Koronavirüsle mücadelede yaklaşık bir yılı geride bıraktık. Bu zaman zarfında, yalnızca ölümler değil, bunları önlemeye yönelik uygulamalar da sıkça tartışıldı ve devletler, şeffaflıktan sağlık politikalarına kadar birçok alanda sınandı. Çin başta olmak üzere, salgına karşı sert önlemler alan ülkeler başta 'distopik' diye nitelense de önlemlerin sonuçları zamanla netleşti ve söz konusu uygulamaların ne kadar gerekli olduğu görüldü.
Aralarında Türkiye'nin de bulunduğu çok sayıda ülkede koronavirüs vakalarının artmasıyla birlikte tam kapsamlı karantina gibi sert önlemler yeniden tartışılıyor. Öte yandan, bu önlemleri sürecin en başından itibaren uygulamaya başlayan bir ülke var: Vietnam.
'Erken farkındalık, sert ve insan merkezli önlemler'
Vietnam’ın koronavirüsle mücadelesini Sputnik’e anlatan Vietnam Ankara Büyükelçisi Tran Quang Tuyen, ülkesinin koronavirüsle mücadeledeki başarısının 'hükümet ile toplumun ortak kararlılığı' olduğunu vurguladı ve "En başından beri, pandemide erken farkındalık, uygun, sert ve insan merkezli önlemler halkın tam desteğiyle uygulandı" ifadelerini kullandı.
Büyükelçi Tuyen aynı zamanda, vakaların kişiler ve bölgeler nezdinde sınıflandırılmasına önem verildiğini belirterek “Dışarıdan gelen riski önleme, vakaları ve önlemleri bölgelere ayırma, hastalıkları etkili bir şekilde tedavi etme konusunda tüm siyasi sistemin ve toplumun gücü ve katılımı başarıyla seferber edildi” dedi.
95 milyon nüfuslu Vietnam’da hükümetin salgına karşı ilk önlemi, 30 Ocak’ta Başbakan Nguyen Xuan Phuc imzasıyla koronavirüse karşı ‘Ulusal Yönlendirme Komitesi’ kurmak oldu. Ülkede kayıtlı ilk koronavirüs vakasının da 23 ocakta alındığı düşünüldüğünde, bir hafta içerisinde ülke çapında görev yapmak üzere kurulan bu komite, Vietnam’ın işi ne kadar ciddiye aldığının önemli bir göstergesi.
‘İlk vakadan itibaren sert önlemler alındı’
İlk vakaların tespit edildiği dönemden itibaren sert önlemler alındığını söyleyen Tuyen, salgının başından son döneme kadar yapılanları şu şekilde anlattı:
“Vietnam’da ilk iki koronavirüs vakası doğrulandığında, hükümet ‘agresif’ temas izleme, yüz maskesi takma, el dezenfektanları kullanma, giriş tarama önlemlerini güçlendirme gibi tedbirleri uygulamaya başladı. Hükümet, Vietnamlılar da dahil olmak üzere ülkeye giren tüm yolcuların varışta 14 günlük zorunlu karantinaya alınmasını şart koşarken okulları ve sınırları kapattı, uçuşları askıya aldı, halka evde kalmaları söylendi, gerekli olmayan işyerlerinin kapatılması istendi ve toplu taşıma sınırlandırıldı.
‘Ülkeye giren herkese 14 gün kışlada, 14 gün evde karantina’
Son zamanlarda görülen yerel vakaların ardından Vietnam, 1 aralıktan itibaren geri dönüş uçuşları hariç tüm gelen uluslararası ticari uçuşları geçici olarak askıya aldı ve salgını kontrol altına almak için önlemler uygulandı. Bunlar arasında yüz maskeleri takmak ve el dezenfektanları kullanmak, gereksiz toplantılardan kaçınmak ve denizaşırı ülkelerden dönenlerin sıkı bir şekilde karantinaya alınması yer alıyor. Geri dönüş uçuşlarından gelen tüm insanlar, bir askeri kışladan dönüştürülmüş bir karantina bölgesinde 14 gün boyunca zorunlu karantinada kalacaklar ve bir 14 günlük karantinaya da evlerinde girecekler.”
Kayıtlı ilk koronavirüs vakalarının ortaya çıktığı Çin’e 1435 kilometre kara sınırı bulunan Vietnam’da salgının başlangıcından bugüne kadar 1252’si taburcu edilmiş toplam 1405 koronavirüs vakası kaydedildi ve yalnızca 35 ölüm gerçekleşti.
Görülen en son yerel koronavirüs vakası ise 89 günlük bir aranın ardından Japonya’dan dönen bir yolcuda görüldüğü belirtilmişti.
‘Vietnam yeni normale geçti’
“En son vakaların tümü yurt dışı kaynaklı” diyen Tuyen, 2020’de yüzde 4.5-5’lik bir GSYİH büyümesi hedefiyle ülkenin ‘yeni normal bir duruma geçtiğini’ söyleyerek şu açıklamalarda bulundu:
“Hükümet ayrıca, insanların yaşamlarına ilişkin endişeleri gidermek, işçileri desteklemek ve sosyal güvenliği sağlamak için paketler açıklayarak ekonomiyi desteklemek, üretim ve iş zorluklarını ortadan kaldırmak için birçok önlem uyguladı.”
20 milyon işçiye 2.7 milyar dolarlık yardım paketi
Tuyen’in bahsettiği önlemler arasında, toplamda 1.6 milyar dolarlık vergi indirimi paketi, vatandaşlara yönelik sosyal sigorta ödemelerinin 2020 sonuna kadar askıya alınması, faiz oranlarının yüzde 0.25 ila yüzde 1 oranında düşürülmesi, tekstil sektörünün maske üretimine öncelik verecek şekilde düzenlenmesi gibi önlemler bulunuyordu. Ülkede ayrıca banka kredilerinin yapılandırılması, borçların dondurulması ve faizlerin düşürülmesi veya muaf tutulması gibi birçok önlem hayata geçirildi ve 20 milyon işçiye 2.7 milyar dolarlık yardım paketi açıkladı.
Öte yandan hükümet, tüm vatandaşların sağlık durumlarını gösteren bir uygulama devreye soktu ve süreç içerisinde Çin, Kamboçya ve Laos gibi komşularıyla sınırlarını kapattı ve Hong Kong ile Tayvan da dahil olmak üzere uçuşları sınırlandırdı. Vietnam Çalışma Bakanlığı, koronavirüsün vurduğu bölgelerden gelen yabancılara yeni çalışma izni vermeyi durduracağını duyurdu. Maliye Bakanlığı da, salgın sona erene kadar maske, dezenfektan, filtre, salgın önleyici kıyafetler de dahil olma üzere tıbbi malzemelerin vergiden muaf tutulacağını açıkladı.
Vaka sayısına oranla en fazla test yapan ülkelerden biri
Öte yandan Vietnam, Çin vatandaşları başta olmak üzere ülkede işçi olarak bulunan yabancı uyruklu çalışanları listeledi ve sağlık kontrolleri yapılana kadar iki haftalık zorunlu karantina açıkladı. Vietnam Askeri Tıp Üniversitesi ve ‘Viet A’ şirketi tarafından Bilim ve Teknoloji Bakanlığı’nın finansmanı ile geliştirilen testler, tamamen yerli imkanlarla üretildi ve yüzde 90 doğruluk oranıyla bir saat içerisinde sonuç verecek şekilde geliştirildi. Böylelikle Vietnam, vaka sayısına oranla en fazla test yapan ülkelerden biri oldu.
Bütün bu önlemlerin sonucunda, Ülkede 4 Mayıs'ta okullar yeniden açılırken, ekonomik hayat normale dönmeye başladı.
Vietnam’da koronavirüs aşısı
Rusya'nın geliştirdiği, dünyada tescillenen ilk koronavirüs aşısı Sputnik V’ye ilk talep ise Vietnam’dan geldi. Vietnam devlet televizyonunun (VTV) haberine göre Vietnam Sağlık Bakanlığı Rusya'ya aşı talebi için başvuruda bulundu. Vietnam’ın 50 ila 150 milyon doz arasında aşı alacağı öğrenilirken, Tuoi Tre gazetesi tarafından aktarılan haberde, belirlenen miktarının bir kısmının bağış olacağı, kalan kısmının ise ücretinin ödeneceği belirtildi.
‘Vietnam’da aşı üzerine çalışan 4 şirket var’
“Sağlık Bakanlığı'na göre Vietnam, Rusya, İngiltere ve diğerleri de dahil olmak üzere Covid-19 aşılarını satın almak için yabancı ortaklarla pazarlık yapıyor” diyerek koronavirüs aşısı konusunda ilgili resmi makamların ‘dünyadaki güvenilir şirketlerle işbirliğine açık olduğunu’ belirten büyükelçi Tuyen, Vietnam’ın geliştirme aşamasında olduğu koronavirüs aşılarıyla ilgili olarak ise şu bilgileri paylaştı:
“Vietnam aşı üretimini araştırmaya mart ayında başladı. Şu anda Vietnam’da, VABIOTECH, POLYVAC, IVAC ve NANOGEN’le birlikte koronavirüs aşısı üzerine çalışan 4 şirket bulunuyor. NANOGEN, altı aydan fazla bir süredir protein sentezi, saflaştırma, toksisite testleri ve fareler ve maymunlar üzerinde yapılan diğer testler de dahil olmak üzere temel aşamayı tamamlayan ilk şirket. NANOGEN'in koronavirüs aşısı, yani Nanocovax, Aralık 2020'den itibaren insan denemeleri için onaylandı. İnsan denemelerinin ilk aşamasında, 60 gönüllü, 25 miligram, 50 miligram ve 75 miligram olmak üzere her biri üç farklı aşı dozu alan üç küçük gruba ayrılacak: İlk aşamadaki tüm gönüllüler, iki enjeksiyon arasında 28 gün ara ile iki kas içi aşı enjeksiyonu alacaklar.”
2021’in 4. çeyreğinde tamamlanacak
Tuyen’in açıklamalarına göre, aşıyla ilgili bütün aşamalar 2021’in 4. çeyreğinde tamamlanacak. Tuyen ayrıca, tüm denemelerin başarıyla sonuçlanması halinde Vietnam’ın koronavirüs aşısının 2022’nin ikinci çeyreğine kadar dağıtılmaya başlanacağını söyledi.
Öte yandan Tuyen, salgını tamamen yok etmek yerine onunla birlikte güven içerisinde yaşamanın öncelikli olduğunu söyledi ve şu ifadeleri kullandı:
“Yine de Bakanlık, koronavirüs aşısına çok fazla güvenmek yerine, her kişi ve kuruluştan salgını önlemek ve kontrol altına almak için tüm önlemleri sıkı bir şekilde uygulamasını istiyor. Bu tehlikeli pandemiyi kontrol altına almaya ve ortadan kaldırmaya doğru ilerlemeyi dört gözle bekliyoruz.”
Vietnam’ın başarısının sırrı ne?
Salgının ortaya çıktığı andan itibaren tespit, sınıflandırma ve karantina konularında sert önlemler alan Vietnam’ın başarısının sırrı, erken harekete geçmek kadar halkı kitlesel olarak seferber edebilme kabiliyetinde saklı.
Koronavirüsle mücadele konusunda başarılı performans sergileyen Küba, Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti (KDHC) ve Çin'de olduğu gibi Komünist Parti tarafından yönetilen Vietnam’da, merkezi planlama, hükümetin ve partinin özel teşebbüsler üzerindeki yetkisi, şehir komiteleri ile diğer yönetim organlarının merkezi hükümetle olan başarılı koordinasyonu gibi siyasi olgular, ülkenin hem ekonomik hem de sosyal alanda salgınla mücadelede başarıya ulaşmasında öne çıkan etkenler arasında yer alıyor.
‘Hükümet ile toplumun ortak kararlılığı’ sonucunda Vietnam’ın koronavirüsle mücadelede sunduğu performans, Türkiye de dahil olmak üzere vaka sayıları son dönemde önemli artış gösteren ülkeler için ilgi çekici dersler barındırıyor.
