Yellen uyardı: Rusya ve diğer ülkelere karşı yaptırım uygulamamız, dolar hegemonyasını riske atıyor

CNN'e konuşan Hazine Bakanı, ABD'nin doların uluslararası rezerv para birimi olması üzerinden sınırötesi yasal ve yargı yetkisi iddiasıyla yaptırım dayatması ile küresel çapta dedolarizasyon kampanyası arasındaki bağlantıya dikkat çekti.

ABD yönetimlerinin tek kutupluluk dayatması ve buna karşı duranlara yaptırım uygulaması, hedeftekilerle birlikte komşularını ve ilişkide olduğu diğerlerini de vurduğundan, dolar hegemonyasını kırmaya çalışan cephe gitgide büyüyor ve güçleniyor. Çin ile Rusya'nın dolar hegemonyasını ortadan kaldırma kampanyasına Hindistan, Suudi Arabistan, İran, Türkiye, bazı Afrika ülkeleri ve solun iktidarda olduğu Latin Amerika ülkeleri çeşitli boyutlarda katılırken, ABD Hazine Bakanı Janet Yellen'dan uyarı geldi.

Yellen'ın "Doların rolüyle bağlantılı mali yaptırımlar uyguladığımızda, bunların zamanla doların hegemonyasını baltalaması riski var" uyarısı, dolar yerine kendi ulusal para birimleriyle aralarında ticaret yapan ülke sayısının arttığı ve BRICS gibi grupların dolara alternatif ortak para birimi kullanmayı değerlendirdiği dönemle örtüştü .

Yellen, CNN'e şöyle konuştu:

"Doların rolüyle bağlantılı mali yaptırımlar uyguladığımızda, zamanla doların hegemonyasını baltalaması riski var. Tabii ki bu, Çin, Rusya ve İran'da bir alternatif bulma arzusu yaratıyor."

"Ancak doların küresel para birimi olarak kullanılmasının sebepleri yüzünden diğer ülkelerin aynı özelliklere sahip bir alternatif bulması kolay değil."

'Doların dünyanın en güvenli ve en likit varlıkları olan ABD Hazine bonoları tarafından desteklenmesinin benzersiz özelliklerinden' söz eden Yellen, şu vurguyu yaptı:

"Dolar yaygın olarak kullanılıyor, çünkü küresel çapta işlemlerde kullanılacak bir para birimi için gerekli olan çok derin sermaye piyasalarımız ve hukuk devletimiz var. Ve para biriminin dünyaya bu şekilde hizmet etmesini sağlayacak temel altyapıya -kurumsal altyapıya- sahip başka bir ülke daha görmedik."

Yellen, dolar hegemonyasının çok uzun ömrü kalmamış olabileceği uyarısından sonra, ABD ile müttefiklerinin 'birlikte hareket eden bir ortaklar koalisyonu' olarak 'adil şekilde' kullanması durumunda, yaptırımların, 'son derece önemli bir araç' olduğunu dile getirdi.

'Ukrayna'nın yeniden inşası Rusya'ya ödetilmeli'

Nitekim hızını alamayan ABD Hazine Bakanı, Washington'ın 'Ukrayna'nın yeniden inşasının Rusya'ya ödetilmesi gerektiğine inandığını ve müttefiklerle Rusya Federasyonu'nun dondurulmuş varlıklarının kullanımına ilişkin yasal kısıtlamaların nasıl aşılacağını görüştüğünü' aktardı.

Yaptırımlar BAE ve Türkiye'yi de vuruyor

Yellen'in CNN röportajından birkaç gün önce yine ABD Hazine ve Dışişleri Bakanlıkları, Rusya yaptırımları kapsamında Çin, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) ve Türkiye merkezli firmalar dahil yaklaşık 120 kişi ve kurumu yaptırım listesine aldı.

Pekin: Böyle bir yetkiniz olmadığından yasadışı

Uzmanlar, ABD'nin müttefiki Türkiye ve BAE'nin firmalarına yaptırım uygulanmasının olumsuz etki yaratabileceği uyarısında bulundu. Çin Ticaret Bakanlığı ise Washington'ın yeni yaptırım hamlesini 'yasadışı' ilan eden bir açıklama yaptı:

"İşletmelerin meşru hak ve çıkarlarına ciddi zarar veren ve küresel tedarik zincirinin güvenliğiyle istikrarını olumsuz etkileyen tipik bir tek taraflı yaptırım ve kendi yetkisini aşmanın bir başka biçimi. Çin buna kesinkes karşı çıkıyor."

Rusya'ya yaptırımların tırmandırılmasıyla ivme kazandı

Resmen dünyanın rezerv para birimi haline geldiği 1944'ten bu yana 'para birimlerinin kralı' muamelesi gören doları tahtından indirme (dedolarizasyon/dolarsızlaşma) kampanyası, özellikle Rusya'nın Şubat 2022'de Ukrayna özel harekatını başlatmasından beri hız kazandı.

Dünyanın en kalabalık ülkeleri dolardan kaçıyor

Geçen ay 18 ülkeyle Hint rupisi üzerinden ticareti yapmak için anlaşma imzalayan Hindistan, ardından Malezya ile de ulusal para birimleriyle ticaret anlaşması imzaladı.

İran, Çin ve Rusya ile ticaretinde doları tamamen terk etti.

PetroDolar yerine PetroYuan mı?

Petrol İhraç Eden Ülkeler Örgütü'nün (OPEC) lideri Suudi Arabistan, Çin'e petrol ihracatında yuan almayı kabul ederek PetroDolar yerine PetroYuan'ı geçirmenin işaretini verdi, bir diğer OPEC üyesi Irak da Çin'le aynı uzlaşıya vardı.

Çin, yuanı dolara alternatif sunma faaliyetlerini Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika'dan oluşan BRICS, Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) ve OPEC gibi küresel platformlar üzerinden yürütüyor.

Rusya da uluslararası ticarette giderek daha fazla yuan kullanıyor.

Küresel dolar rezervleri düşüşte

Uluslararası Para Fonu (IMF) raporuna göre, ABD doları olarak küresel döviz rezervleri geçen yılın son çeyreğinde yüzde 59'un altına düştü. Eğilimin bu yıl da devam etmesi bekleniyor. Yellen'in uyarısı, dolarının akıbetinin tersine döndüğünün işareti olabilir.