‘Mühimmat yok’ diyen ABD'den Ukrayna'ya misket bombası: ‘Bu mantıkla, nükleer silah da verilebilir'

Beyaz Saray’dan Ukrayna kuvvetlerinin savaş alanında ABD tarafından sağlanan misket bombalarını kullanması sonucu 1 gazeteci ölürken 3’ü de yaralandı. Washington’un misket bombası kararına birçok eleştiri gelirken, süreci Dr. Adıbelli Sputnik’e anlattı; “ABD bu mantıkla, yarın bir gün ‘Ukrayna’ya nükleer silah vereceğim’ diyebilir” dedi.

Ukrayna krizinde barış çağrısı yapmak yerine Kiev’e silah yardımlarını sürdüren ABD, sağladığı ‘misket bombaları’ ile Ukraynalı güçlerinin sivilleri hedef almasına neden oldu. Rusya’ya karşı çatışma alanında kullanıldığı açıklanan misket bombaları, RIA Novosti savaş muhabiri Rostislav Juravlev'i öldürürken; RIA Novosti foto muhabiri Konstantin Mihalçevskiy, İzvestiya gazetesinin muhabiri Roman Polşakov ve operatör Dmitriy Şilkov yaralı olarak kurtuldu. Yerde patlamadan kalabilme özelliği ile mayın görevi gören ve yüzlerce küçük patlayıcıdan oluşan misket bombaları, ‘normal şartlar altında’ sivil kayıpları fazlasıyla artırması gibi nedenlerle birçok ülke tarafından yasaklanmış olası ile biliniyor.

ABD: Misket bombaları ‘etkin bir şekilde’ kullanılıyor

Temmuz ayının başında ABD Başkanı Joe Biden, Beyaz Saray'ın Kiev'e son derece tehlikeli kabul edilen bu mühimmatı tedarik etmeye başlayacaklarını açıklamıştı. Öyle ki Biden, 113 ülke tarafından onaylanan uluslararası bir anlaşma ile yasaklanan bu bombaları Ukrayna’ya vermenin 'çok zor bir karar' olduğunu söylemişti. 21 Temmuz’da da ABD’nin ‘çok zor bir karar’ ile verdiği misket bombalarının akıbetine yönelik konuşan Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi Stratejik İletişim Koordinatörü John Kirby, Ukrayna güçlerinin bu bombaları ‘etkili bir şekilde kullandığının’ altını çizdi.

Dünya, misket bombalarının Ukrayna’ya verilmesinden rahatsız

Kirby’nin bu itirafı sonrasında, misket bombalarının tedarikine karşı çıkan ve eleştiren pek çok ülke ile uluslararası kuruluş tekrar gündeme geldi. Avusturya Dışişleri Bakanı Alexander Schallenberg, ABD’nin misket bombası tedarik etmesine karşı olduklarını savunmuş, “Söz konusu silahlar ve mühimmatlar uluslararası düzeyde yasaklılar” diyerek ‘Ortadoğu’ örneğini işaret etti. Daha önce ABD, Irak ve Afganistan işgali sırasında bu bombaları kullanarak pek çok sivilin ölümüne neden olmuştu. Öte yandan İngiliz basını da, Kral 3. Charles ve Başbakan Rishi Sunak’ın ABD'nin Ukrayna'ya misket bombası hibe etme kararından rahatsız olduğunu yazdı. Japonya hükümeti de misket bombasının yasaklanması ile ilgili anlaşmaya katılan ülke sayısının artırılması gerektiği konusundaki tutumunu koruduğunu açıklayarak sivillere yönelik yapılan saldırıları kınadı.

Rusya’nın misket bombası kullanması olasılığına ‘savaş suçu’ diyen BM, bombaları kullanan Ukrayna için: ‘Endişe verici’

Birleşmiş Milletler (BM) ise Genel Sekreterliği Sözcüsü Stephane Dujarric vasıtasıyla yaptığı açıklamada ‘sadece’, “Ukrayna'nın misket bombaları kullanması endişe verici” demekle yetindi. Oysaki daha önce BM, ‘Rusya’nın misket bombası kullanması olasılığına’ dair bir duyuru yapmış ve “Uluslararası hukuka göre yasak olduğunu ve savaş suçu teşkil edebileceğini hatırlatıyoruz” demişti.

Elbette ABD’ye yönelik tepkiler bununla sınırlı kalmadı. Konu ile ilgili Washington'ın kendi içinden dahi eleştiri sesleri yükselmeye devam ediyor. Ukrayna krizinin başında Beyaz Saray’ın misket bombası kullanımını ‘savaş suçu’ olarak nitelendirdiğini hatırlatan ABD'de Demokrat Kongre üyeleri Betty McCollum ve Barbara Lee, kendi hükümetlerini yererek; "Biden yönetiminin misket bombalarını Ukrayna'ya transfer etme kararı gereksiz ve korkunç bir hatadır" demişti.

ABD’nin cephanede yaşadığı kıtlık nedeniyle Ukrayna’ya misket bombalarını göndermesini ve sonuçlarını Sputnik’e değerlendiren Dumlupınar Üniversitesi’nden Asya politikaları uzmanı Dr. Barış Adıbelli, “ABD bu mantıkla, yarın bir gün ‘Ukrayna’ya nükleer silah vereceğim’ diyebilir” dedi.

‘Ukrayna misket bombaları kullandığı için nereye şikayet edilecek?’

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in, “ABD idaresinin kendisi misket bombalarının kullanımına suç demişti” açıklamasını hatırlatan Adıbelli, “Rusya’nın da misket bombasına sahip olduğunu söylemiş, ‘Kullanmıyoruz ama bize karşı kullanılırsa biz de kullanırız’ demişti. Bu, işi başka bir boyuta taşıdı. Hatta Batılı ülkeler, uluslararası ceza mahkemesi ve savaş suçu gibi unsurlarla Rusya’yı tehdit ettiler. Peki, Ukrayna misket bombaları kullandığı için nereye şikayet edilecek? Bu açıklamalara göre, Ukrayna da savaş suçu işliyor olacak. Bu ilginç bir mühimmat, bir bombadan onlarca yüzlerce küçük bombalar saçılıyor. Kontrolü çok zor bir saldırı türü. O bombaların nereye düşeceğini kontrol edemiyorsunuz. Patlamayan bombalar ise mayın gibi. Sivillerin, çocukların bunları bulma ihtimali var. Dolayısıyla oldukça tehlikeli bir mühimmat çünkü kontrolü yok. Bundan dolayı da sivil hedefleri vurma ihtimali çok yüksek” şeklinde konuştu.

‘Batı’nın mühimmatı kalmadı, yasaklı ve depolarda bekleyen bu mühimmatlar veriliyor’

Misket bombasının sapma ve saçılma ihtimalinin çok olması dolayısıyla pek çok ülkenin bu yasağa uyduğuna dikkat çeken Adıbelli, “Buna rağmen ABD bu bombaları Ukrayna’ya verdi. Bunun ana nedenini Biden, ‘Elimizde mühimmat yok’ şeklinde açıkladı. Aslında burada başka bir durum var. ABD’nin, NATO’nun yani Batı’nın elinde mühimmat kalmadı. Çünkü böyle büyük ölçekte bir çatışmaya hazırlık yoktu. Herkes 1 hafta- 1 ay kadar savunma kapasitesini ön görerek mühimmat stoklaması yapmıştı. Şu anda ülkelerin elinde mühimmat bittiği için, elinde kalan yasaklı, depolarda bekleyen bu mühimmatlar veriliyor. İkinci nedeni ise saçılma olduğu için misket bombasının sivil-asker ayrımı yapmadan imha edebilme özelliği. Bununla Ukrayna’da hava gücü olmadan kara gücü ile bir avantaj sağlama adına bu bombalar düşünüldü. Bu uçaktan atılan tipte misket bombası olmayacak, toptan da atılabiliyor. Ukrayna’nın şu anda bir hava gücü yok” dedi ve ekledi:

‘Batılı ülkeler misket bombasını devre dışı bırakıp normal bir mühimmata geçecektir’

“Ruysa’nın da ‘Biz de aynı şekilde karşılık veririz’ demesi işi daha farklı bir noktaya taşıdı. Çok hızlı bir şekilde Batılı ülkeler bunu devre dışı bırakıp normal bir mühimmata geçecektir. Güney Kore, top mermileri için ikna edilmeye çalışıldı. Güney Kore’nin Ukrayna’ya doğrudan bir silah yardımı yapmak istemediğini biliyoruz. Batı’nın ‘Nerelerden tedarik edebiliriz’ arayışı var. Misket bombası da bu mühimmat eksikliğini doldurma amacı görüyor”

‘ABD, Ukrayna’yı bahane ederek başka çatışmalarda misket bombası kullanılması olasılığını arttırıyor’

ABD’nin misket bombalarını geçmişte kullandığını anımsatan Adıbelli, “Vietnam’da kullanıldığı söyleniyor, başka yerlerde de kullanıldı. Misket bombasının olumsuz yanları görüldü. Şu bir gerçek ki; bu yasaklı bir mühimmat ve çok sayıda ülke bu mühimmatı yasaklamış durumda. Başta ABD bu tip şeylere öncülük eder ama bu yasağı ‘Ukrayna adına’ bahane göstererek ihlal etmesi, yarın bir gün başka ülkelerin başka çatışmalarda misket bombasını kullanma olasılığı arttırıyor” ifadelerini kullandı.

‘Misket bombası, çatışmanın seyrini değiştirmez ama çok büyük sivil kaybına neden olur’

Misket bombasının sahadaki etkinliğine değinen Adıgüzel, “Misket bombası, çatışmanın seyrini değiştirmez ama çok büyük sivil kaybına neden olur. Bir tarafta Rusya var, diğer tarafta Ukrayna var. Güç olarak denk değiller. Misket bombası ile Rusya’yı ne kadar sindirebilirler, ne kadar geri adım attırabilirler tartışılır. Belki Ukrayna bir iki gelişme kaydedebilir ama topyekun bütün savaşın seyrine etki edeceğini düşünmüyorum. Kerç Köprüsü’ne yapılan saldırıda görüldüğü üzere Ukrayna’da savaşın seyri şöyle gidecek gibi; sahada düzenli olarak orduların karşı karşıya geleceği bir savaştan çok, meskun mahallelerde, yerleşim birimlerinde daha gayri nizami bir savaş ve vurkaç taktikleri kullanılacak gibi gözüküyor. Sonbaharda Ukrayna’ya verilmesi planlanan F-16’lardan sonra ne olur göreceğiz, Çünkü Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, F-16’ların Ukrayna’ya teslim edilmesini nükleer tehditle eşdeğer tuttu” dedi.

‘Misket bombalarının kullanılması aleni suç, savaşta tarafların her biri kurallara uymak zorunda’

Misket bombalarının kullanılmasının aleni suç olduğunu belirten Adıbelli, “Savaş suçu dediğiniz zaman, Cenevre Sözleşmesi’nin ihlali dediğiniz zaman; bu sadece taraflardan birini değil, herkesi bağlar. ‘Ukrayna kullanırsa savaş suçu değil, Rusya kullanırsa savaş suçudur’ demek doğru bir söylem değil. Bu bizzat uluslararası kurumların, uluslararası hukukun altını oymanız anlamına gelir. Savaşta tarafların her biri bu kurallara uymak zorunda. Eğer uluslararası savaş hukuku düzenlemeleri tüm çatışmaları düzenliyor ise ve bütün ülkeler de bunu kabul ediyorsa, buna herkes uymak zorunda. Bahane olamaz, ‘Elimizde mühimmat kalmadı’ diyemezsiniz” şeklinde konuştu.

‘Ukrayna meselesi Biden’ın da sonu olacak, Avrupa’da da siyasi hayatı çok yakından etkileyecek’

ABD’nin Ukrayna'ya misket bombası vermesinin ‘asıl’ nedenleri hakkında da yorum yapan Adıbelli, “Biden’ın derdi, 2024’e kadar bir şekilde bu çatışmayı kendi lehinde bitirmek zorunda olması. Aksi taktirde seçimi kazanamaz. Trump daha şimdiden ilan etti, ‘Ben başkan olduğum gün bu savaşı bitiririm’ diyor. Hatta ‘Göreve gelmeden bitiririm’ demişti. Yani Cumhuriyetçi Parti’nin politikası açık. Büyük ihtimalle Biden’ın Demokrat Parti’nin içindeki rakipleri de aynı şeyi söyleyecekler. O yüzden Biden bunu bir seçim zaferine dönüştürmek adına 2024’e gelmeden elindeki tüm gücü kullanarak Rusya’ya geri adım attırmak, onların tabiri ile ‘Rusya’yı zayıflatmak’, Ukrayna’yı kazançlı çıkarmak şeklinde seçimlerde kullanabileceği bir zafer hikayesi yaratmanın peşinde. Aksi takdirde Ukrayna meselesi Biden’ın da sonu olacak. Biden bununla siyasi hayatını sona erdirecek. Bu sadece ABD için geçerli değil, Avrupa’da da siyasi hayatı çok yakından etkileyecek.” dedi ve şunları aktardı:

‘ABD bu mantıkla, yarın bir gün ‘Ukrayna’ya nükleer silah vereceğim’ diyebilir’

“Batı’da insan hakları kuruluşları ve dernekler var. Bu savaş meselesine çok kafa yoranlar vardı. Onlar sessiz. Bu misket bombası sıkıntısı nasıl çözülecek merak ediyoruz. Peki, Biden, yarın da ‘mühimmat yok’ diye atom bombası veya nükleer silah mı kullanacak? ‘Elimizde silah kalmadı mühimmat bitti o halde Ukrayna’ya nükleer silah verelim bunu kullansın’ mı diyecek? Taviz tavizi doğuruyor. Bir yerden siz taviz vermeye başlarsanız bunun arkası gelmez. Siz misket bombası kullanırsanız Rusya da karşılığını veriyor, ‘Ben de kullanırım’ diyor. ABD bu mantıkla, yarın bir gün ‘Ukrayna’ya nükleer silah vereceğim’ diyebilir.”