'Sonuçta Suriye yenilmedi; bir sürü tezgah çevirdiler, yapamadılar'

Hüsnü Mahalli’ye göre Arap Birliği’nin kararıyla Esad’ın liderler zirvesine gitme olasılığı arttı. “Sonuçta Suriye yenilmedi. Bir sürü tezgah çevirdiler, yapamadılar” diyen Mahalli, Rusya destekli Çin arabuluculuğunda İran-Suudi sürecinin sağlıklı işlediğini belirtti. Mahalli, ABD için “Şaşkın ördek misali, her yerde çuvalladılar” dedi.

ABD’nin rejim değişikliği girişimleriyle iç savaşı yaşayan Suriye’de bir perde daha kapanıyor. Suudi Arabistan’ın son dönemdeki ısrarlı diplomasisinin ardından Arap Birliği, kurucu üyesi Suriye’nin birliğe geri dönmesini kararlaştırdı. Kahire’de düzenlenen Arap Birliği toplantısının ardından 7 Mayıs itibarıyla Suriye’nin Arap Birliği Konseyi ve tüm kurumlarının oturumlarına katılması konusunda anlaşmaya varıldığı duyuruldu. Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt, “Suriye Cumhurbaşkanı isterse Suudi Arabistan'daki Arap zirvesine katılabilir” açıklamasını yaptı. Bu toplantıya İhvan kanadı olarak görülen Katar’ın katılmaması ise dikkat çekti.

Dikkatler şimdi Arap Birliği’nin 19 Mayıs’ta Suudi Arabistan’da toplanacak olan liderler zirvesine ve Cumhurbaşkanı Beşar Esad’ın zirveye gidip gitmeyeceğine çevrildi.

Suriye Dışişleri Bakanlığı, Arap Birliği’nin kararını ‘ilgiyle karşıladığını’ kaydederken, ‘Arap ülkelerinin karşı karşıya olduğu zorluklara karşı koymak için diyalog ve ortak eylemin önemini’ vurguladı. Ülkenin Arap Birliği’nin kurucu üyesi olduğu anımsatılırken, ‘diyaloga, karşılıklı saygıya ve Arap ulusunun ortak çıkarlarına dayalı ikili ve kolektif düzeylerde etkili ve yapıcı bir Arap yaklaşımını gerektirdiğini teyit edildiğinin’ altı çizildi.

Rusya Federasyonu ve Çin Halk Cumhuriyeti, Suriye’nin Arap Birliği’ne geri dönüşünden duydukları memnuniyeti vurgularken, sürecin destekçisi olmaya devam edeceklerini belirttiler. ABD ise Araplar nezdindeki tüm girişimleri ve mesajlarına rağmen Şam’ın Arap Birliği’ndeki yerini yeniden almasına engel olamamış görünüyor.

Suriye’nin üyeliği 2011’de askıya alınmış, yerine o dönemdeki Türk hükümetinin de çabalarıyla seçilmemiş İslamcı muhalefetin oturtulması girişimlerine tanıklık edilmişti.

Diğer yandan daha ziyade Türkiye’deki seçim çalışmalarına odaklanan Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu Türkiye, Rusya, İran ve Suriye dışişleri bakanlarının dörtlü zirvesinin 10 Mayıs'ta Moskova'da yapılacağını öne sürdü.

Gelişmeleri gazeteci ve yazar Hüsnü Mahalli ile konuştuk

‘Rus destekli Çin arabuluculuğunda İran ve Suudi Arabistan barış süreci sağlıklı bir şekilde işliyor’

Hüsnü Mahalli’ye göre Arap Birliği’nin Suriye’nin askıya alınan üyeliğine dönmesi kararının ardından Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad, 19 Mayıs’ta Riyad’daki zirveye gidebilir. Riyad’daki tutum değişikliğine rağmen Lübnan ve Yemen’deki sorunların da çözümü gerektiğini belirten Mahalli, İran ile Suudiler arasında Rusya destekli Çin arabuluculuğunun da sağlıklı işlediği görüşünde:

“Suudi Arabistan Esad’ı davet etti. Suriye Dışişleri Bakanı Suudi Arabistan’a gitti, Suudi bakan da Şam’a. Esad, Birleşik Arap Emirlikleri Başkanı Muhammed Bin Zayed ile görüştü. Büyük ihtimalle Arap Birliği zirvesine gitmekle ilgili görüştü. En azından yüzde 70 gidecek gibi gözüküyor. Ama gidip gitmemek koşulu direkt Suriye ile ilgili değil. Suudi Arabistan, Lübnan sorununun baş müsebbibi. Yani, Lübnan’daki iç denge, cumhurbaşkanlık seçimi yapılamıyor. Bunun nedeni Suudi Arabistan. Yemen sorununun çözümüne yönelik çabalar var. Bu da Suriye’yi ilgilendiriyor. Çünkü İran var. İran Cumhurbaşkanı Reisi, geçen hafta Şam’daydı. Erdoğan, Emevi Camii’ne giremedi ama Reisi, Emevi Camii’nde poz verdi. Türkiye’ye bir mesajdı sanıyorum. Dolayısıyla Esad gider ve Rus destekli Çin arabuluculuğunda İran ve Suudi Arabistan barış süreci sağlıklı bir şekilde işliyor diye düşünüyorum.”

‘Sonuçta Suriye yenilmedi; bir sürü tezgah çevirdiler, yapamadılar’

Arap Birliği’nin Suriye yönetimine koltuğunu ‘iade eden’ açıklamasını ‘saçmalık’ diye niteleyen Mahalli, Suriye’de yaratılan terör ortamından zaten Arapların, özellikle siyasal İslamcıların sorumlu olduğunu anımsattı:

“Arap Birliği açıklama metni saçma sapan bir metin. Suriye’de terör olayını anlatıyor. Teröre neden olan zaten Arap Birliği üyesi ülkelerin çoğunluğu. Körfez ülkeleri, Mısır, Tunus’ta İslamcıların olduğu bölümleri. Suriye toprak bütünlüğünden söz ediliyor. Bunu zedeleyen yine onlar. Suriye’de şu anda terör örgütleri var, nedeni yine onlar. Sanki kendileri hiçbir şey yapmamış gibi, namusu kurtarmak denilen hikaye, ‘Böyle oldu’ gibi... Bu sadece Suriye bağlamında bir konu değil. Bölgede İran-Suudi barışması var. Rusya’nın Ukrayna’ya girmesi, Körfez ülkelerindeki garip gelişmeler var. Bunların hepsini yan yana getirdiğinde Suriye bunun nedeni midir, sonucu mudur diye sorgulamamız gerekiyor. Sonuçta Suriye yenilmedi. Bir sürü tezgah çevirdiler, yapamadılar. Ama iç politikada Körfez dağınık bir şekilde. Amerika-Suudi Arabistan ilişkileri berbat. Mısır’ın kendi iç dengeleri berbat, Sudan karışmış. En azından en büyük siyasi hikayeden başlayıp bitirelim bu işi diye düşünmüşlerdir. Onlara göre en büyük siyasi hikaye Suudiler-İran.”

‘Sadece Suriye değil Arap Birliği de seçimleri bekliyor’

Mahalli, Suriye-Türkiye normalleşmesini seçimden önce olası görmüyor. Şam’ın masaya oturmak için koşullarının belli olduğunu anımatan Mahalli, sadece Suriye’nin değil Arap Birliği’nin de Türkiye’deki seçimlerin sonucunu beklediklerini vurguladı:

“Hiçbir yerde hiçbir şey görmedim. Mevlüt Çavuşoğlu’nun söyledikleri haber olarak vardı. Kimse kesinleştirmiyor, hele hele Suriye’de böyle bir havadis yok. Esad zaten söyledi, ‘Bizim koşullarımız var, bunlar yapılmazsa hiçbir şekilde Erdoğan ile buluşmayız’. Dolayısıyla bölgede ‘Seçimden önce hiçbir şey yok, bizi uğraştırma, seçimden sonra gel konuşalım’ gibi bir hava esiyor. Arap liderlerinin de havası bu. Arap liderleri de 19 Mayıs’ta karar aldılar, yani seçimden 5 gün sonrasına Suudi Arabistan’da liderler zirvesi var. Bunu bundan dolayı böyle yaptılar, seçimi bekliyorlar.”

‘Amerika şaşkın ördek misali, her yerde çuvalladılar’

Mahalli, Ortadoğu’daki gelişmelerin ABD’nin her yerde başarısız olduğunu gösterdiği görüşünde. Mahalli’ye göre, ABD’nin elinde sadece Fırat’ın doğusunda PYD/YPG kartı ile Suriye ve Irak’taki IŞİD artıkları kaldı.

“Amerikalılar şaşkın ördek misali, her yerde çuvalladılar. Dolayısıyla Amerika’nın Suriye’nin Arap Birliği’ne dönüşü, İran-Suudi Arabistan barışması, Lübnan sorununun çözülmesiyle ilgili olarak olumlu sinyallerin gelişi dahil hepsi Amerikalıların çaresiz, şaşkın, beceriksiz gibi aklına gelen bütün söylemleri ortada. Ellerinde bir tek kart var, o da Fırat’ın doğusunda PYD/YPG. Şam, Beyrut ve Bağdat’taki arkadaşlarımla sohbet ediyoruz. Genel beklenti şöyle. PYD ile Şam arasında çok ciddi görüşmeler var. En azından bir yıl önceki sıkıntıların büyük bölümü giderilmiş gibi. Bu süreç de olumlu gelişirse Amerika’nın elinde bir tek silah kalıyor, o da Suriye ve Irak’taki kamplardaki IŞİD artıklarını kullanabilirler. Onun dışında da bir şey yapamazlar.”