Doğu Akdeniz’de dengeleri değiştirecek gelişmeler birbirini takip ediyor. Türkiye’nin kısa bir süre önce Libya ile münhasır ekonomik bölge (MEB) anlaşması imzalayarak İsrail, Yunanistan ve Güney Kıbrıs arasında imzalanan EastMed Doğalgaz Boru Hattı Projesi’ni kendi iznine tabi hale getirmesinin ardından projeyle ilgili önemli bir gelişme daha yaşandı. İtalya Dışişleri Bakanı Luigi Di Maio, 2 Ocak'ta Yunanistan'ın başkenti Atina'da EastMed projesinin imzalandığı törene katılmama gerekçesini projenin gerekli sermayeyi çekebileceğini ve ekonomik olarak sürdürülebilir olabileceğini kanıtlamaya muhtaç olmasıyla gerekçelendirdi.
Bir yandan EastMed projesi, hem Türkiye’nin hamleleri hem de İtalya’nın tutumu sebebiyle uygulanması zor bir hale gelirken, öte yandan Türkiye, Doğu Akdeniz’deki gaz aramalarına kararlı bir şekilde devam ediyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, kısa bir süre önce, Libya’yla gerekli prosedürlerin tamamlanmasının ardından Türkiye ile Libya’nın MEB anlaşması yaptığı bölgede doğalgaz aramalarının yapılacağına işaret etti. Söz konusu gelişmeleri ve değişen denklemi Gazeteci Sefa Karahasan, Sputnik'e değerlendirdi.
‘EastMed’in alelacele imzalanması, Türkiye’ye karşı diplomatik adım atma telaşının sonucu’
EastMed projesinin hayata geçirilme ihtimalinin son derece düşük olduğunun projeye taraf ülkeler tarafından da bilindiğini söyleyen Karahasan “Hem İsrail hem Rum tarafı (Güney Kıbrıs) hem de Yunanistan, aslında bu projenin hayata geçme olasılığının çok düşük olduğunun zaten farkında. EastMed boru hattının alelacele imzalanmasının amacı da Türkiye’nin Libya’yla imzaladığı MEB anlaşmasına karşılık diplomatik bir adım atma telaşından, basit bir meydan okuma girişiminden ibaret. İtalya da bunun farkında olduğu için imza törenine katılım bile göstermedi. 10 milyar dolar gelir elde etmek için 15-20 milyar yatırılması öngörülen bir proje bu. 750 kilometrelik bir hattan bahsediyoruz. Bu projenin imkansız bir proje olduğu ortada. Doğu Akdeniz’de taşlar yerinden oynuyor” diye konuştu.
‘Türkiye öngörülemez bir hamlede bulunup dengeleri alt üst etti’
Türkiye’nin Libya hamlesinin hiçbir bölge ülkesi tarafından öngörülemediğine işaret eden Karahasan “Türkiye’nin Libya’yla anlaşma imzalayarak Doğu Akdeniz’deki tüm dengeleri alt üst ettiği ise bir gerçek. Türkiye, Libya ile anlaşma imzalayarak bir şah mat vakasına imza attı. Kıbrıs Rum Kesimi, Türkiye’nin diplomatik ilişkilerinin zayıf olduğu İsrail ve Mısır’la bir şeyler yapmaya çalışıyor. Ancak Türkiye, Libya ile anlaşarak başlattığı bu süreci başka bölge ülkeleriyle de anlaşarak sürdürecektir. Hatta Türkiye’nin diplomatik olarak atacağı adımlar, Kıbrıs Rum Kesimi ve Yunanistan’ı, ellerinde olan varlıklarından da edebilir. Tabii bu durum, Güney Kıbrıs’ın ne yapacağını şaşırmasına yol açıyor. Halihazırda İsrail’le Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Afrodit sahasında anlaşmazlıkları bulunuyor. Afrodit’in tamamen kendilerine ait olduğunu iddia eden Rum yönetimine karşı, Afrodit üzerinde söz sahibi olduklarını söyleyen bir İsrail, karşı karşıya gelmiş durumda. Bu tabloya bakarsanız, Türkiye’nin bölge ülkeleriyle geçmişte yaşanan krizleri geride bırakması, ülkenin bölgedeki konumunu çok farklı noktalara taşıyabilir” ifadelerini kullandı.
‘Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki proaktif siyaseti, Güney Kıbrıs’ı rahatsız ediyor’
Türkiye’nin Doğu Akdeniz’deki adımlarının Güney Kıbrıs’ta büyük endişe yarattığına işaret eden Karahasan “Yakın zamanda Güney Kıbrıs Dışişleri Bakanı Nikos Christodoulides ‘Kıbrıs sorunu en kısa zamanda çözülmelidir. Çünkü Türkiye’nin Kıbrıs’tan gitmesini başarmamız ancak Kıbrıs sorununun çözümüyle mümkündür’ gibi ifadelere başvurdu. Bu açıklama, Kıbrıs Rum Kesimi’nin beklemediği hamleler karşısında ne yapacağını şaşırdığını gösteriyor. Zira Türkiye’nin Libya’yla yaptığı anlaşmanın ardından Yavuz sondaj gemisinin Güney Kıbrıs’ın hak iddia ettiği alanda sondaja başlıyor olması da Türkiye’nin Güney Kıbrıs’a ikinci darbesi oldu. Türkiye, artık proaktif bir siyaset izliyor. Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de şu an attığı adımlar, daha önce hiç atılmamış adımlar. Bunu kabul etmek lazım” dedi.
‘Kuzey Kıbrıs’ta Türkiye’nin garantörlüğüne ve iki devletli çözüme destek azami oranda’
İki devletin çözümün artık Kuzey Kıbrıs’ta yüksek oranda karşılık bulduğuna vurgu yapan Karahasan “Kıbrıs Türkü artık Kıbrıs Rumlarının ne yapmak istediğini çok iyi biliyor, her şeyin farkında. Gezici’nin kısa bir süre önce gerçekleştirdiği anket, Kuzey Kıbrıs’ın yaklaşık yüzde 80’inin iki devletli çözümden yana olduğunu ortaya koyuyor. Çoğunluk, Türkiye’nin garantörlüğünü destekliyor. Eskiden bu oranlar yoktu. Ancak Güney Kıbrıs, süreci zora sokmak için elinden geleni yaptı. Güney Kıbrıs, Türkiye’nin İsrail ve Mısır’la ilişkilerinin bozulmasının ardından sürekli Türkiye’ye meydan okumaya dönük taktiklere girişti ve Kıbrıslı Türklerin haklarını görmezden geldi. Güney Kıbrıs Lideri Nikos Anastasiadis, göreve geldiğinde doğalgazla ilgili adım atılmayacağını Sayın Akıncı’ya söyledi. Crans-Montana sürecinde de Türkiye gerekli adımları atarken, adım atmayan taraf Güney Kıbrıs oldu. Kuzey Kıbrıslılar bunların farkında. Bu yüzden cumhurbaşkanlığı seçimlerine giden Kuzey Kıbrıs’ta seçmenin tercihleri üzerinde önemli etkisi olacak iki faktör, Doğu Akdeniz’deki adımlar ve Türkiye’yle ilişkiler olacak” diye ekledi.
