İsrail, F-16’sının düşürülmesine nasıl bir yanıt verecek?

Rusya Devlet Finans Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi’nden Doçent Doktor Gevorg Mirzayan, Suriye ordusunun İsrail’e ait bir F-16’yı düşürmesinin ardından Tel Aviv’in ne gibi adımlar atabileceğine ilişkin Sputnik için bir makale kaleme aldı.

Mirzayan, şunları ifade etti: "Suriye ordusu İsrail uçağını düşürerek Tel Aviv'e bir seçim yapma şansı bıraktı. Tel Aviv ya Suriye politikasını değiştirecek ya da Rusya ile askeri çarpışma yoluna gidecek. Aktarılanlara göre, bu olayın yaşanmasına ivme kazandıran olay Suriye topraklarından kontrol edilen İran'a ait İHA'nın Golan Tepeleri'nde İsrail sınırını geçmesi oldu. İHA düşürüldükten sonra İsrail ordusuna ait uçaklar Suriye hava sahasına girerek bir dizi cezai saldırı gerçekleştirdi. İran'a ait komuta merkezleri ve Suriye ordusuna ait mevziler zarar gördü. Ancak uçaksavarlarla intikam alındı ve bir uçak düşürüldü. Uçak İsrail sınırına düştü.

Bu trajik olaylar dizisinin ardından İsrail, Suriye'de nasıl hareket edecek?

‘İSRAİL DIŞ AKTÖRLERE ETKİNLİĞİNİ GÖSTERDİ'

Tel Aviv, Suriye'de İran'a engel olmaya devam edeceklerini bildirdi. İsrail Başbakanı Benyanim Netanyahu ‘İran, Suriye topraklarını İsrail'e saldırı için kullanmaya hazırlanıyor. Güvenlik ve bağımsızlığımızı korumak için gereken her şeyi yapacağız' dedi. Halihazırda anlamsız ve ters etki yaratan bu yöntemlerle ileride neler yapılacağı merak konusu. Aslına bakılırsa İsrail, Suriye'de Bağdat'a sadece İran ve İran yanlısı güçlere (Hizbullah da dahil) Golan Tepeleri'ne yakın bölgeler ve bu güçlerin yüksek teknolojili silahlarının bulunduğu bölgelere yaptığı saldırılarla engel oluyordu. Bu strateji pek etkili olmadı, zira İran Suriye'deki varlığını güçlendirdi. Ancak yaşanan son olaylarla İsrail hem kendi halkına hem de dışarıdan aktörlere ne kadar etkin olduğunu gösterdi. Uçağın düşürülmesinin ardından da bu gösterinin mal olacağı şeyler arttı.

‘İSRAİL DAHA SERT OLMAK İSTEYEBİLİR'

Öte yandan olanlar Tel Aviv için Suriye'de İran'a karşı daha sert ve etkili bir mücadelede bulunma ihtiyacı doğuruyor. Teorik olarak İsrail yönetimi Suriye'yi teröristlerden temizlemek için asker gönderme talimatı verebilir, ancak pratik açıdan bu gerçekçi değil. Tel Aviv'in bunun için yeterli imkânları ve gücü olabilir, ancak Suriye'nin güneyini aldıktan sonra ne yapacak? Tel Aviv'in gelecekte oluşabilecek bu tampon bölgeleri yönetmesi için konuşlandırabileceği kukla yapıları yok. Ayrıca bir işgal durumu İsrail ile Rusya ordusu arasında kaçınılmaz bir çarpışma yaratır.

‘HUKUKİ AÇIDAN ŞAM'IN UÇAĞI DÜŞÜRME HAKKI VARDI'

Hukuki açıdan bakacak olursak, ABD de bu arada ‘İsrail'in halkı ve toprak bütünlüğüne yönelik tehditlere karşı kendini koruma hakkı olduğu' sözleriyle destek verebilir. Ancak böyle bir durumda uluslararası hukuk Suriye'nin yanında. İsrail'in kontrolündeki Golan Tepeleri resmi olarak Şam'a ait. Suriye'nin meşru devlet başkanı olarak Beşar Esad gerekli gördüğünü yapmakta özgür. İsrail uçağına gelince… O da saldırganca amaçlarla hava sahasını ihlal etti, daha sonra da bölgedeki hava savunma sistemleri ile kesinlikle hukuki bir biçimde etkisiz hale getirildi.

‘İSRAİL MOSKOVA İLE GÖRÜŞMELİ'

İsrail, ABD ve Suudi Arabistan, İran konusunda giderek izole oluyor. Avrupalı partnerleri, çevrelerinde savaş çıkması ve Tahran'la varılan nükleer anlaşmanın bozulması pahasına İran'a karşı koyma işinde Washington, Tel Aviv ve Riyad kadar hevesli değil. Sonuç olarak İsrail'in pek fazla seçeneği yok. En iyi seçenek de gerçeğin farkına varmak. Savaşın bitmesinin ardından İran, Suriye'de var olacak. İsrail'in elde edebileceği tek şey Tahran'ın baskın güç olmamasını sağlamak. Bunun için de müzakereler gerçekleştirilmesi gerekiyor, öncelikle de Rusya ile. Olayın ardından hemen uçağın Rusya tarafından düşürüldüğü iddialarını yalanladılar. İsrail Ordu Sözcüsü Jonathan Konricus ‘Uçağı Suriye düşürdü, başkası değil' açıklamasını yaptı. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Netenyahu ile görüldü. Tahmin edileceği üzere ikili görüşmede olayın detaylarını ele alarak daha yapıcı bir şekilde çalışmaya hazır olduklarını, karşılıklı güvenin sağlanması gerektiğini vurguladı. İsrail, bu güveni kullanarak Moskova'nın garantisi ile savaş sonrasında Suriye'de İran askeri tesislerine yönelik bazı kısıtlamalar ve koşullar edinebilir. Netanyahu ayrıca ABD Başkanı Donald Trump'a Suriye'de barış sürecini sabote etmeye son vermeleri konusunda etki edebilir. Böyle bir durumda ABD ve Batı'nın Şam ile hem İran'la ilgili konularda hem de Suriye'de çıkarlarını korumak için anlaşma imkânı olur. Netanyahu bunu yapabilir. Ancak asıl sorun yapıp yapmayacağı."