'Daha fazla öldürün': Arakanlı Müslümanlara nefret söylemine izin veren Facebook yine sınıfta kaldı

Asya ülkesi Myanmar'da BM'nin 'soykırım' olarak nitelediği şiddet olaylarının hedefindeki Arakanlı Müslümanlara yönelik nefret söyleminin yayılmasında Facebook'un rolü bir kez daha gündemde. Yeni bir rapor, ülkede 20 milyondan fazla kullanıcısı bulunan Facebook'un Arakanlılara nefret söylemi ve şiddet çağrısını filtrelemediğini ortaya koydu.

Rusya'nın Ukrayna'da yürüttüğü operasyonu gerekçe göstererek 'Nefret Söylemi' kurallarını gevşetmekte beis görmeyen ve Ruslara yönelik şiddet çağrılarına izin veren ABD merkezli sosyal medya platformu Facebook'un bu sorunlu politikasından en zarar görenlerden biri de Arakanlı Müslümanlar.

The Associated Press (AP) ile paylaşılan rapora göre insan hakları savunucusu 'Küresel Şahit' adlı bir sivil toplum örgütü, Facebook'un bu konuda gerçekten denetim yapıp yapmadığını test etmek için siteye nefret söylemi içeren 8 paralı reklam başvurusunda bulundu. Her biri farklı nefret söylemi ifadeleri içeren reklamlar Facebook tarafından yayınlanma onayı aldı.

BM Bağımsız Uluslararası Gerçeği Bulma Misyonu'nun İnsan Hakları Konseyi'ne Myanmar konusunda sunduğu belgelerden ve eski Facebook paylaşımlarından alınan reklamlar “Mevcut öldürmeler yeterli değil, daha fazlasına ihtiyaç var”, “Pisler. Kadınları hijyenik değil, çekici değil" şeklinde soykırım, nefret ve aşağılama ifadeleri içeriyordu.

A new report has found that Facebook failed to detect blatant hate speech and calls to violence against #Myanmar’s Rohingya Muslim minority years after such behavior was found to have played a determining role in the genocide against them - AP reports https://t.co/IS13xwAtJ4

— Nicola Smith (@niccijsmith) March 22, 2022

Facebok'un denetiminin sınıfta kaldığını gören örgüt ardından reklamları geri çekti ama yapılan bu deneme, nefret söylemiyle mücadele çabalarını artıracağını savunsa da Facebook'un bu söylemlere engel olmadığını ortaya koydu.

Myanmar’daki Facebook sitelerinde benzeri reklamların yayımlanmasına hala devam edildiği vurgulanan raporda, Küresel Şahit’ten Rosie Sharpe, “Bizim verdiğimiz az sayıdaki reklam bir denemeydi ancak ortaya çıkan netice, nefret söylemi ilanlarının ezici çoğunluğunun geçme ihtimalinin çok yüksek olduğunu gösteriyor” eleştirisi yöneltti.

Rapora göre bu denemenin sonuçları daha da vahim bir duruma işaret ediyor zira paralı reklamlar konusunda daha ince eleyip sık dokuduğunu iddia eden Facebook'un bu söylediğini hayata geçiremediği, paralı reklamlar bile filtreden geçirilemiyorsa normal paylaşımlarda ipin ucunun iyice kaçabileceğinin altı çizildi.

Facebook'un üst şirketi Meta, ülkede Şubat 2021'deki askeri darbenin ardından Myanmar'a dair güvenlik ve emniyet kontrollerini sıkılaştırdığını, askeri hesapların askıya alındığını açıklamıştı.

Myanmar'ın Arakan eyaletinde 2012'de Budistler ile Müslümanlar arasında çatışmalar çıkmış, olaylarda çoğu Müslüman binlerce kişi öldürülmüş, yüzlerce ev ve iş yeri ateşe verilmişti. Arakan'daki sınır karakollarına 25 Ağustos 2017'de düzenlenen eş zamanlı saldırıları gerekçe gösteren Myanmar ordusu ve Budist milliyetçiler, kitlesel şiddet eylemleri başlatmıştı.

BM'ye göre, Ağustos 2017'den sonra Arakan'daki baskı ve zulümden kaçıp Bangladeş'e sığınanların sayısı 900 bini geçti. Uluslararası insan hakları kuruluşları, yayımladıkları uydu görüntüleriyle yüzlerce köyün yok edildiğini kanıtlamıştı.

BM ve uluslararası insan hakları örgütleri, Arakanlı Müslümanlara yönelik şiddeti 'etnik temizlik' ya da 'soykırım' olarak adlandırıyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken da dün Arakanlılara yapılanları 'soykırım' olarak tanıma kararı aldıklarını duyurdu.

Myanmar'da 20 milyondan fazla kullanıcısı bulunan Facebook, 2018'de Arakanlılara karşı şiddet ve nefret söyleminin kışkırtılmasını önlemek için yeterli çabayı göstermediğini itiraf etmişti. BM de 2018'de Facebook'u sanal nefretin yayılması konusunda 'yavaş ve etkisiz' olmakla suçlamıştı.

Ülkede 2000'de internet bağlantısı sağlandıktan sonra Facebook müşterilerin platformu ücretsiz kullanabilmesi için servis sağlayıcılarıyla anlaşmıştı. Bu sebeple ülkede Facebook kullanımı tavan yapmış, Facebook kullanmak ile internete girmek adeta eş anlamlı hale gelmişti.

Yerel hak savunucuları defalarca kez Facebook'u nefret söylemi yaymak ve özellikle Arakanlıları hedef göstermekle eleştirmişti.

Geçen yıl da İngiltere ve ABD'de yaşayan çok sayıda Arakanlı mülteci, Myanmar’da kendilerine karşı nefret söyleminin yayılmasına izin vermekle suçladığı Facebook'a 150 milyar dolarlık dava açtı.