'Putin'in Yeni Delhi ziyaretiyle tabiri caizse Rusya ABD'nin Hint-Pasifik'te piyonunu yedi'

Dr. Barış Adıbelli’ye göre, Putin Yeni Delhi ziyaretiyle Rusya ABD'nin Hint-Pasifik'te piyonunu yedi. ABD'nin Hindistan'ın S-400 almasını engelleyemediğini anımsatan Adıbelli, bundan önemlisinin Chennai-Vladivostok deniz yolu projesi olduğunu söyledi. Adıbelli, Moskova Pakistan ve Hindistan'ı Çin'le yeni bir zeminde buluşturabileceği görüşünde.

Washington yönetiminin Ukrayna üzerinden yarattığı kriz eşliğinde ABD Başkanı Joe Biden ile Rusya Federasyonu Başkanı Vladimir Putin video konferans yoluyla görüşürken, hemen öncesinde Moskova'dan Asya'da kritik bir hamle geldi. Rusya lideri, pandeminin başından bu yana Cenevre'de Biden ile yüzyüze görüşmesinin ardından ikinci kez ülkesinin dışına çıktı, Hindistan'ı ziyaret ederek Başbakan Narendra Modi'ye konuk oldu.

Putin'in, ABD'nin Asya'da Çin'le rekabette önem atfettiği, geleneksel olarak Rusya ile iyi ilişkilere sahip olan Hindistan'ı ziyaretinde önemli anlaşmalar açıklandı. Putin, Hindistan'ın aday olarak öne çıktığı bir dönemde Birleşmiş Milletler (BM) Güvenlik Konseyi'nde veto mekanizmasını zedelemeyecek türden reform çağrısını Yeni Delhi'de tekrarladı. İki ülke dolar yerine yerel para birimlerinin kullanımı ve silah anlaşmaları duyuruldu. Hindistan, Rusya'dan S-400 savunma sistemleri alırken, ABD yönetimi Asya jeopolitiği nedeniyle bu ülkeye baskı kurmaktan imtina etmekte.

ABD'nin Ukrayna üzerinden Rusya'yı, Tayvan üzerinden Çin'i sıkıştırma politikaları izlediği bir dönemde gerçekleşen Rusya-Hindistan anlaşmaları ve jeopolitik sonuçlarını Dumlupınar Üniversitesi’nden Asya politikaları uzmanı Dr. Barış Adıbelli ile konuştuk.

'Tabiri caizse ABD'nin Hint-Pasifik'te Hindistan piyonunu Rusya yedi'

Dr. Barış Adıbelli'ye göre, Putin’in Hindistan ziyaretinin zamanlaması önemli. Ziyaretin dikkatlerin Ukrayna’ya çevrildiği bir dönemde gerçekleştiğine işaret eden Adıbelli, liderlerin çok önemli açıklamalar ve anlaşmalar yaptığını belirtti. Ziyareti Putin'in son dönemdeki 'en önemli satranç hamlesi' olarak niteleyen Adıbelli, "Tabiri caizse ABD’nin Hint-Pasifik’te Hindistan piyonunu Rusya yedi" vurgusu yaptı:

“Hindistan ile Rusya’nın 70 yıllık bir ilişkileri var. Ziyaretin zamanlaması önemli. Tam da Karadeniz’de Ukrayna’da krizin arttığı dönemde sessiz sedasız Putin’in Hindistan ziyareti gerçekledi. Putin bu yıl sadece bir defa Biden ile görüşmek için Rusya dışına çıktı. Onun dışında G7 zirvesi dahil olmak üzere hiçbir zirveye gitmedi. Ama Hindistan’ı ziyaret etti. Hindistan medyasında bu çok memnuniyetle karşılanan bir durum. Karadeniz ve Ukrayna meselesini yorumlarken 'Asya’daki faaliyetlerini örtme, dikkatleri buraya çekme adına bir hamlede bulunuyor. Rusya Asya’da başka bir hamle yapacak' demiştim. Gerçekten de sonraki hafta Hindistan ziyareti oldu. Bütün dünyanın dikkati Ukrayna üzerindeyken Putin, savunma ve dışişleri bakanı Hindistan’ı ziyaret ettiler. Çok önemli anlaşmalar ve açıklamalar yapıldı. Ruslar satranç oyununda çok becerikli. Putin’in herhalde son dönemin en önemli satranç hamlesi oldu diyebiliriz. Tabiri caizse ABD’nin Hint Pasifik’te Hindistan piyonunu Rusya yedi. Yapılan anlaşmalar her iki ülke arasında standart ticari, savunma anlaşmaları ama önemli bir çağrı vardı. BMGK’nın yapısında reform yapılması, bir nevi üyelerin arttırılması. Bu yapıldığında ilk aday ülke Hindistan. Bu ortak açıklama aynı zamanda uluslararası sistem üzerindeki ortak endişeyi yansıtmaktadır. Son dönemde ABD’nin Çin ve Rusya’yı suçladığı en önemli konu başlığı uluslararası sisteme meydan okuma konusudur. Bu meydan okumaya karşı beraber hareket etmeye çalıştığı Hindistan’ın karşı tarafla birlikte uluslararası sistemin sorununa çağrıda bulunması bence ABD’nin Hint-Pasifik stratejisinde en büyük taştı.”

'S-400'lerden daha da önemlisi Chennai-Vladivostok deniz yolu projesi'

Adıbelli, ABD'nin Hindistan'ın S-400 sistemi almasından rahatsız olmasına karşılık Türkiye'nin aksine bu ülkeye baskı yapamadığını belirtti. S-400'ler dışında Rusya ile Hindistan'ın ortak üretim füzelerinin Vietnam'a sunulmasının düşünüldüğünü belirten Adıbelli, daha da önemlisinin Chennai-Vladivostok deniz yolu projesi olduğunu vurguladı. Adıbelli'ye göre, Çin'in nüfuz alanından geçecek bu proje Pekin'e meydan okuyor gibi dursa da Çin'in İpek Yolu ile entegre edilmesi halinde Rusya'nın Hindistan ile Çin'i yeni bir zeminde buluşturmasını sağlayabilir:

“İkincisi S-400 meselesi. Hindistan bu konuda geri adım atmıyor. ABD biraz zorladı CAATSA ile ama sonunda ABD'de Kongre’ye Hindistan’ın bu yasadan muaf tutulması konusunda yasa tasarısı verildi. Türkiye gündeme gelince de 'Türkiye, NATO üyesi, Hindistan değil. Dolayısıyla Hindistan’ın durumu çok farklı' diyorlar. 'Çin rahatsız oldu' diyorlar. Çin de S-400 alan ülkelerden birisi. ABD, Türkiye ile ilişkilerinde S-400 meselesiyle uğraşırken, Hint-Pasifik’te önüne yine bu mesele çıktı. Dahası Rusya ve Hindistan’ın birlikte ortak ürettikleri bir füze var. Bu füze sisteminin Vietnam’a sunulması düşünülüyor. Ama daha önemlisi, 2019’dan beri gündemde olan Chennai-Vladivostok deniz yolu projesi. Bu görüşmede daha net şekilde masaya kondu. Artık yavaş yavaş şekilleniyor. Hindistan’ın Chennai limanından Rusya’nın uzakdoğu şehri Vladivostok’a yani doğuya yeni bir ticaret yolu açılıyor. Bu koridorun yarısı Çin’in Güney Çin Denizi’nden, etki alanından geçecek. Dolayısıyla bu muazzam bir proje. Mevcut hat Mumbai’den St. Petersburg’a yani standart Süveyş Kanalı, Akdeniz, Avrupa üzerinden gidiyor ama 8 bin 675 bin kilometre. Bu yeni hat 5 bin 647 olacak, yani yolu kısaltıyor. En önemlisi Çin’in deniz yoluna meydan okuyor. Ama şu görüşler de hakim. Bu Çin’in İpek Yolu ile entegre gidecek. Rusya, Hindistan’a doğuya açılma imkanı verecek. Rusya aslında Hindistan’la Çin’i yeni bir zemin üzerinde bir araya getirecek. ABD, Hint-Pasifik stratejisine vurulmuş en büyük darbe bu, bütün denklemi değiştirdi."

'ABD sezdiği için AUKUS hamlesi yaptı, Anglofon ülkelere yöneldi'

Adıbelli, ABD'nin bu hamleleri sezdiği ve Hindistan'ın yanı sıra Japonya'ya da çokgüvenmediği için eylül ayında Anglofon ülkelere yönelecek şekilde AUKUS'u kurduğu görüşünde. QUAD gibi mekanizmalar da bulunduğunu ancak ABD'nin Fransa'ya da güvenmediğini söyleyen Adıbelli, AUKUS'la yeni strateji geliştirilmeye çalışıldığını söyledi:

"Washington’ın önsezisi kuvvetli, bunu görmüş olacak ki eylül ayında AUKUS’u kurmasının ana nedenlerinden biri Anglofon ülkelere yönelmesi. Hindistan ve Japonya’ya Amerika güvenmiyor. Dörtlü diyalog var, işbirliği var. Ama AUKUS’u yine İngilizce konuşan kendi müttefikleri olan Avustralya ve İngiltere ile, hatta Fransa’ya bile güvenmiyor. Onlarla yeni bir Hint-Pasifik stratejisi şekillendiriyor. Amerika şu anki tabloyu tahmin ediyordu. B planını AUKUS ile zaten hazırlamıştı. Quad’ı güçlendirmek yerine zamanı geldiğinde bypass ederek Quad’ın yerine çıkacak yeni askeri tarz."

'Rusya Asya-Pasifik'te yükselişe geçiyor'

Ancak Adıbelli'ye göre Rusya Asya-Pasifik'te de yavaş yavaş yükselişe geçiyor. Ukrayna ve Karadeniz'de Rusya merkezli bir gerilim olmayacağını düşünen Adıbelli, Moskova'nın Asya-Pasifik'e odaklandığını söyledi. Adıbelli, Rusya'nın ikinci hamlesinin Pakistan ve Hindistan ile Çin'i bir araya getirmek olacağı görüşünde:

"Rusya bu bölgede enerji politikalarını yönetiyor, sektöre giriş de yaptı. Hindistan, Vietnam, Güney Çin Denizi var. Şu anda Filipinler de Rusya’yı istiyor. Rusya, Asya Pasifik’te yavaş yavaş yükselişe geçiyor demiştik. Rusya da bu pazarda olacak dedik. Artık Rusya’nın Asya Pasifik politikasının ortaya çıktığı bir dönemi görüyoruz. Ukrayna ve Karadeniz’de Rusya merkezli bir gerilimin olmayacağını görüyorum. Rusya’nın şu anda odak noktası tamamen Asya Pasifik. Amerikalıların deyimiyle Hint-Pasifik. Çünkü Chennai-Vladivostok hattı Pasifik’ten Hint Okyanusu’na geliyor. Aynı Amerika’nın yaptığı gibi kıyı şeridinden gidiyor. Rusya’nın ikinci hamlesi şu olacak. Pakistan ile Hindistan ve Çin’i bir araya getirmek. Aralarındaki anlaşmazlıkları çözmek. Bu bağlamda son dönemde Afganistan konusunda Rusya politika değişikliğine gitti. Taliban’ı terör listesinden çıkaracağını ilan etti. Taliban ile görüşmeye başladı. Bu bağlamda Afganistan-Pakistan hattından Hindistan hattına yeni bir jeopolitik hat üzerinde bu ülkeleri bir araya getirmeyi de planlıyor.”

‘ABD kendini genç göstermeye çalışan ihtiyar delikanlı gibi'

ABD'nin Rusya’yı Ukrayna ve Karadeniz’de tutarak Asya-Pasifik’te hareket etmesini kısıtlamaya çalıştığını söyleyen Adıbelli, Rusya'nın da hamlelerini yaptığını belirtti. Adıbelli'ye göre görünürde Karadeniz ve Ukrayna bulunsa da hem ABD hem de Rusya’nın stratejisi Asya-Pasifik'e yönelik:

“ABD kendini genç göstermeye çalışan ihtiyar delikanlı gibi. ABD yaşlanmış bir güç. Hala 1950’lerdeki o gücünün zirvesindeki, Soğuk Savaş’taki Amerika gibi hareket etmeye çalışıyor. Ama eskiden olduğu gibi bir Avrupa yanında yok. Aslında ABD’de Rusya’yı Ukrayna ve Karadeniz’de bir şekilde saplayarak, o bataklığın içinde tutarak Asya-Pasifik’te hareket etmesini kısıtlıyor. Rusya da aynı şekilde Amerika ve AUKUS müttefiklerini oraya odaklayarak o da Asya-Pasifik’teki hamlelerini yapıyor. Aslında her iki güç merkezinin de stratejisi Asya-Pasifik ama bunun görüneni Karadeniz ve Ukrayna oluyor. Asya-Pasifik’teki rekabet devam ettiği sürece Ukrayna krizinin sürekli gündemde olacaktır. Çünkü iki ayda bir bu kriz yükseliyor. Şimdi sönüyor, birkaç ay sonra bunu yine konuşacağız."

'ABD Tayvan'dan yükleniyor, Çin'in Abe yüzünden Japonya'ya muazzam tepkisi oldu'

ABD'nin son dönemde Çin'e Tayvan'dan yüklendiğini, ülke vasfı taşımadığı halde 'demokrasi zirvesine' bile çağırdığını anımsatan Adıbelli, eski Japonya Başbakanı'nın da Tayvan konusunda ABD ile birlikte kendilerinin de 'kayıtsız kalamayacağı' sözlerine Pekin'in verdiği 'kırmızı çizgilerimizi ihlal edenin başını ezeriz' türü görülmemiş düzeyde sert tepkisine atıfta bulundu.

"Son dönemde ABD, Tayvan’ı kullanıyor. Geçtiğimiz günlerde Amerikalı politikacılar ziyaret etti. Tayvan konusunda Çin muazzam bir tepki gösteriyor. En son demokrasi zirvesine davet ettiler. Ülke vasfında olmayan, tüm resmi kurumlarıyla dünyanın Çin’in bir adası olarak tanıdığı bir yeri aleni olarak bir zirveye çağırıyorsunuz. Bu örtülü, zımni tanımadır. Çin bunu toprak bütünlüğüne karşı saldırı görüyor. Eski Japon Başbakanı Şinzo Abe garip bir açıklama yaptı. 'Çin, Tayvan’a müdahale ederse Japonya ve ABD buna kayıtsız kalamaz' dedi. Çin’den muazzam bir tepki geldi. 20 yıldır Çin’i takip ediyorum, hiç böyle bir açıklama görmedim. Çin çok kızmış olmalı ki Dışişleri sözcüsü de 'Kırmızı çizgilerimizi kim ihlal ederse kafasını ezeriz' dedi. Şinzo Abe’nin Çin’e kükremesinin nedeni soruldu, 'görevdeyken neden böyle kükremiyordunuz' gibi... Çok acayip ifadeler geçti. Çin’in sert çıkışı aslında Tayvan konusunda da şakasının olmadığını, göz yummayacağını gösteriyor. Ayrıca Japonya anlamsız bir şekilde neden ABD ile bu kumara girer.

'Rusya, Çin ve Hindistan arasında BRICS ve ŞİÖ'de zemin de hazır'

Adıbelli'ye göre bu noktada Çin, Rusya ve Hindistan'ı da sürece dahil eden bir denklem yaratacak. Modi'nin Şi ile son yıllardaki görüşmelerine atıf yapan Adıbelli, Rusya-Çin ve Hindistan denkleminde BRICS ve ŞİÖ içinde zaten zeminin hazır olduğunu vurguladı. Adıbelli'ye göre, yakın dönemde ABD'den de bir Hindistan hamlesi beklenebilir:

"Bu noktada Çin, Rusya ile Hindistan’ı da sürece dahil eden bir denklem yaratacak. Hindistan Başbakanı Modi, Şi Cinping’le geçtiğimiz yıllarda birçok kez gayri resmi görüşmeler yaptı. İkili arasında özel bir görüşme trafiği de var. 1950’lerin ortasında Çin ile Hindistan bir görüşmede barış içinde bir arada yaşamanın beş ilkesini belirlemişler. Bugün Çin ve Hindistan’ın dış politikasının temelidir., bu ilkeleri hala tutuyorlar. Çin ve Hindistan’ın tarihsel bağları kuvvetli. Aradaki sınır sorunları muhakkak çözülecek veya bir şekilde rafa kaldırılacak. Rusya’nın sağlayacağı yeni denklemde bunu yapacaklar. Rusya, Avrasya Birliği bağlamında serbest ticaret anlaşmasının imzalanması konusunda da Hindistan’ı ikna etmeye çalışıyor. BRICS’te ve ŞİÖ içindeler, zaten zemin hazır. Burada ABD’nin oynayacağı rol önemli. ABD de önümüzdeki günlerde bir Hindistan hamlesi yapar.”