneminde yaşanan Büyük Buhran’a benzer bir çöküşe neden olabileceği ve bu çöküşe bağlı olarak uzun süreli bir resesyonun kaçınılmaz olduğu konusunda uyarıyor.

Bu durumun Rusya’yı ne derece etkileyeceği konusuna gelince analistler, ABD ve Avrupa’nın 4 yıldır süren yaptırımları altındaki Rus ekonomisinin iyiden iyiye ‘tavlandığını’, ülkenin petrol fiyatlarındaki düşüş ve Batı’nın yaptırımlarıyla baş edebilmesinin yanı sıra dünya ekonomisinde meydana gelebilecek felaketlere karşı daha hazırlıklı olduğunu vurguluyor.