İhracat tehdit altında: ABD yaptırımlarından sonra petrol fiyatları ne olacak?

İran’a karşı uygulanan yaptırımların 5 Kasım’da yürürlüğe girmesine, petrol fiyatları düşüşle tepki gösterdi.

Trump, uygulanan yaptırımların, bu güne kadar Washington’un Tahran’a karşı uyguladığı ‘en sert’ yaptırımlar olduğunu söyledi.  Ancak yine de tam bir ambargodan söz edilemez: Bazı ülkeler eskiden olduğu gibi İran’dan petrol almaya devam edebilecek. Dünya yatırım bankalarının tahmin ettiği gibi, petrol piyasasında arz sıkıntısı yaşanır mı, varil fiyatı 100 dolara kadar çıkar mı? Sputnik’in hazırladığı haberde.

MUAF TUTULAN ÜLKELER

ABD’nin Tahran’a karşı uyguladığı yaptırımlar, 2015 yılında İran’ın nükleer programıyla ilgili imzalanan Ortak Kapsamlı Eylem Planı’na kadar devam etti ve şimdi yeniden uygulanmaya başladı. Kısıtlamalar İran’ın petrol, bankacılık, gemi yapımı ve gemi taşımacılığı sektörlerini etkileyecek. İrana karşı uygulanan yaptırımları, bu ülkeyle ticari ilişkileri devam ettirerek ihlal eden ülkelere karşı da yaptırım tedbirleri uygulanacak. Yunanistan, Hindistan, İtalya, Çin, Tayvan, Türkiye, Güney Kore ve Japonya bundan muaf tutulan ülkeler oldu.   

SUUDİ ARABİSTAN KAYIPLARI TELAFİ EDEMEYECEĞİNİ AÇIKLADI

Washingon’un bu şekilde gevşemesi, piyasanın beklenmedik tepkilerine neden oldu. Arza olan talep düştü, Brent varil fiyatı akşam saatlerinde 71 dolara kadar geriledi. İrana karşı yaptırımların uygulanacağı beklentisi son birkaç ayda petrol fiyatlarının artmasına neden oldu. Suudi Arabistan’ın bir süre önce Riyad’ın gelecekteki kayıpları telafi etmeyeceğini açıklaması piyasa katılımcılarının endişelenmesine yol açtı.

Analistler İran’la ilgili durumun çok karmaşık olduğunu ve  Washington’un bir yandan petrol fiyatlarının düşmesini talep ettiğini, diğer yandan ise bunun gerçekleşmemesi için her şeyi yaptığını belirtiyor. 

'PİYASADA DENGE TUTTURULDU'

‘Otkritiye Broker’ şirketi analisti Andrey Koçetkov’un konuyla ilgili yorumu şu şekilde: “İran ve Venezüella’ya karşı uygulanan yaptırımlar, petrol üretiminin günlük sürkülasyondan 3 milyon varil eksiltiyor. ABD, Suudi Arabistan ve Rusya bu yılın başından itibaren günlük petrol üretimini 2.5 miyon varil arttırdılar. Bu durumda piyasada denge tuturulmuş olduğundan, önemli bir yetersizlik görülmez.” 

'MUAF ÜLKELER PETROL SATIŞINA ARACILIK YAPABİLİR'

‘Alpari’ analitik bölüm direktörü yardımcısı Nataliya Milçakova ise şu yorumu yaptı: “Yaptırım listesinden muaf tutulan ülkelerin şirketleri İran petrolünün satışında aracılık yapabilirler. Yani, petrol İran’ın, ancak ihraç eden şirket başka ülkeye ait, örneğin Çin’e.”

Böylelikle, piyasalarda yetersizlik riski fazla olmamasına rağmen, orta ve uzun vadede fiyatlar yükselecek. Petrole olan talep ve bunu karşılayamayan arz,  fiyatların yükselmesine yol açacak.

Uzmanlar, dünya petrol üretiminin günde sadece bir buçuk ila iki milyon varil fazladan üretim yapma kapasitesine sahip olduğunu, bunun da  oldukça düşük bir miktar olduğunu belirtiyor.

PETROL TALEBİNİ ARTTIRAN FAKTÖR, ÇİN

Petrol talebini arttıran faktör Çin ekonomisinin son zamanlardaki büyüme dinamiği olarak görülüyor. Çünkü Çin, dünya pazarının önemli bir ithalatçısı konumunda. Washington ile Pekin arasında yapılan görüşmelerin gidişatı ticaret savaşının yayılması ve Çin ekonomisinin çökmesinin önlenmesiyle ilgili umutları arttırıyor. Böyle bir durum küresel çapta talebi önemli ölçüde azaltacak.

Zerich Capital Managament’in yatırım analizi genel direktörü Andrey Vernikov, tarafların son zamanlarda yapıcı diyaloğa hazır olduklarını beyan etmelerinin, ticari gerginliğin en az kayıpla atlatılması isteğini gösterdiğini ifade etti. 

'ARZ YETERSİZLİĞİ PETROL VARİL FİYATINI 100 DOLARA ÇIKARABİLİR'

Dünyanın en büyük yatırım bankalarından Bank of America Merrill Lynch’in tahminlerine göre, piyasadaki arz yetersizliği 2019’a kadar varil fiyatını 100 dolara kadar çıkarabilir.

Goldman Sachs’da daha önce benzer tahminlerde bulunmuştu. Öte yandan, dünyanın en büyük petrol şirketlerinden biri olan Total, petrol piyasasının jeopolitiğin kilit etki faktörü haline geldiği ‘yeni bir dünyaya girdiği’ni belirtti. 

'İRAN İLE VENEZÜELLA'NIN OYUN DIŞINA İTİLMESİ, DÜNYA REZERV KAPASİTESİNİ ARTTIRMAKTAN YOKSUN BIRAKTI'

Eğer yakın zamanda yaptırımların gevşetilebileceği yönünde bir değişiklik olmazsa, varil fiyatı 75-77 dolara kadar küçük bir sıçrama yapabilir tespitinde bulunan Vernikov, şu ifadeleri kullandı: “Oyun dışına itilen İran ile Venezüella, dünya petrol endüstrisini, rezerv kapasitesini artırmaktan yoksun bıraktı. Aslında, kilit ülkelerdeki herhangi beklenmedik bir olay ciddi bir arz sıkıntısına yol açabiliyor."

Bu nedenle, petrol fiyatının varil başına yüz dolara ulaşabileceği senaryosu ihtimal dahilindedir. Bu tür çıkışların ekonomiye bir faydası yoktur.  Önemli olan, fiyatların uzunca bir süre sabit kalabileceği seviyedir. Uzmanlar, varil fiyatının 65-80 dolar arasında kalacağını belirtiyor. Bunun böyle olması, geçmişte yapılan hataları tekrarlamayarak, hammadeye dayalı olmayan sektörün gelişimini teşvik ettiği için Rusya ekonomisi için de iyidir.