Küba'nın ikonik 1 Mayıs yürüyüşü bu yıl akaryakıt krizi yüzünden iptal

ABD'nin ağır yaptırım ve ablukası altındaki Küba'da 1959'daki devrimden beri her yıl milyonlarca kişinin katıldığı 1 Mayıs İşçi Bayramı yürüyüşü bu yıl akaryakıt krizi gerekçesiyle iptal edildi.

Küba'nın başkenti Havana'nın her 1 Mayıs'ta milyonlarca kişinin toplandığı Devrim Meydanı yarın boş kalacak. İktidardaki Küba Komünist Partisi, adanın ekonomisini felç eden benzin kıtlığı nedeniyle bu yılki kutlamaları iptal etti.

Haftalardır benzin istasyonlarının önünde kilometrelerce uzanan kuyruklar oluşturan araçlarla içlerinde uyuyan sürücüler, Küba'nın olağan manzarası haline geldi.

2020 ve 2021'deki Kovid-19 pandemisi dönemi hariç, 1959'daki devrimden beri her yıl düzenlenen 1 Mayıs yürüyüşünde milyonların katıldığı ucu bucağı gözükmeyen kortejleri, yurttaşların ülkenin farklı noktalarından Havana'ya çok sayıda otobüs seferiyle taşınması sağlıyordu.

Cuba cancels workers’ day parade as severe oil shortages bite https://t.co/Kz8j3l0oW4

— Guardian World (@guardianworld) April 30, 2023

Küba Devlet Başkanı Miguel Diaz-Canel, akaryakıt krizinin, adanın ihtiyaç duyduğu petrolün yalnızca üçte ikisini alması ve tedarikçi ülkelerin sözleşmeleri yerine getirmemesinin büyük açık yaratmasından kaynaklandığını söyledi.

Venezüella'dan gelen petrol azalınca

Geçen yıl Venezüella'dan gelen petrolün azalması ve uluslararası düzeyde artan ham petrol fiyatlarının sonucu olarak enerji tasarrufu önlemleri açıklanmıştı.

2000'den beri yürürlükteki anlaşmanın akıbeti

İki sosyalist ülke Küba ile Venezüella arasında 2000 yılından beri yürürlükte olan takas anlaşmasına göre Venezüella'dan ham petrol sevkiyatı karşılığında Küba doktorlarını, öğretmenlerini ve bazı iddialara göre karşı istihbarat ajanlarını gönderiyordu. Ancak artık bu anlaşma suya düşmüş gözüküyor.

'Küba'ya verdiği petrol, gelir kaybı yarattı'

The Guardian'a konuşan Teksas Üniversitesi Latin Amerika ve Karayipler Enerji ve Çevre Programı Direktörü Jorge Piñon, "Venezüella son 20 yıldır Küba'ya verdiği petrolü uluslararası pazarda satmayarak gelir kaybına uğruyor. Bence artık Kübalılara nakit ödeme olmadan petrol sağlamaya devam edemeyecekleri bir noktaya geldiler" değerlendirmesini yaptı.

ABD'nin Venezüella'ya yönelik yaptırımlarının da etkisiyle genel petrol üretimi düşen Caracas'ın Havana'ya petrol ihracatı son 10 yılda yaklaşık yüzde 50 düştü.

Venezüella petrolü için ABD devrede

ABD ile Batılı müttefiklerinin Rusya petrolü ve doğalgazına yaptırımları nedeniyle enerji ihtiyaçları artarken, Washington, kasım ayında Chevron'a yıllardır ilk kez Venezüella petrolünü ABD'ye ihraç etmesi için ruhsat verdi.

Küba'nın bol miktarda ham petrolü var, ancak kalitesi düşük olduğundan adanın rafinerileri işleyemiyor. Venezüella'nın daha kaliteli ham petrolü ise artık ABD'ye gidiyor gibi görünüyor.

Küba kendi petrolünü yüksek kükürt içerdiğinden işleyemiyor

Küba Parlamentosu Sanayi Komisyonu Başkanı Santiago Lajes, geçen yılki açıklamasında petrol ve gaz üretiminin arttırılmasına rağmen enerji krizinin çözülemediğini belirtmişti. Lajes, Küba'da çıkarılan ham petrolün yüksek kükürt içeriğine sahip olduğunu , 2021'de 582 bin 500 ton ham petrolün bu sebeple işlenemediğini söylemişti.

ABD yaptırımları seyreltici almaya bile engel

ABD yaptırımları ve ablukası yüzünden nakit sıkıntısı çeken Küba, uluslararası piyasadan yakıt ve hatta yüksek kükürtlü ham petrolünü benzine dönüştürmek için kullanılabilecek seyrelticiler satın almakta zorlanıyor.

Küba sözkonusu olunca Biden'ın Trump'tan farkı yok

Eski ABD Başkanı Barack Obama, 2015'te Küba'yı teröre destek veren ülkeler listesinden çıkarıp Havana ile ilişkileri normalleştirmeye başlamıştı. Halefi Donald Trump ise 2021'de Küba'yı tekrar listeye alırken 'azami baskı' yaptırımları açıklamıştı. Obama döneminin başkan yardımcısı olan halihazırdaki Başkan Joe Biden, Trump'ın pek çok politikasını iptal ederken Küba'da selefinin izinden gitti.

Bu da Küba devletinin döviz kazancından yılda milyarlarca dolar kayba, kredi hatlarının kesilmesine ve adaya yanaşan petrol tankerlerinin cezalandırılmasına yol açıyor.

Daha büyük krizlere gebe

Ekonomistler, durum devam ederse gıda fiyatlarının daha artacağı ve verimliliğin daha düşeceği konusunda uyarıyor. Nitekim dizel kıtlığı şeker kamışları rafine edilemediğinden, bu yılki şeker hasadı, bir yüzyıldan uzun bir sürenin en kötüsü olacak.

Kutlamalar daha küçük çaplı yapılacak

Bu arada 1 Mayıs İşçi Bayramı kutlamaları vesilesiyle tüm dünyadan çok sayıda sendika temsilcisi ABD'ye karşı Küba ile dayanışmak için Havana'ya giderken, Küba İşçilerinin Merkez Sendikası Başkanı Ulises Guilarte de Nacimiento, etkinliklerin tümden iptal edilmeyeceğini söyledi.

Başkentteki büyük gösteriler yerine belediyelerin küçük çaplı yürüyüşler düzenleyeceğini, Havana'daki ünlü Malecon kordonunun yürüyüşe sahne olacağını aktaran Nacimiento, yerel topluluklar, okullar ve işyerlerindeki kutlamaların da 'azami tasarruf' koşulları altında devam edeceğini belirtti.

'Küba'da hayat o kadar zor ki, kutlanacak pek bir şey yok'

Washington DC'deki Amerikan Üniversitesi'nde kamu yönetimi profesörü olan ve Küba siyaseti hakkında kapsamlı yazılar yazan William LeoGrande, son haberlerle ilgili “Devrimci ruh dağıldı. Ve dürüst olmak gerekirse, Küba'da hayat o kadar zor ki, kutlanacak pek bir şey yok" yorumunu yaptı.

Kübalıların çoğunun bu 1 Mayıs'ı yakıt kuyruğunda geçirmesi kuvvetle muhtemel.