TBMM Dışişleri Komisyonu’nun AK Partili Volkan Bozkır başkanlığında gerçekleşen toplantısında Libya ile varılan mutabakatın ikinci ayağı olan güvenlik ve askeri iş birliği mutabakat muhtırasının ele alındı. Toplantı, Dışişleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı Faruk Kaymakcı'nın mutabakat muhtırasına ilişkin sunumunun ardından basına kapalı olarak devam etti.
Bakan Yardımcısı Kaymakcı anlaşmayı anlattı.
Dışişleri Bakan Yardımcısı Faruk Kaymakcı ise Libya tarafından güvenlik ve askeri iş birliğini artırma talepleri geldiğini vurgulayarak, “Zaten belli bir çalışmamız vardı, bunların hızlandırılması söz konusu oldu. Bizim Libya ile 2012'de imzaladığımız askeri eğitim iş birliğimiz var. Bu anlaşma, 2013'ten bu yana yürürlükte. Bu anlaşmanın kapsamının genişletilmesi, daha etkin hale getirilmesi için özellikle Libya'nın talebi üzerine mevcut anlaşmayı biraz genişletme ihtiyacı duyduk” dedi. Kaymakcı, şöyle devam etti:
“27 Kasım'da imzalanan mutabakat muhtırası üzerinde bir anlaşma sağladık. Mutabakat muhtırasının yürürlüğe girmesiyle birlikte güvenlik, askeri eğitim ve öğretim, savunma sanayi, terörizmle, yasa dışı göçle mücadele, lojistik alanında iş birliği, haritacılık alanında iş birliği ile askeri planlama, tecrübe aktarımı, talep olması halinde karşılıklı savunma güvenlik ofisi kurulması gibi konularda Libya ile iş birliğimizin daha ileri seviyelere taşınmasının hukuki altyapısının oluşturulacağına inanıyoruz."
Muhtıranın, Libya tarafının güvenlik güçlerinin ıslah edilmesi amacıyla yürütülen çabaları destekleyen hükümler barındırdığına da işaret eden Kaymakcı, şunları kaydetti:
"Uluslararası meşruiyeti haiz, ulusal mutabakat hükümetiyle imzaladığımız bu muhtıranın hem Libya'da istikrarın sağlanmasına ve kurumsal altyapının güçlenmesine hem de ülkemizin Doğu Akdeniz ve Kuzey Afrika bölgesindeki çıkarlarının korunmasına ciddi katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Bu bizim askeri ve güvenlik iş birliği anlamında imzaladığımız tek anlaşma değil. Türkiye'nin bu alanda 77'si imzalanmış 60 tanesi yürürlükte olan benzer anlaşmaları var. Bu anlaşma, Libya Mutabakat Hükümeti ile tek bir anlaşma değil. Libya Mutabakat Hükümeti'nin başka ülkelerle de imzaladığı anlaşmalar var. Bu anlaşmanın Libya'da istikrarın, güvenliğin oluşmasına, terörle mücadelede, yasa dışı göçle mücadelede iş birliğine katkıda bulunacağına inanıyoruz. Libya ile ilişkilerin daha da ilerletilmesi amacıyla bu muhtırayı imzaladık. Bir an önce de yürürlüğe koymayı tercih ediyoruz."
‘Oy çokluğu’ ile kabul edildi
Teklifin tümü üzerinde görüşmelere geçilmesinin ardından toplantı basına kapalı devam etti. Edinilen bilgiye göre, toplantıda CHP, HDP ve İYİ Partili üyeler mutabakat muhtırasına ilişkin endişelerini dile getirdiler. Konuşmaların ardından Türkiye ile Libya arasında imzalanan güvenlik ve askeri işbirliği mutabakat muhtırası ‘oy çokluğu’ ile kabul edildi.
CHP’den muhalefet şerh-i
Gelecek hafta TBMM Genel Kurulu'nda görüşülmesi beklenen mutabakat muhtırası ile ilgili Dışişleri Komisyonu’nun CHP’li üyeleri muhalefet şerh-i hazırladı. CHP, muhalefet şerh-i’nde Libya Devleti-Ulusal Mutabakat Hükümeti (UMH) ile biri Akdeniz’de Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasına ilişkin diğeri Güvenlik ve Askerî İş Birliğine ilişkin iki ayır Mutabakat Muhtırası imzalandığını hatırlatılarak şöyle denildi:
“Öncelikle, UMH’yle imzalanan iki mutabakat muhtırasının içeriklerinden bağımsız olarak farklı zamanlarda TBMM’ye sunulmasını belirleyen faktörün vekil güçler, devlet dışı silahlı aktörler, bölge devletleri, Avrupa devletleri, ABD ve Rusya’nın çeşitli biçimlerde doğrudan ve dolaylı olarak müdahil oldukları bir iç savaşın yaşandığı Libya’daki son gelişmeler olduğunu kayda geçirmek gerekir.
Libya topraklarının büyük bölümünü kontrol eden ve Tobruk’taki hükümet (Temsilciler Meclisi) tarafından da desteklenen Libya Milli Ordusu’nun (LMO) komutanı Halife Hafter’in 12.12.2019 tarihinde kuşatma altındaki Trablus’un kontrolü için ‘nihai savaş’ın başladığını ilan ederek kente yönelik saldırılarını yoğunlaştırması, AKP iktidarının ideolojik sebeplerle desteklemekte olduğu Trablus merkezli UMH’nin varlığını tehlikeye atmıştır. Bu mutabakat muhtırasının TBMM gündemine aceleyle gelmesinin esas sebebi AKP iktidarının UMH’yi devrilmekten kurtarma çabasıdır. Başka bir ifadeyle, söz konusu teklif, Türkiye’nin ulusal güvenliği veya savaşa mecbur kalması gibi hayati bir gerekçeye dayanarak değil, Libya’da çatışan taraflardan birisi olan UMH’nin talebi üzerine gündeme getirilmiştir.”
'Mutabakat, Türkiye’yi Libya’daki savaşın doğrudan tarafı kılacak ifadelerle donanmıştır'
Söz konusu mutabakatın, birçok muğlak, ucu açık ve Türkiye’yi Libya’daki savaşın doğrudan tarafı kılacak ifadelerle donandığını vurgulayan CHP, iktidarın, “Savunma ve güvenlik kuruluşları mensubu sivil şahıslar” örtüsü altında şiddetli bir iç savaşın yaşandığı Libya’ya kuvvet konuşlandırmak için kendisine alan açma çabasından büyük endişe duyduklarını belirtti. CHP, muhalefet şerh-i’nde, “İmzalanan metin askerî nitelikli bir mutabakat muhtırası olmasına ve iş birliği alanlarının büyük kısmının da güvenlikle yakından ilişkili olmasına rağmen, sanki Libya’ya muharip güç gönderilmeyecekmiş görüntüsü verilmektedir” dedi. CHP, muhalefet şerh-i’nde ayrıca şu görüşlere yer verdi:
'BMGK’nın aldığı kararlara aykırıdır'
“Sonuç olarak, ‘Türkiye Cumhuriyeti ile Libya Devleti Ulusal Mutabakat Hükümeti Arasında Güvenlik ve Askerî İş Birliği Mutabakat Muhtırası’ Libya’nın egemenliğine ve BMGK’nın Libya’daki savaşı sona erdirmeyi amaçlayan, 1970 sayılı karar başta olmak üzere, aldığı bütün kararlara aykırıdır. Dahası, ‘misafir personel’, ‘misafir öğrenci’, ‘savunma ve güvenlik kuruluşları mensubu sivil şahıslar’ örtüleri altında Libya’ya askeri kuvvet sevk etmenin önü açılmaktadır. Türkiye’den Libya’ya uçak ve gemilerle zaten gönderilmekte olan silah, cephane, İHA, SİHA ve BMC üretimi zırhlı araçların sevkiyatının hız kazanacağı anlaşılmakta; UMH’ye şimdiye kadar gönderilen teçhizattan daha fazlasının sağlanacağı anlaşılmaktadır.
Türkiye Libya’daki savaşta taraf tuttukça, ülkedeki çatışmalara vekil güçler aracılığıyla ve doğrudan müdahil oldukça Libya’ya istikrar gelmeyeceğine inanarak; AKP iktidarının müttefiklerini kollama stratejisinin bir uzantısı olarak gördüğümüz söz konusu mutabakat muhtırasına ve bu teklife karşıyız.”
