Batı ülkeleri hangi bağımsızlık referandumlarını ve oylamaları tanıdı?

Batı ülkeleri sık sık, merkezi yönetimlerin iradesine karşı yapılan referandumları ve diğer bağımsızlık oylamaları tanıyor, hatta olumlu karşılıyor. Sputnik, Batı ülkelerinin tanıdığı referandumların listesini çıkarttı.

Yugoslavya'nın dağılması:

• 2 Temmuz 1990’da, Slovenya parlamentosu bağımsızlık ilan etti. 23 Aralık 1990’da bağımsızlık referandumu gerçekleşti (yüzde 88,5 evet oyu). 25 Haziran 1991’de Slovenya, Yugoslavya’dan çıktığını ilan etti.

• 19 Mayıs 1991’de, Hırvatistan, Yugoslavya’dan ayrılma referandumunu gerçekleştirdi (yüzde 90 evet). 15 Haziran 1991’de Hırvatistan parlamentosu Yugoslavya’dan çıkma kararı aldı. 1992 Ocak ayında Hırvatistan’ın bağımsızlığı AB ülkeleri tarafından tanındı.

• 8 Eylül 1991’de, Makedonya, Yugoslavya’dan çıkma referandumunu gerçekleştirdi (yüzde 74 evet). 17 Eylül 1991’de parlamento Makedonya’yı bağımsız ülke ilan etti.

• 15 Ekim 1991’de, Bosna-Hersek parlamentosu, bağımsızlık memorandumunu kabul etti. 29 Şubat – 1 Mart 1992 tarihlerinde yerel Sırpların uyguladığı boykota rağmen bağımsızlık referandumu yapıldı (yüzde 63 evet).

Sovyetler Birliği’nin dağılması:

• 28 Temmuz 1989’da, Letonya Yüksek Konseyi bağımsızlık ilan etti. 3 Mart 1991’de “bağımsızlık meselesiyle ilgili seçmene danışma” yapıldı (yüzde 88 evet), oysa bu oylamanın sonuçlarının önemli olmadığı ifade ediliyordu.

• 11 Mart 1990’da, Litvanya Yüksek Konseyi bağımsızlık ilan etti. 9 Şubat 1991’de anket şeklinde bağımsızlık oylaması yapıldı (yüzde 90 evet). Parlamento, uluslararası hukuk uygulamalarını ihlal ederek, anket sonuçlarını referandum sonucu şeklinde kabul etti.

• 30 Mart 1990’da, Estonya Yüksek Konseyi bağımsızlık ilan etti. 3 Mart 1991’de bağımsızlık oylama gerçekleştirildi (yüzde 78 evet). Oylama sadece “halef vatandaşlar”, yani 1940 öncesinde Estonya vatandaşlığına sahip kişiler ile torunları ve “yeşil kartlara” sahip kişiler, yani bağımsızlık yandaşları katılabildi.

• “Bağımsızlık geçici” kapsamında diğer cumhuriyetler de bağımsızlık referandumlarını gerçekleştirdi. Bu, Sovyetler Birliği Anayasası’nın kaba biçimde ihlali ve 17 Mart 1991 tarihinde Sovyetler Birliği’nin korunmasına yönelik yapılan ve vatandaşların yüzde 76’sının ülkenin eşit haklara sahip cumhuriyetlerden oluşan yeni federasyon şeklinde kalmasını öngören referandumun sonuçları göz ardı edilerek yapıldı.

• Sovyetler Birliği’nin cumhuriyetlerin bağımsızlığıyla ilgili kanun, cumhuriyetler içinde yer alan özel bölgelere Sovyetler Birliği içinde kalıp kalmama kararını alma hakkını tanıyordu. Lakin Gürcistan’daki referandumda (yüzde 60 bağımsızlığa evet dedi), Abhazya ve Güney Osetya’nın bu hakları ihlal edildi. Abhazya, 1999’da Gürcistan’dan bağımsızlık referandumu gerçekleştirdi (yüzde 97,5 evet), Güney Osetya da 1992 ve 2006’da referandumlar gerçekleştirdi (her ikisi de yüzde 99,9 evet). Rusya, her ikisinin bağımsızlığını tanıdı.

Texas’ın ABD’ye katılımı:

Texas, Meksika’nın bir parçasıyken ABD’li göçmenler, Washington’un desteğiyle isyan kaldırarak tüm eyaleti kontrol altına aldı. 1836’da “Texas halkının temsilcileri” Meksika’dan ayrıldıklarını ilan etti. Texas, ABD’ye katılmak istedi, fakat Beyaz Saray bu fikri reddetti, fakat ileriki yıllarda fikrini değiştirdi ve 1845’te eyaleti ABD’ye kattı. Bu yüzden Meksika ile savaş (1846-1848) başladı. ABD savaşı kazandı.