Özelleştirmeyle İngiliz şirkete devredilen sigara fabrikasından atılan işçiler işlerini geri istiyor

2008’de yapılan özelleştirmeyle İngiliz şirket British American Tobacco'ya devredilen Ballıca Sigara Fabrikası'nda 11 işçi işten çıkarıldı. İşlerini geri isteyen British American Tobacco işçileri Umut Kozal ve Murat Sözen yaşadıklarını Sputnik’e anlattı.

İngiliz şirket British American Tobacco'ya (BAT) devredilen Ballıca Sigara Fabrikası'nda 11 işçi 'performans yetersizliği' gerekçe gösterilerek işten çıkarıldı. Ancak, 2008 yılında TEKEL Sigara’nın ‘varlık satışı’ yöntemiyle özelleştirilmesinin ardından BAT’a devredilen 6 fabrikadan biri olan Ballıca’da işten çıkarmalar ilk defa yaşanmıyor. 2011 yılında 140 işçinin işten atılmasıyla fabrikada örgütlü olan Türkiye Tütün Müskirat Gıda ve Yardımcı İşçileri Sendikası (Tek Gıda-İş) eylem başlatmıştı.

‘Sendika ‘yanınıza gelemeyiz’ dedi’

Öte yandan, işten çıkarılan British American Tobacco İşçi Komitesi Sözcüsü Umut Kozal mevcut durumda sendikadan bir destek görmediklerini “2008’de TEKEL’den özelleştirilerek alınan British American Tobacco şirketi, 2011’de 140 işçiyi işten çıkardı. O zaman da eylemler olmuştu ve sendika da sonuna kadar destek vermişti. Biz de şirketin sınavla işe aldığı ilk kişilerdeniz, 2008 girişliyiz. 14 yılımızı verdik, bu süre boyunca da sendikaya üyelik aidatı ödedik ki bizi bu gibi durumlarda savunabilsin diye. Bahçede direnirken, şirket bize yemek, su, sigara, kahve ve tuvalet gibi imkanlar sundu. Sendikayı yanımıza çağırdığımızda ‘oraya gelemeyiz’ dediler. ‘İşveren atabiliriz sizi, buna da karşı çıkamayız, performans sistemi olan bir yerde bir şey yapamayız’ dediler” sözleriyle ifade etti.

Kozal fabrika müdürü ile yaptıkları görüşmede ‘56 kişilik bir listeden’ bahsedildiğine işaret ederek “Ellerinde 56 kişilik bir liste olduğunu fabrika müdürü vali ile yaptığımız görüşmede söyledi. Ama bunun İtalya’dan gelme ihtimali olan siparişe bağlı olduğunu söyledi. Bu sipariş gelmezse, ellerindeki bulunan listedeki işçileri çıkaracaklarını söyledi. Bu işçi kıyımı devam edecek” dedi.

British American Tobacco İşçi Komitesi’nin bir diğer sözcüsü Murat Sözen ise “Tek Gıda-İş sendikası da ilk sendikalaşma faaliyetlerini tütün sektörü üzerine yapmış bir sendika. Biz bunu trajikomik bir şekilde yaşıyoruz. Tütün sektöründe yapılaşan bir sendikanın, tütün sektöründe çalışan işçilere yüz çevirmesi, destek çıkmaması bizi hem üzdü hem kırdı hem de gerçekten düşündürmeye başladı. Hala yanımızda değiller, hala hiçbir şekilde hukuksal mücadelemizde yanımızda yer alacak bir faaliyet içerisinde değiller” şeklinde konuştu.

‘Biz işten çıkarıldık ama emekliler çalışmaya devam ediyorlar, işten çıkarılanların sendikal faaliyetlerinin olmasının bir tesadüf olduğunu söylediler’

İşten çıkarılırken ‘performans düşüklüğü’ gerekçesinin şirket tarafından kullanıldığını vurgulayan Kozal “Yıl 2022 olduğunda şirket yeniden bir işçi çıkarmaya gitti. Bize gerekçe gösteremedi, sadece ‘küçülmeye gidiyoruz’ dedi. Bazılarımıza da ‘performans düşüklüğünü’ gerekçe olarak gösterdi. Bunlar da 14 yılını buraya vermiş teknisyenler. Bizim sendikal faaliyetlerimiz vardı. İşten çıkarılanların sendikal faaliyet yürütüyor olmasının bir ‘tesadüf’ olduğunu söylediler. Ben aynı zamanda engelli bir vatandaşım, bu kadrodayım. Ama fabrika müdürünün ben engelli olduğumdan haberi yokmuş, bordroda gördüğü zaman haberi olmuş. Herhangi bir araştırma yapmadan işten çıkarma yapmışlar. Biz işten çıkarıldık ama şu anda 20 küsür emekli hala çalışıyor. Emekli olmuşlar, tekrar çağrıldılar ve çalışıyorlar. Bu nasıl bir küçülme, daralma? Biz anlayamadık” dedi.

‘2008’de isteyen kaldı, 2011’de işten çıkarmalar oldu, haklarımızı aldılar hepsini performans primi altına sokmaya çalıştılar’

2008 yapılan özelleştirmede devletin çalışan işçilerine 4c’ye geçiş hakkı verdiğini söyleyen Sözen “Kamuya geçen arkadaşlar oldu. Kamuya geçmeyen arkadaşlar da çalışmaya devam ettiler. 2008’de isteyen kaldı, 2011’de işten çıkarmalar oldu. 2011’den sonra ikramiyemizi yarıya kadar indirdiler. Sigara ve devam teşvik primlerimizi ve sosyal haklarımızı aldılar. Yüzde 50 gece mesai farkı alıyorduk, bunları da kaldırdılar. Hepsini performans primi altına sokmaya çalıştılar. Ama astarı yüzünü aştı ve paramızı pul ettiler” diye konuştu ve ekledi:

‘Ben performansı düşük bir teknisyensem bana neden ikinci bir teknolojinin eğitimini verdiler?’

“Performans sistemi birincil ve ikincil yöneticinin insafına kalmış bir durum. Mesela bana performans yetersizliği dedikleri halde, ikinci bir teknolojinin eğitimini verdiler. Ben performansı düşük bir teknisyensem bana neden ikinci bir teknolojinin eğitimini verdiler? Benim birincil yöneticimin performansım hakkında hiçbir notu yok, o da baskı altında. 10 puan verirse başarılıyım, vermezse değilim.”

Kozal da mevcut 5 teknolojinin 3’üne hakim olduğunu söyleyerek “Fabrikaya yeni gelen her teknolojide sıkıntılar olur sistemin oturmasında. Beni sistemi oturtmak için oraya veriyorlar. Oturttuktan sonra makineyi devrediyorum. Beni sorunlu başka sisteme sürüyorlar. Beni ‘gerekli değişiklik’ sebebiyle işten çıkarıyorlar” dedi.

‘İşimize devam etmek istiyoruz, işçilerin şartlarının iyileştirilmesini istiyoruz’

Taleplerini “İşe geri alınmak, iade istiyoruz. İşimize devam etmek istiyoruz. İşçilerin şartlarının iyileştirilmesini istiyoruz. Şu anda içeride 3 vardiya çalışarak 5 bin 200, 5 bin 400 lira maaş alan işçiler var” ifadeleriyle anlatan BAT sözcüsü Kozal “Samsun Valisi Zülkif Dağlı bu işle ilgileneceğini söyledi. Sendikadan sesimizi duyuramayınca siyasi partilere yöneldik. Sayın Kılıçdaroğlu ile de görüştük. Erhan Usta ile de görüşeceğiz. Mümkün olduğunca tüm siyasi partilerle görüşmeye çalışıyoruz. TEKNOFEST’te de Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank ile görüştük. Bizim tek isteğimiz işe iade” diye konuştu.

‘Talepte bulunduğumuz için tehdit edildik, işten çıkarıldık’

Şirketin çalışanlarına zam yapmadığını ve sadece ‘market çeki’ sunduğunu aktaran Sözen “Çalıştığımız British American Tobacco firması hariç, bütün tütün firmaları ve özel sektörün hemen hemen hepsi işçilerine belli oranlarda zam yapmışken, bize hiçbir şey yapılmadı. Zam, iyileştirme yapılmadı. Sadece komik bir şekilde insanlara market çeki sundular. Biz çalışanlar olarak değer görmediğimizi, bunun bize nakit olarak verilmesi gerektiğini ve çalışanların gereksinimlerinin farklı olduğunu deklare etmemize rağmen bize market çeki sunuldu. Biz bunları dile getirdiğimiz için de tehdit edildik. Bu toplantı sonucundan bir ay geçmeden, bunu dile getiren bütün arkadaşlarımız işten çıkarıldı” şeklinde anlattı.

‘14 yıllık, verimliliği yüzde 80’e çıkaran emeğimizin karşılığı bu olmamalı’

Sözen “Biz hem kendi hak mücadelemiz için hem de bu tip şirketlerin bu kadar kolay işçi çıkarılamayacağını öğrenmelerini sağlamak için elimizden gelen ne varsa, siyasi, sivil toplum örgütü nezdinde sesimizi duyurabildiğimiz kadar duyurmaya çalışıyoruz. Süreç ekonomik ve dengeler üzerinde ilerlemediği ve içerideki 3 vardiya şeklinde çalışan arkadaşlarımızın emeğinin karşılığının bu olmadığını düşündüğümüz için bu kadar kolay gasp edilememesi gerektiğini anlatmak istiyoruz. Çünkü fabrikaya girdiğimizde, 14 yıl önce, ne durumda olduğunu ve şu anda ne durumda olduğunu çok iyi biliyoruz. O dönemde yüzde 36 olan verimlilikler şu an yüzde 80’ler civarında. Bizim 14 yıllık emeğimizin ve yüzde 80 verimliliğe çıkmasının karşılığı bu olmamalı. Özellikle her Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı gibi demokratik bir hak olan sendikalaşma ve sendikal faaliyetler yürütme konusunda mevcut sendika ve işveren ile beraber bu kadar kolayca hareket edilemeyeceğini anlatmak istiyoruz” dedi ve sözlerine şu şekilde son verdi:

“Sesimizi o kadar gür duyurmak istiyoruz ki. Türkiye Cumhuriyeti devleti içerisinde bir İngiliz firmasının bu kadar rahat at koşturmasını engellememiz gerekiyor. Buranın yabancısı biz değiliz, onlar. Herkes haddini bilecek.”