Zirve sırasında katılımcıların özellikle Suriye Anayasa Komitesi’nin oluşumu, Astana formatına yeni ülkelerin katılması ve İdlib’de terör sorununun çözümü gibi konuları görüşmek istedikleri söyleniyor.
Nur-Sultan’da başlayan görüşmelerle elde etmek istenilen sonuçlar neler? İdlib sorununun çözümünü hızlandırmak için nasıl bir formül geliştirilebilir? Siyasi süreçle ilgili beklentiler neler?
Konuyla ilgili Sputnik’e konuşan güvenlik uzmanı ve eski asker Abdullah Ağar, şu değerlendirmelerde bulundu.
Astana süreci kendi dinamizmi içerisinde devam ediyor ve sonuçlar üretiyor. Bunlardan belki de en önemlisi, Anayasa Komitesi’nin teşkili. Sanıyorum, 12. tur görüşmelerinden sonra Anayasa Komitesi’nin teşkili, yetkileri ve organizasyonu ile ilgili bir açıklama yapılacak. Daha önce Komitenin üçüncü 50 kişilik grubu içerisinde Türkiye’nin kabul etmediği altı isim vardı. Sanırım, bununla ilgili sorun aşıldı. Dolayısıyla Anayasa Komitesi’nin nihai oluşumu ilgili bir açıklama yapılacak.
Diğer önemli konu, İdlib meselesi. Bu sorunun konuşulacağını düşünüyorum. Ayrıca her iki eksenin elinde tutuklular var. Bu tutuklularla ilgili bir gelişmenin yaşanacağını öngörmemiz mümkün.
Sonuç olarak, bu saydığım başlıklarla ilgili mesafe alınacağını ve bunlarla ilgili bazı açıklamaların yapılacağını öngörüyorum.
Peki İdlib meselesinin çözümünü engelleyen temel faktörler neler? Süreci hızlandırmak için nasıl bir yöntem geliştirmek gerekir?
İdlib ile ilgili bazı rahatsızlıklar var. Bu rahatsızlıkların temelinde radikal olarak tanımlanan örgütlerin faaliyetlerinin devam etmesi ve bunların içlerine başkaların da eklenmesi. Örneğin, en son Deyr Zor’un güneydoğusunda IŞİD’in son varlığı olan bölgede YPG/PKK ile çatışmalar yaşandıktan sonra oradan bazı çıkışlar oldu. Bu çıkışlardan sonra oradan birtakım IŞİD’lilerin İdlib’e kadar geldikleri konuşuldu. Hatta IŞİD lideri Bağdadi’nin İdlib’de saklandığı söylendi. Bir diğer taraftan İdlib bölgesinde yabancı savaşçı diye tanımlanan bazı profesyonel cihatçıların oluşturduğu yapılanmaların kontrol ettiği alanlar var. Buna bir de HTŞ’nin oradaki hükümranlığını eklemek gerekir.
İdlib meselesinin çözümü için bence, bir anda travmatik çözümlerden ziyade geçiş politika ve stratejilerinin egemen olacağı projeler lazım.
Son olaylar ışığında genel olarak Suriye krizinin çözümü ile ilgili düşünceleriniz neler?
Özellikle ABD’nin Golan tepeleriyle ilgili almış olduğu karar, Suriye’nin toprak bütünlüğü ile ilgili büyük bir riski içerisinde barındırıyor. Şu anlamda: Golan Tepeleri’nin İsrail tarafından ilhakıyla ilgili ortaya çıkan bu karardan sonra çok rahat bir şekilde Fırat Doğusu için de benzer bir karar ortaya çıkarılabilir. Şimdi Suriye meselesinin, toprak bütünlüğü çerçevesinde çözümlenmesi gerekiyor. Yani bu noktada Rusya, Türkiye ve İran’ın Astana süreci kapsamında ortaya koymuş olduğu irade ve kararlılığının, “small group” olarak tanımlanan yapı tarafından da gösterilmesi gerekiyor.
