2023’te kullanıma sunulacak dijital Türk lirasının kripto paralardan farkları neler olacak?

2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda dijital Türk lirasının uygulanmaya testlerinin tamamlanarak uygulamaya konulması da yer aldı. Dijital paralar günümüzde oldukça yaygın kullanılan kripto paralarla karıştırılsa da aralarında temel farklar bulunuyor.

İlk kez 2022 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda yer alan dijital Türk lirası için 2023 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'nda yeni hedefler belirleniyor.

2023 hedeflerine “Blokzincir tabanlı dijital merkez bankası parası uygulamaya konulacak” olarak giren Dijital Türk lirası çalışmasına dair şu ifadeler kullanıldı:

“Merkez Bankası Dijital Türk Lirası Araştırma Geliştirme Projesi ikinci faz pilot bulguları doğrultusunda, Dijital Türk Lirasının ödemeler için kullanımı testlerine başlanacaktır. Dijital Türk Lirası sistemlerinin dijital kimlik ve FAST (Fonların Anlık ve Sürekli Transferi) sistemleri ile araştırma geliştirme kapsamında entegrasyon çalışmaları tamamlanacaktır. Toptan dijital para çalışmaları kapsamında bankalar ile araştırma, geliştirme ve test çalışmaları yapılacaktır.”

Merkez Bankası, HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM birlikte geliştiriyor

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Dijital Türk Lirası Sistemi Geliştirme Projesi’nde savunma sanayi şirketleri HAVELSAN, ASELSAN ve TÜBİTAK BİLGEM ile birlikte çalışıyor. Bu kapsamda 15 Eylül 2021’de “Dijital Türk Lirası İşbirliği Platformu”nun kurulduğu açıklandı. TCMB ve firmalar bu konuda çalışmalarını ilerletirken sistem artık test aşamasına yaklaşıyor.

Bu kapsamda dijital Türk lirası önce projede işbirliği yapan kurumların çalışanlarının kullanımına sunularak test edilecek. Çalışanlara kendilerine tanımlanacak dijital cüzdan aracılığıyla alışveriş yapma imkanı sağlanacak. Testlerin başarıyla sonuçlanması ve beklentileri karşılamasının ardından sistemin devreye alınması için adımların atılması bekleniyor.

Ancak TCMB henüz dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik alınmış olduğu nihai bir karar olmadığını vurguluyor. 15 Eylül 2021’de yapılan açıklamada, “TCMB’nin, dijital Türk lirasının tedavülüne yönelik almış olduğu nihai bir karar yoktur. Tüm çalışmalar deneysel AR-GE faaliyetleri ilkelerince yürütülmektedir. Farklı teknolojik alternatiflerin kapasite ölçümleri tamamlandıktan ve mimari kurguların denemeleri sonuçlandırıldıktan sonra, mevcut teknolojilerin dijital Türk lirasına ilişkin iktisadi, hukuki ve mali gereksinimleri karşılayıp karşılayamadığının tespiti amaçlanmaktadır” ifadelerini yer veriliyor.

Dijital para ve kripto paranın farkları neler?

Dijital para, dijital ortamlarda yer alan internet tabanlı bir para birimi olarak tanımlanıyor. Dijital paralar geleneksel kağıt ve madeni paranın tüm özelliklerini taşıyor ancak kendine özgü yenilikleriyle belirli farklılıklara sahip.

Temel olarak kullanıcılara yüksek işlem hızı ve işlem kolaylığı sağlayan dijital paralar ile fatura ödemek, para transferi gerçekleştirmek ya da alışveriş yapmak mümkündür. Kâğıt yerine bilgisayar dosyaları kullanan dijital paraların şifrelenmiş yapılarıyla geleneksel paralara oranla daha güvenli olduğu söylenebilir.

Kripto paralar ise sanal para birimi olarak kullanılan ve fiziksel bir yapıda olmayan dijital varlıklardır. Güçlü şifreleme sistemine sahip kripto paraları diğer para birimlerinden ayıran en temel özellik ise merkeziyetsiz yapıda olmasıdır. Kripto para birimlerinin değeri klasik para birimlerinden farklı olarak merkezi bir otorite aracılığıyla belirlenmiyor. Bu da kripto paraları diğer para birimlerinden farklı olarak hükümetlerin düzenlemeleri ve etkilerinden uzak tutuyor.

Bu iki geleneksel paradan farklı olarak fiziksel olmayan para birimi birbirine çokça karıştırılıyor.

Ancak en temel fark paraların kaynağına ilişkindir. Örneğin dijital Türk lirası TCMB’ye bağlı olacakken herhangi bir kripto para biriminin bağlı olduğu bir merkez yoktur. Bu da dijital paranın bir otorite tarafından üretildiği ve kontrol edildiği, kripto paranın ise bunun tam aksini teşkil ettiği anlamına gelir.

Dijital ve kripto paralar aynı zamanda kullanıcı bilgileri kısmında da birbirinden ayrılıyor. Dijital para kullanılan işlemlerde gerçek bir kullanıcı kimliğine ihtiyaç duyulurken kripto para işlemlerinde kişisel bilgilere ihtiyaç duyulmuyor.

Dünyada hızlı yaygınlaşan dijitalleşmeye ayak uydurmak için birçok ülkenin merkez bankaları dijital paralar üzerinde araştırma ve çalışmalar gerçekleştiriyor.